ما مداحان در قبال مردم مسئولیم / مداحان جوان بدون استاد به جایی نمی رسند

عقیق: مداحی در خانواده حاج احمدی مورثی است و حالا این توفیق الهی نصیب حاج سیدحسن، شده است. کسی که از 10 سالگی پا به پای پدرش مرحوم سید فضل الله به مجالس اهل بیت(ع) رفته و سال ها شاگردی کرده تا با اذن استاد بتواند عبای مداحی بر دوش بیندازد و راه اجداد خود را ادامه دهد. آقاسیدحسن در 66 سالگی، مفتخر به 50 سال خدمت در دستگاه اهل بیت(ع) است و بارها توسط جامعه مداحان مورد تجلیل قرار گرفته. به سراغ این پیرغلام و پسران او سیدمجتبی و سیدمصطفی رفته ایم تا از نزدیک با این خانواده و سبک زندگی آن ها آشنا شویم. البته جالب است بدانید که برخلاف پیشینه خانواده حاج احمدی در عرصه مداحی، هیچ یک از پسران این خانواده، بطور جدی راه پدر را ادامه نداده اند. البته سیدمجتبی پسر بزرگ خانواده از همراهان همیشگی پدر در مجالس و هیأت ها است و فعالیت گسترده ای در این مجالس دارد. سیدمصطفی حاج احمدی یعنی تهیه کننده برنامه پرطرفدار دورهمی نیز گرچه مشغول فعالیت در عرصه متفاوتی است اما با این حال تبحر خاصی در مداحی دارد.

*حاج آقا! باتوجه به پیشینه خانواده حاج احمدی در عرصه مداحی، می خواهیم قبل از هرچیز در مورد اصالت این خانواده و مداحان آن برایمان بگویید.

ما اصالتا کاشانی هستیم و اجدادمان نیز از مداحان بسیار قدیمی این شهر بوده اند اما پدرم در کاشان نمی ماند و به محله شوش تهران می آیند و به سبب تبحر خاصی که در مداحی داشته اند، یکی از مداحان  تهران  می شوند. البته نه تنها مرحوم پدرم، بلکه پدر بزرگم سیدرضا نیز مداح و پدر ایشان نیز  ازمداحان بنام بوده و افتخار نوکری اهل بیت(ع) را داشته اند، بنابراین مداحی در خانواده حاج احمدی بسیار ریشه دار است و این ارثیه ارزشمند تا به امروز دست به دست چرخیده است. یادم هست از زمانی که 10 سالم بود همراه پدرم در جلسات و  روضه ها شرکت می کردم و در هر جلسه، درس های زیادی از ایشان  یاد می گرفتم.

* با این حساب پدرتان مهمترین استادتان بوده اند؟

همین طور است. من 12 سال تمام از ایشان درس گرفتم. گرچه از سنین پایین می خواندم اما دراصل امتحان پس می  دادم و این خواندن در کنار خود پدر بود. مثلا در مجالس که شرکت می کردیم، گاهی تک به تک می خواندیم و گاهی دو به دو اما هیچ وقت از هم جدا نبودیم، تا اینکه پدرم به رحمت خدا رفتند و این مسئولیت سنگین به بنده محول شد.

* آن موقع عبایی شده بودید یا بعد از فوت پدر عبا برتن کردید؟

درست است که پدرم، استادم بودند اما تا مدت ها با کت و شلوار ایشان را همراهی می کردم و می خواندم، تا زمانی که ایشان به بنده اجازه عبا پوشیدن را دادند. حدودا 18 سالم بود که پدر یا به واقع استادم احساس کردند، از شرایط و توانایی لازم برای پوشیدن عبا برخوردارم، بنابراین برای اولین بار عبا انداختم؛  یعنی 4 سال قبل از آنکه ایشان به رحمت خدا بروند.

* حاج آقا! مداحان قدیم به اصول خاصی پایبند بودند. درست مثل همین قوانینی که برای پوشیدن عبا داشتند؛ لطفا برایمان از ویژگی های رفتاری  مداحان قدیمی بگویید.

برای مداحان قدیمی، روضه قداست خاصی داشت و هیچ مداحی بدون وضو پا به مجلس نمی گذاشت و ذکر اباعبدالله الحسین نمی گفت. آن ها ارتباط عمیقی با سید الشهدا داشتند و همین هم باعث می شد تا تمام پندها و شعرهایشان در شأن ایشان باشد، بنابراین حرف بی ربطی از آن ها شنیده نمی شد و تمام آنچه که پای منبر می گفتند کاملا مستند و با تکیه بر مطالعات بود و جالب اینکه هیچ مداحی از روی کاغذ نمی خواند و با حافظه ای قوی پای منبر می رفت.

* توجهی هم به مقدار صله نداشتند و هیچ وقت مبلغ را مشخص نمی کردند.

درست است. مداحان قدیمی  به برکت روضه اعتقاد داشتند نه مبلغ آن. هیچ مداحی نرخ تعیین نمی کرد و معتقد بود که این کار برکت را می برد، بنابراین همه مداحان با خلوص کامل پای منبر می رفتند و اجر و برکت آن را هم می دیدند. متاسفانه امروزه برخی از مداحان به اصول مداحان قدیم پایبند نیستند و خیلی از شعرها و سبک ها در شأن اباعبدالله خوانده نمی شود .حتی مقام رهبری هم بارها تذکر داده و توصیه هایی کرده اند .البته خودم معتقدم  باید مداحان جوان را حمایت و تشویق کنیم اما این عزیزان حتما باید از قدیمی ها و اساتید این عرصه پند بگیرند و بدانند که بدون استاد به جایی نمی رسند. حواسمان باشد تقوا حرف اول را می زند و مداحان امروزی باید به این نکته توجه داشته باشند، درست مثل قدیمی ها که بدون وضو، منبر نمی رفتند و آنقدر معتقد به خدا و پیغمبر بودند که حتی نماز شبشان قطع نمی شد. مداحان باید ارزش واقعی خود و جایگاهشان را درک کنند و بدانند که در قبال مردم مسئولند.

* منظورتان از مسئولیت مداحان دربرابر مردم چیست؟

آن قدیم ها وقتی کسی پای منبر می آمد، یک چیزی یاد می گرفت و می رفت. پدرم همیشه می گفتند که ما در قبال مردم مسئولیم چون  وقت آن ها را می گیریم،  پس حق الناس بر گردن داریم و باید چیزی به آن ها یاد بدهیم. این حرف، حرف خیلی بزرگی است و همه باید به آن توجه کنند. اگر قرار باشد مستمع پای روضه بنشیند و دست خالی از روضه بیرون برود، این حق بر گردن ما مداحان می ماند.مداح باید مردمدار باشد.در سیره مداحان بزرگی همچون حاج حسن آقا دولابی، احمدآقا شمشیری، حاج مرشد اسماعیل، حاج مرشد اکبر و ... می بینیم به رغم تمام اعتبار و ارزشی که داشته اند اما به هیچ عنوان اهل کبر و غرور نبوده اند. به پای مستمعین بلند می شده اند و حتی با آن ها روبوسی می کرده اند.. چیزی که متاسفانه در برخی مداحان امروزی نمی بینیم و برخی از آن ها ارتباط خوب و نزدیکی با مردم ندارند اما واقعا اگر مردم نباشند، ما مداحان برای چه کسی قرار است بخوانیم؟ ما مداحان باید قدر مستمعین را بدانیم و با احترام هرچه تمام تر و مطابق با سیره اهل بیت(ع) با آن ها رفتار کنیم.

سیدمجتبی: البته خود حاج آقا هم خیلی مردمی و متواضع هستند. من همیشه با ایشان هستم و می بینم که چطور با مردم رفتار می کنند. اصلا برایشان فرقی نمی کند که یک فرد عادی باشد یک یک مسئول. ایشان همه را به یک چشم می بینند و به همه احترام می گذارند. ایشان حتی در خیلی از مراسم ها کمتر می خوانند و فرصت را به دیگران می دهند که همین موضوع نشان از فروتنی ایشان و احترام به مداحان دیگر حتی مداحان جوان دارد.

* حاج آقا! اجازه می دهید چند سال خانوادگی بپرسیم !چه سالی ازدواج کردید و چطور با همسرتان آشنا شدید؟

 سال 1353 ازدواج کردیم و این ازدواج به واسطه آشنایی بنده با پدر خانمم شکل گرفت. پدر ایشان یعنی حاج ولی الله کرمی از مداحان وهیأت دارن قدیمی بودند که سرپرستی هیأت حضرت رقیه(س) را برعهده داشتند، بنابراین از طریق همین هیأت ها با هم آشنا شدیم و درنهایت نیز بنده به خواستگاری دخترشان که بسیار هم متدین بودند، رفتم.

* گرچه همسرتان راضی به گفت و گو نشدند اما می خواهیم خودتان از نقش ایشان در خانواده بگویید و توضیح دهید که در تمام سال های گذشته چطور با شرایط سخت شغلی شما کنار آمدند.

باتوجه به اینکه پدر خود ایشان مداح بودند و مادرشان هم قرآن درس می دادند، همسرم با شرایط مداحان به خوبی آشنا بودند و می دانستند که زندگی مداحان چگونه است، بنابراین راحت تر شرایط بنده را پذیرفتند و در تمام این سال ها نیز بار سنگینی را بردوش داشتند. به واقع تمام مسئولیت های خانه و فرزندان برعهده ایشان بود و خدمت زیادی به خانواده کردند. البته پدر ایشان همیشه هوای ما را داشتند و زمانی که من نبودم، از همسر و فرزندانمان مراقبت می کردند که امیدوارم خداوند از آن ها راضی باشد.

سیدمجتبی: از کودکی همیشه می دیدم که مادرم چقدر برای تک تک اعضای خانواده زحمت می کشیدند و طوری به همه کارها می رسیدند که جای خالی پدر را هم پر کنند. به واقع ایشان نقش مهمی در تربیت و امور مربوط به بچه ها داشتند و به بهترین نحو ممکن هم از پس تمام کارها برمی آمدند، چون خودشان در چنین خانواده ای بزرگ شده بودند و به خوبی می دانستند که همسر یک مداح، چه مسئولیت هایی برعهده دارد و چگونه باید تمام این مسئولیت ها را رهبری کند.

* پدر در بحث تربیتی فرزندان بیشتر به چه نکاتی تاکید داشتید؟

سیدمجتبی: تقوا، ادب و توجه به حلال و حرام از مهمترین مسایلی بود که پدرم نسبت به آن تاکید داشتند  ما نیز با حساسیت بیشتری به این مسائل توجه می کردیم. پدر در تمام شرایط حواسشان به ما بود تا مبادا انتخاب اشتباهی نکنیم؛ شاید بعضی اوقات هم به خاطر مخالفت هایشان با کاری که قصد انجام آن را داشتیم، ناراحت می شدیم اما درنهایت می دیدیم که نظر حاج آقا به نفع و صلاح ما بوده است، بنابراین این را به خوبی یاد گرفته ایم که در تمام موارد از مشورت ایشان بهره گرفته و بهترین ها را انتخاب کنیم.

* شما که تا این حد به  پدر و راه ایشان ارادت دارید، چرا مداح نشدید؟

از کودکی به مداحی علاقه داشتم و در مدرسه و هیأت ها می خواندم. استعداد و صدای خواندن در من وجود داشت و می توانستم در این مسیر قرار گیرم اما شاید سعادت این کار را نداشتم، زیرا وقتی بزرگتر شدم، روی خواندن نداشتم و همین باعث شد تا نتوانم مداحی را بطور جدی ادامه دهم. الان هم گرچه مداحی نمی کنم اما در بساط امام حسین(ع) خادم هستم و همیشه در این فضاها حضور دارم.

*حاج آقا! در مورد آقامصطفی هم برایمان بگویید، شنیده ایم که ایشان قبلا مداحی می کرده اند و هنوز هم گاهی می خوانند.

بله آقاسید مصطفی پسر کوچکم قبلا مداحی می کرد و چند سالی در این عرصه فعالیت داشت اما بعدا به دنبال مشاغل دیگری رفت. گرچه او حالا به خاطر برنامه دورهمی مشغله زیادی دارد اما هنوز هم به هیأت و مداحی علاقه مند است و گاهی در هیأت می خواند. او ارادت خاصی به اهل بیت دارد و بسیار مقید است، بطوریکه حتی در اوج مشغله کاری، نماز اول وقتش ترک نمی شود.

* وقتی آقامصطفی از مداحی فاصله گرفت و به سمت مشاغل دیگر رفت، از ایشان دلخور نشدید؟

همانطور که گفتم دوست داشتم حداقل یکی از پسرها راه مرا ادامه دهد اما به هیچ وقت اجباری برایشان قائل نشدم و به این موضوع اعتقاد نداشتم، بنابراین وقتی آقامصطفی راه دیگری را انتخاب کرد، نه تنها مخالفتی نکردم، بلکه همیشه حامی او بودم. البته الان هم که به عنوان تهیه کننده برنامه دورهمی فعالیت می کند، وقتی می بینم خودش این کار را دوست دارد، برای موفقیتش دعا می کنم.

* خودتان هم این برنامه را تماشا می کنید و آن را می پسندید؟

گاهی می بینم و برخی را می پسندم. من معتقدم که این برنامه باید چیزی برای گفتن داشته باشد که حتما هم همین طور است. همانطور که ما مداحان در قبال مردم مسئولیم و باید برای مستمع مفید و موثر باشیم، یک برنامه تلویزیونی از جمله همین برنامه دورهمی هم باید طوری باشد که چیزی گیر مردم بیاید. من حتی به خود آقای مدیری هم این موضوع را گفته و به ایشان توصیه کرده ام، حالا که این همه بیننده دارید، حتما نکته هایی بگویید که برای جوان ها آموزنده باشد و مردم از آن سود ببرند. به واقع همانطور که قبلا هم گفتم، همه ماهایی که وقت مردم را می گیریم، حق الناس به گردن داریم و حتما باید موثر باشیم.

مصطفی حاج احمدی تهیه کننده برنامه دورهمی:

هرچه آبرو دارم به برکت اهل بیت و والدینم است

 مصطفی حاج احمدی تهیه کننده برنامه دورهمی، افتخار فرزندی پیرغلامی را دارد که 50 سال در دستگاه اهل بیت(ع) خدمت کرده و به برکت نام اهل بیت(ع)، فرزندانی موفق را تحویل جامعه داده است. حاج احمدی از کودکی به همراه پدر پای مجالس اهل بیت بزرگ شده و خودش هم چندسالی به عنوان مداح در این وادی خدمت کرده است. او در مورد پدرش و مهمترین درس هایی که در مباحث تربیتی از او گرفته، می گوید:" پدر از آن دست افرادی هستند که در خانواده نسبت به اجرای احکام دینی و مذهبی، تقوا، تواضع و ادب، بسیار حساسند و برای تربیت فرزندان نیز همیشه روی همین مساله تاکید دارند. به واقع، سیره اهل بیت که الگوی تربیتی و اخلاقی خانواده های مذهبی اثنی عشری است، شامل حال ما نیز بوده و خانواده توجه ویژه ای به آن داشته اند، بنابراین خود ما هم به عنوان پدران امروز به آن عمل می کنیم و در تربیت صحیح فرزندان، پیرو این اصول هستیم» حاج احمدی که تمام موفقیت های امروز خود را مدیون خانواده و پدر و مادری شایسته می داند، با اشاره به حقی که والدین بر گردنش دارند، می گوید:« تمام زندگیم را مدیون پدر و مادر و راهنمایی هایشان هستم، بنابراین هیچ چیز حتی مشغله کاری نمی تواند مرا از وظایفم در قبال آن ها غافل کند. ما وظیفه داریم همیشه مراقب والدینمان باشیم و از هرفرصتی برای خدمت به آن ها بهره بگیریم. بنده الان هم از این فرصت استفاده می کنم و بسیار صمیمانه به َآن ها می گویم که دوستشان دارم و به خوبی می دانم که هرچه آبرو دارم از برکت اهل بیت(ع) و هدایت این عزیزان است.»

منبع: چهارده