«امام جماعت» اصلی‌ترین رکن کانون‌های فرهنگی مساجد است

عقیق:اساسنامه ستاد هماهنگی و نظارت بر کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور پس از مدت‌ها پیگیری توسط شورای معینِ شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب اکثریت اعضاء رسید و در اول خردادماه 97، مصادف با ششم ماه مبارک رمضان، در صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد و در حال حاضر منتظر ابلاغ توسط رییس شورای عالی انقلاب فرهنگی است.

این اساسنامه بنا دارد با احیای نقش واقعیِ فرهنگی، آموزشی و تبلیغی مساجد؛ تربیت و رشد نیروهای متعهد انقلابی و کارآمد در حوزه فرهنگ و هنر، توسعه فرهنگ اصیل اسلامی در شهرها و روستاهای کشور و مقابله با تهاجم فرهنگی دشمنان را سرلوحه اهداف و برنامه‌های خود قرار داده و فعالیت‌های کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور را در این مسیر ساماندهی کند.

با توجه به اهمیت اساسنامه مذکور و برنامه‌های موردنظر کانون‌های فرهنگی هنری مساجد، با حجت‌الاسلام والمسلمین حبیب‌رضا ارزانی رییس این ستاد گفت‌وگو کردیم.

* کارکردهای این اساسنامه چیست و تصویب آن چه اهمیتی دارد؟

برنامه‌ریزی، نظارت، انسجام و هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد؛ کمک به راه‌اندازی کانون‌ها و تجهیز کتابخانه‌های مساجد؛ به روزرسانی بانک اطلاعات کانون‌ها؛ کمک به تولید و عرضه محصولات فرهنگی و دینی؛ کمک به راه‌اندازی و توسعه پایگاه‌های فرهنگی عمومی و دیجیتال در حوزه فعالیت مساجد برای استفاده بهینه از فرصت‌ها و مقابله با تهاجم فرهنگی؛ شناسایی، جذب و حمایت از استعدادهای برتر و نخبگان مساجد؛ تلاش در جهت تجهیز کانون‌ها و کتابخانه‌های مساجد؛ حمایت و هدایت فعالیت‌های دینی کانون‌ها و فراهم آوردن زمینه رشد بینشی و عقیدتیِ عوامل اجرایی و اعضاء از طریق برگزاری دوره‌ها و مسابقات فرهنگی، هنری و قرآنی مختلف و برپایی نمایشگاه‌ها؛ تبادل علمی و هنری با مراکز علمی و فرهنگی داخل و خارج کشور بر مبنای سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) و زمینه‌سازی برای پیوند شبکه کانون‌های مساجد با نهاد خانواده، مدارس و مراکز آموزشی، دینی و فرهنگی؛ از جمله اهداف و کارکردهای این اساسنامه است؛ اما جزئیات آن پس از تأیید نهایی و امضای رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی، تبیین و اطلاع‌رسانی خواهد شد.

* ماهیت کلی اساسنامه را چگونه ارزیابی می‌کنید و در تهیه آن چه نکاتی مد نظر بوده است؟

این اساسنامه در حیطه اختیارات کانون‌های فرهنگی مساجد است و ارتباطی به اختیارات مساجد و یا ائمه محترم جماعات مساجد ندارد. تأکید می‌کنم «کانون‌های فرهنگی هنری مساجد» به عنوان جزئی از کل (مسجد) فعالیت می‌کنند؛ حتی بر موضوع غیر دولتی بودن آن نیز تأکید شده. به طور مثال در اساسنامه تأکید شده که «ستاد تشکیلاتی غیردولتی و غیر انتفاعی است.» علاوه‌ بر این، بر تقویت نقش روحانیت در مساجد تأکید شده «مساجد هویت مستقل داشته و تحت نظر ائمه جماعت اداره می‌شوند و مدیر مسئول کانون فرهنگی هنری مساجد نیز توسط امام جماعت مسجد پیشنهاد می‌شود».

از طرف دیگر طبق اساسنامه، علاوه بر وزرای فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش و وزیر ورزش و جوانان؛ نماینده شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه، رییس مرکز رسیدگی به امور مساجد، رییس سازمان تبلیغات اسلامی، رییس سازمان اوقاف و امور خیریه، رییس سازمان بسیج مستضعین و نماینده مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه کشور و شهردار تهران، از اعضای شورای سیاست‎گذاری این ستاد می‌باشند و رییس ستاد  نیز از بین روحانیون با تجربه انتخاب می‌شود. خوشبختانه برخی از اعضای شورای سیاست‌گذاری نیز از منصوبین مقام معظم رهبری هستند و همین امر کمک می‌کند تا نقش روحانیت در مساجد و کانون‌های فرهنگی هنری مساجد تقویت شود.

درباره شائبه‌ای که پیرامون دولتی‌شدن مساجد وجود داشت، توضیح بدهید و اینکه آیا واقعاً چنین است؟

 اساساً یک مجموعه غیر دولتی مانند این ستاد، نمی‌تواند و قصد ندارد که مساجد را تحت پوشش دولت درآورد و رعایت این نکته از جمله نگرانی‌ها و حساسیت‌های تهیه‌کنندگان اساسنامه بوده و الحمدلله در این اساسنامه جز تقویت نقش روحانیت معزّز و امام جماعت مسجد به منظور بالابردن سطح کارکرد فرهنگی هنری مساجد، رویکرد دیگری نداشته‌ایم و البته با همکاری پایگاههای بسیج مساجد که توصیه مقام معظم رهبری در بیانات ایشان در دیدار با روحانیون استان خراسان رضوی در 19 مهرماه 1391 می‌باشد.

علاوه‌بر دیدگاه وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی، مبنی بر دولتی نشدن مساجد؛ وزیر محترم آموزش پرورش نیز صراحتاً به این نکته اذعان داشته‌اند که در نظام اسلامی، همه امکانات کشور باید در خدمت مساجد باشد و اداره عالی مساجد از شئون ولیّ محترم فقیه است که‌ مورد تأیید همه اعضای شورای سیاست‌گذاری ستاد کانونهای فرهنگی هنری مساجد نیز می‌باشد. با این توصیف همه اعضاء بر این نکته واقف بودند که مبادا مطلب یا موضوعی به تصویب رسد که زمینه‌ساز کاهش نقش مردمی مساجد و تأثیر روحانیت معزّز شود.

این اساسنامه قرار است نقشه راه ستاد و همه اعضای کانون‌های فرهنگی هنری در کشور شده، بستر و مسیر را بیش از گذشته برای ایجاد تمدن نوین اسلامی که مورد تأکید مقام معظم رهبری است، فراهم کند و همچنین زمینه‌ساز ایفای نقش کانون‌های فرهنگی هنری مساجد در راستای احیای مسجد تراز اسلامی شود که دربرگیرنده تمام کارکردهای مساجد در حوزه‌های فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، قضایی و ... است.

جلوگیری از دولتی‌شدن مساجد و ممانعت از کاهش نقش روحانیت، از جمله مواردی بوده که نه‌تنها در تدوین اساسنامه، بلکه در تدوین برنامه تحول راهبردی ستاد به صورت خاص مد نظر قرار گرفته.

منظور از برنامه تحول راهبردی ستاد چیست؟

همانطور که استحضار دارید، کانونهای فرهنگی هنری مساجد، با منویات مقام معظم رهبری در سال 1371 با مصوبه 302 شورای عالی انقلاب فرهنگی تأسیس شده و اکنون افق 1414 را در پیش رو داریم که با دعوت از اندیشمندان و نخبگان حوزه و دانشگاه، پیش‌نویس اولین برنامه بلندمدت کانونهای فرهنگی هنری مساجد تنظیم و تدوین شده است و جهت بررسی و اعلام نظر به دفاتر مراجع محترم عظام تقلید ارسال شده و اکنون منتظر اعلام نظرات بزرگواران یاد شده هستیم و ان‌شاءالله تا پایان تابستان برنامه مذکور نهایی و ابلاغ خواهد شد.

ماجرای انتقاداتی که اخیراً درباره تصویب اساسنامه مطرح شد، چه بود؟

انتقاد اساساً خوب است و از هر انتقاد دلسوزانه و خردمندانه در این رابطه استقبال می‌کنیم؛ البته برخی از بزرگواران هم مطالب نادرستی را مطرح می‌کنند که پیشنهاد می‌شود با مطالعه کامل و دقیق اساسنامه، با مفاد آن آشنا شده و انتقادات خود را در چارچوب آن مطرح کنند. البته در هیچ کاری نمی‌توان رضایت همگان را جلب کرد و کاری که بخواهد رضایت همه افکار و آراءرا در پی داشته باشد ممکن است از مسیر اصلی خود خارج شود.

و کلام آخر اینکه تأکید چندباره درخصوص گفتگو و بررسی حضوری درباره موضوع اساسنامه این ستاد با منتقدین محترم را دارم و نسبت به مضامین اساسنامه مطمئن هستم که مطلبی که باعث برداشت ناصحیح شود وجود ندارد و این اساسنامه مورد تأیید نخبگان و فرهیختگان شورای عالی انقلاب فرهنگی بوده و مورد تصویب اکثریت اعضاء قرار گرفته و اعضای کانون‌های فرهنگی هنری نیز از بهترین اقشار و جزء نخبگان محلات هستند و سال‌هاست در مسیر ارتقای فرهنگ و هنر جامعه و مبارزه با تهاجم فرهنگی دشمنان فعال می‌باشند. آنان یک لحظه هم از کسب مشورت و راهنمایی امام جماعت مسجد محل فعالیت خود غافل نمی‌شوند؛ چرا که امام جماعت مسجد اصلی‌ترین رکن کانون‌های فرهنگی مساجد است. از سوی دیگر، بسیاری از اعضای کانون‌ها، از افراد فعال در بسیج مساجد هستند و اتفاقاَ همین فعالیت دو جانبه باعث شده است که بتوانند از طریق هم‌افزایی، از پتانسیل موجود در مساجد و کانونها استفاده کنند. با ذکر این آیه شریف از قرآن کریم این مصاحبه را به اتمام می‌رسانم: «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا و لا تفرّقُوا.»