در تعالیم مکتب تشیع درباره‌ ظهور امام زمان(عج) این اصل اساسی را داریم که ظهور نیازمند پیدایش زمینه‌ ظهور است. غیبت امام بر اساس آماده نبودن زمینه‌هاست. این زمینه‌ها را به طور کلی می‌توان در سه عنوان خلاصه کرد؛ اصالت انسان، پیشگامی نخبگان و امکان جهانی شدن. اینک به توضیح مختصر این سه عنوان می‌پردازیم:

۱ – اصالت انسان

منظور من از اصالت انسان آن است که انسان‌های روی این کره‌ خاکی از نظر کمیت و کیفیت به قدر کافی از قید و بندهای جهل و جمود رها شده باشند و بتوانند راه و روش زندگی خود را بر اساس آگاهی و آزادی شخصی انتخاب کنند. در یک کلام، ظهور آن حضرت نیازمند وجود انسان‌های آگاه و آزاد است. بنابراین، از آنجا که انسان موجودی است آگاه و آزاد و در هر کاری که انجام می‌دهد، این آگاهی و آزادی به نوعی دخالت اساسی دارد؛ برای تربیت انسان‌هایی شایسته پیروان مکتب باید حوزه‌ آگاهی و انتخاب انسان را هدف قرار داد. زیرا آمادگی برای اجرای عدالت و فضیلت در سطح جهان، نیازمند انسان‌هایی است که آزادانه و صرفاً بر اساس آگاهی در جستجوی عدالت و فضیلت باشند. بی تردید، در جایی که جهل و جمود و اسارت اراده وجود داشته باشد، انسان‌ها نمی‌توانند انتخاب درستی داشته باشند.

۲ – پیشگامی نخبگان

در زبان احادیث آمده است که امام در انتظار ۳۱۳ نفر انسان شایسته است! شاید با معیارهای قدیم، نیاز امام به ۳۱۳ نفر، چندان مفهوم نبود، زیرا در شرایط گذشته، ۳۱۳ نفر در برابر جمعیت سراسر جهان، عدد ناچیزی بود! اما در شرایط جدید و امروزی جهان، این رقم، رقم بسیار معقول و منطقی است. هم اکنون مدیریت این جهان در دست تعداد کمتری از این رقم است. نیز تحولات دنیای جدید با تعداد اندکی انسان‌های دانشمند پدید آمد. بنابراین، برای زمینه‌سازی ظهور، نیازمند حضور ۳۱۳ انسان نخبه و برجسته هستیم. به همین دلیل در مکتب انتظار باید بیشتر به پرورش نخبگان و نیز نخبه سالاری در نظام جامعه اهمیت داده شود. بنابراین برای فراهم آوردن زمینه‌های ظهور باید به تربیت افرادی پرداخت که درست بیندیشند و در عمل پایبند حق و فضیلت باشند.

۳ – امکان جهانی شدن

از آنجا که با ظهور مهدی (عج) عدالت جهانی خواهد شد، باید زمینه‌ای برای جهانی شدن فکر و فرهنگ فراهم آید. این کره­ خاکی در زمان گذشته، گرچه چنان بزرگ بود که مردم هیچ ناحیه‌­ای از ناحیه‌­ دیگر خبر نداشتند، اما زندگی در همه­ نواحی تقریباً مشابه بوده و به اصطلاح، آسمان همه­‌جا یک رنگ داشت. ولی از قرن هفدهم با تحولاتی که در دانش  و تکنولوژی  پدید آمد، بر وسعت جهان تا بی‌نهایت افزوده شد و روز به روز این کره­ خاکی کوچک­تر گردید. همچنان که زمین در نظام کائنات کوچک‌تر می­‌شد، از نظر روابط انسانی هم مدام کوچک‌تر می‌شد تا به صورت دهکده‌ای درآمد.

در این دهکده، کوچه‌های متفاوتی با مردمان متفاوت وجود دارند؛ متفاوت از نظر فکر و فرهنگ و توان درست اندیشی و انتخاب! بنابراین، اینک زمینه‌ جهانی شدن از جهتی فراهم آمده است و آن، همین کوچک شدن و به صورت یک دهکده در آمدن زمین است. اما از جهت دیگر، در این دهکده  کوچک مشکلاتی وجود دارد که اساس آنها فکر و فرهنگ مردم است! بی تردید با گسترش فکر و فرهنگ در سراسر جهان، زمینه‌ای برای انتخاب مشابه و هماهنگ مردم جهان فراهم می‌آید و در نتیجه، همه‌ مردم یک زندگی عادلانه و به دور از ستم و تجاوز را انتخاب خواهند کرد. بدینسان، زمینه برای یک نظام عادلانه جهانی آماده می‌شود.

اینک پیروان مکتب ظهور باید به فراهم آوردن شرایط ظهور بیشتر فکر کنند، زیرا وقتی شرایط ظهور فراهم آید، معصوم لحظه ای غفلت نخواهد کرد.

رسید مژده که ایام غم نخواهد ماند  

چنان نماند و چنین نیز هم نخواهد ماند

ز مهربانی جانان طمع مبر حافظ

که نقش جور و نشان ستم نخواهد ماند