شعر آیینی قوی ترین رسانه اهل بیت (ع) است

عقیق: شعر و شاعری  یکی از اصلی ترین ارکان هیات های مذهبی است که از گذشته تا کنون نقش مهمی در انتقال سیره اهل بیت(ع) داشته و دارد.موضوعی که وظیفه شاعران آیینی را سنگین تر کرده تا  همه تلاش خود را برای انجام  این رسالت سنگین برعهده بگیرندهادی جانفدا شاعر و عضو هیأت ریییسه مجمع شاعران اهل بیت یکی از شاعران توانمندی است که ارتباط عمیقی با شعر اهل بیت  ع دارد و با فعالیت در مجمع شاعران، اهدافی چون توسعه و پیشرفت این نوع از شعر را دنبال می کند.این شاعر جوان، کارشناسی زبان انگلیسی دارد و در رشته زبان و ادبیات فارسی در حال ادامه تحصیل است . به سراغ او رفته ایم تا هم  از خودش و هم  از فعالیت مجمع شاعران اهل بیت(ع) که 5 سالی از فعالیتش می گذرد برایمان بگوید.

موافقید  گفت و گو را از خودتان آغاز کنیم چی شد که پا به عرصه شعر و شاعری گذاشتید؟

از کودکی با این فضا آشنا شدم. فقط 10 سالم بود که پدرم کتاب های شعر می خرید و من هم آن ها را می خواندم و حفظ می کردم. این کتاب ها را واقعا دوست داشتم و به مرور زمان بیشتر و بیشتر با آن ها انس می گرفتم.پدرم علاقه زیادی به ادبیات داشت و هیاتی بود که هردوی آن تاثیر زیادی در زندگی من داشت.

* پس می توان گفت که به لطف ایشان، طبع شاعری آن هم در وصف اهل بیت در وجودتان شکل گرفت؟

همین طور است. پدر مرا با این فضا آشنا کرد و وقتی به خودم آمدم که برای اولین بار شعر گفته بودم. آن موقع(15 سال پیش) حدود 20 سال داشتم و شعرم را برای بعضی از دوستان هیئتی خواندم تا نظراتشان را بگویند.آن زمان مثل الان نبود که هرکس سرش توی گوشی باشد و سرگرم فضای مجازی. ما دورهمی های زیادی در هیات داشتیم و در مورد مسائل مختلف به خصوص شعر و ادبیات صحبت می کردیم، بنابراین وقتی اولین شعرم را گفتم، همین دوستان بودند که مرا تشویق کردند.

*فکر می کنید مردم با کدامیک از اشعارتان بیشتر از همه ارتباط برقرار کردند؟

بگو که یک شبه مردی شدی برای خودتو ایستاده ای امروز روی پای خودت... ؛ این شعری است که را برای حضرت علی اصغر(ع) سروده و در محضر آقا خواندم. مداحان زیادی آن را خواندند و خیلی از مردم هم شنیدند که معروفترین شعرم شد.

تا به حال چند کتاب از شما به چاپ رسیده؟

دو مجموعه شعر با عناوین "با لهجه خدا و صدای خودت" و "کفشداری 11" به چاپ رسیده که البته چاپ کتاب اولم با دردسرهای زیادی همراه بود. متاسفانه زمانی که تمام دست نوشته هایم را برای چاپ جمع آوری و آماده کرده بودم، دزد تمام آن ها را برد و یکی از تلخ ترین خاطرات زندگی را برایم رقم زد. طبیعی است نمی توانستم تمام آن ها را دوباره بنویسم، چون خیلی از شعرهایم را به خاطر نداشتم. با کلی زحمت توانستم بخشی از آن ها را دوباره نوشته  یا جمع آوری کنم که حاصلش شد کتاب«با لهجه خدا وصدای خودت»؛ کتابی که بسیاری از اشعارم را در خود ندارد و مجموعه ای کامل از اشعارم نیست.

*  کدام شعرتان را از همه بیشتر دوست دارید؟

آن هایی که برای حضرت زهرا(س) گفته ام را از همه بیشتر دوست دارم. به خصوص شعر مثل قایق سواران اروند موج را از تو باید بپرسم...که سال پیش به مناسبت ولادت خانم فاطمه زهرا(س) نزد آقا خواندم.وقتی این شعر را گفتم سن و سالم خیلی کم بود و شایداز نظر فنی اشعار بسیار بهتری نسبت به این شعر داشته باشم اما این را بیشتر از همه دوست دارم.

*به عنوان یک شاعر آیینی، برای همه اهل بیت شعر گفته اید؟

نه متاسفانه. در مورد امام هادی(ع) و امام حسن عسگری(ع) با اینکه نوحه نوشته ام اما هنوز نتوانسته ام غزلی بگویم. اسم خودم هادی است و واقعا دوست دارم برای این امام بزرگوار شعری بگویم اما هنوز این توفیق نصیبم نشده است. البته توانایی شعر ساختن برای ایشان را دارم اما این را نمی خواهم چون صرفا شعر ساختن بدون حس و حالی که باید داشته باشم، مرا راضی نمی کند. برای من جوهر و ایده شعر مهم است و بیشتر از فن شعرگویی، به دنبال آن حس و حال درونی هستم که هنوز اتفاق نیفتاده است.

*به نظرتان یک شاعر به خصوص شاعر اهل بیت برای گفتن شعر خوب به چه فضا و حال و هوایی نیاز دارد؟

تجربه به من ثابت کرده که همنشین تاثیر زیادی در پیشرفت و موفقیت یک شاعر دارد. شاعری که می خواهد برای اهل بیت(ع) شعر بگوید، باید همنشینان خوبی داشته باشد و با کسانی نشست و برخواست کند که از ادبیات سردربیاورند و دغدغه شان اهل بیت باشد. البته همشنشینانی که واقعا اهل فن باشند نه کسانی که فقط ادعای شعر دارند، زیرا فقط اهالی فن هستند که می توانند به موقع از شاعر تعریف کنند و یا او را مورد نقد قرار دهند. به واقع، چنین فضایی بسیار حائز اهمیت است و خود من نیز همیشه سعی کرده ام که با چنین افرادی معاشرت داشته باشم. مثلا 13، 14 سالم بود که به منزل استاد سیدمهدی حسینی در قم می رفتم یا در کلاس شعر آقای مجاهدی شرکت می کردم تا هرچه بیشتر با دنیای شعر و شاعری آشنا شوم که دستاوردهای آن را هم دیدم.

به نظر شما شاعر اهل بیت ع با شاعران دیگر چه تفاوتی دارد؟

از لحاظ فنی و زیرساخت شعر، شاعران اهل بیت تفاوتی با دیگر شاعران ندارند و کسی که دوست دارد برای اهل بیت شعر بگوید، در وهله اول باید نسبت به اصول شاعری آگاهی داشته باشد. به واقع وجه تمایز شاعران اهل بیت با دیگر شاعران در رسالتی است که آن ها بردوش دارند. یک شاعر اهل بیت قرار است برای بهترین های تاریخ که نقصی در سیره آن ها وجود ندارد، شعر بگوید، بنابراین مردم توقع دارند که خود شاعر نیز متناسب با شعری که می گوید، به صفت های خوب اهل بیت ع پایبند بوده و کمالات عقلانی و نفسانی را داشته باشد، زیرا در این صورت است که شعر نهایت تاثیر خود را می گذارد .خوشبختانه امروز نسل جوان خیلی خوبی داریم که عاشقانه و بدون چشمداشت در حال فعالیت خالصانه هستند و مردم هم این موضوع را فهمیده اند. چه بساکه اقبال مردم به خوبی این موضوع را نشان می دهد.

*آقای جانفدا! شما از آن دسته شاعرانی هستید که چندباری شعرهایتان را نزد رهبری خوانده اید؛ از خاطرات این دیدارها برایمان بگویید.

دوبار خدمت ایشان بودم که آقا در نوبت اول، نظرات تخصصی و فنی خود را فرمودند که بسیار هم ارزشمند بود. ایشان توصیه کردند که ابتدای مصرع ها اینقدر از "و" استفاده نکنم. برایم بسیار جالب بود که ایشان تا این حد نکته سنج و ریزبین هستند و شاعران را مورد ارزیابی قرار می دهند.اما نوبت دومی که خدمت ایشان رفتیم، فقط تشویق کردند که هردوی این دیدارها بسیار پربار و خاطره انگیز بود.

* گویا شکل گیری مجمع شاعران اهل بیت نیز در راستای دغدغه های رهبری صورت گرفت. از راه اندازی این مجمع برایمان بگویید؟

سال 1391 یعد از دیدار شاعران اهل بیت با رهبر معظم انقلاب بود که مجمع شاعران توسط تعدادی از شاعران و فعالان عرصه شعر مذهبی شکل گرفت. سنگ بنای این مجمع در راستای پیگیری منویات رهبری در حوزه شعر اهل بیت و پیشرفت و ارتقا این حوزه گذاشته شد تا به اهداف موردنظر جامعه عمل بپوشاند. طبق اساسنامه، این مجمع روی موضوعاتی در بحث آفرینش( حوزه هایی که کمتر شعر گفته شده)، آموزش(برگزاری دوره های آموزشی) و پژوهش( انجام کارهای پژوهشی) متمرکز شد که از همان ابتدا تا به امروز نیز تمام تلاش خود را به کار گرفته تا فعالیت قابل قبولی در این حوزه ها داشته باشد.

* تا کنون چه فعالیت هایی انجام داده اید؟

برگزاری کارگاه های مختلف با موضوعات متنوع، نقد اشعار شاعران، تولید برنامه های تلویزیونی با موضوع شعر، ایجاد بانک اطلاعات شاعران، برگزاری همایش های سراسری و منطقه ای با حضور شاعران کشوری، تالیف در حوزه شعر، برگزاری بزرگداشت برای بزرگان شعر اهل بیت، برگزاری مراسم هفتگی نقد شعر و ... به عنوان مهمترین فعالیت های ما در این 5 سال به شمار می رود.

*باتوجه به ایجاد بانک اطلاعاتی شاعران اهل بیت، درحال حاضر با چند شاعر در ارتباط هستید؟

حدودا با 3 هزار شاعر در ارتباط هستیم. وقتی بانک اطلاعاتی شاعران را فعال کردیم، توانستیم جامعه آماری تشکیل داده وکشور را به 6 منطقه تقسیم کنیم تا برگزاری دوره های آموزشی کاملا برنامه مدار وبراساس همین منطقه بندی صورت گیرد.

* فکر می کنید راه اندازی این مجمع و فعالیت 5 ساله آن چقدر در رونق و پیشرفت شعر اهل بیت تاثیرگذار بوده است؟

مجمع شاعران اهل بیت تنها مجموعه ای است که بصورت تخصصی در حوزه شعر اهل بیت فعالیت می کند، بنابراین به نظر می رسد که توانسته تاثیرگذار باشد. ما برای برگزاری جلسه و کارگاه به شهرهایی رفته ایم که خود شاعران متعجب شده و از این اقدام بسیار استقبال کرده اند. حتی ما به شهری در غرب کشور رفتیم که به لحاظ مالی بسیار ضعیف بودند و یک نفر کتابی را می خرید و همگی با هم می خواندند. به واقع این مجمع باعث شد تا حلقه های ادبی زیادی ایجاد شود که این بسیار ارزشمند است، زیرا در دنیای امروز با ضعف های زیادی در کار فرهنگی مواجه هستیم و هر اقدام فرهنگی از ارزش بالایی برخوردار است.

* آیا این مجمع طی چند سال فعالیت مستمر تحت پوشش موسسه خاص فعالیت کرده است؟

خیر. این مجمع، یک موسسه مردمی کاملا مستقل است که به هیچ جایی وابستگی ندارد.گرچه کار فرهنگی غیرتجاری فقط هزینه است اما مادرحال انجام این کار هستیم تا به اهداف مجمع جامه عمل بپوشانیم.البته انتظار داریم که مسئولان کشور و ارگان های مذهبی ما را تنها نگذارند و از این مجمع حمایت کنند. در روایات داریم که حضرت رضا(ع) با شعرا بسیار ملاطفت می کردند؛ همچنین با خواندن تاریخ تشیع می بینیم که هیچ هنری مثل شعر در میدان مبارزه سیاسی، عقیدتی و ... نبوده است. به واقع هیچ رسانه ای مثل شعر وجود ندارد که تا این حد قدرتمند بتواند از اهل بیت سخن گفته و حرف آن ها را به مردم برساند. مثلا در یک هیئت دوساعته، بیش از نیمی از زمان هیئت با اشعار اهل بیت سپری می شود، بنابراین کاملا به حق است که مجمع شاعران اهل بیت مورد حمایت قرار گرفته و با قدرت هرچه بیشتر، اهداف خود را دنبال کند. متاسفانه درحال حاضر هیچ یک از شاعران اهل بیت تحت حمایت و پوشش هیچ ارگان و سازمانی نیستند و از هرگونه خدماتی محرومند که این موضوع اصلا شایسته این خادمان اهل بیت نیست.

تقدیم به حضرت زهرا(س)- هادی جانفدا

شبیه درد رفتی و شدی در استخوان پنهان

نمی یابم تو را ای در جهان مانند جان پنهان

فرشته مست دنبال صدایش راه می افتد

کسی که می برد نام تو را زیر زبان پنهان

زمان آفرینش با علی جذاب شد اما

تو قدرت در تمام جمله های داستان پنهان

زمان جاهلیت هیچ فکرش را نمی کردند

کمال مردها باشد میان دختران پنهان

در اطراف رسول الله آگاهانه می دیدی

چه شیطانی است پشت چهره های مهربان پنهان

همه دیدندحق تنهاست، پهلوی تو زد فریاد

صدایش ماند اما در سکوتی بی امان پنهان

خزان زودرس وقتی سراغ باغ می آید

که گل خوب است باشد از نگاه باغبان پنهان

تو از قلب علی دلبازتر قبری نمی خواهی

از اول بوده ای در بهترین جای جهان پنهان

تو جان حیدری، یعنی دوتای یک نفر هستید

پس او خود را درون خاک کرده نیمه جان پنهان

بجز لاهوت هرجا دفن شد کوتر چنان باشد

که دریا را کنی زیر حباب استکان پنهان

قیام تو در اعماق زمین ساکت نمی ماند

که دارد دخترت در حنجره آتشفشان پنهان

و هجده سالگی پایان جریانت نخواهد بود

شدی چون خون به رگ ها، زیر جریان زمان پنهان

به حدی گیجم از داغت که پیدایت نمی کردم

اگر می شد تنت در قبر حتی با نشان پنهان...

نقطه تاریک شعر اهل بیت، غربت آن است

گرچه امروزه شاعران بسیاری در حوزه اهل بیت فعالیت می کنند اما هنوز هم جای خالی شعرهای خوب و تاثیرگذار در بسیاری از هیات ها احساس می شود و به نظر می رسد آنطور که باید و شاید دقت لازم در انتخاب اشعار از جانب مداحان صورت نمی گیرد. چه بسا آثار ارزشمند بسیاری از نظرها پنهان می مانند و مردم نیز از آن ها بهره مند نمی شود. این موضوعی است که هادی جانفدا عضو هیات رییسه مجمع شاعران اهل ییت از آن به عنوان نقطه تاریک شعر اهل بیت یاد کرده و می گوید:"متاسفانه تعدادی از آثار خوبی که برای اهل بیت تولید شده، دیده نشده است. رسانه شیعه و رسانه عرضه محصولات شیعه، هیات ها هستند و مردم بیشتر از مطالعه اشعار اهل بیت منتظرند تا مداح، تولیدات را عرضه کند که اتفاقا این موضوع بسیار موردنقد است، زیرا بخش عمده ای از اشعار ارائه شده از طریق هیات ها در حد متوسط هستند و عملا شعرهای خوب دیده نمی شوند که این اتفاق خوبی نیست و باعث می شود تا یک شعر معمول، بیش از حد بزرگ شده و حقیقت شعر اهل بیت پنهان بماند.»