احکام شرعی موسیقی

مقام معظم رهبری:

سوال: ملاک تمییز موسیقی حلال از حرام چیست؟ و آیا موسیقی کلاسیک حلال است؟ بسیار مناسب است که معیار آن را بیان فرمایید.

جواب: هر موسیقی که به نظر عرف موسیقی لهوی مضل عن سبیل الله که مناسب با مجالس عیش و نوش است باشد، موسیقی حرام محسوب می‏شود و فرقی نمی‏کند که موسیقی کلاسیک باشد یا غیر کلاسیک. تشخیص موضوع هم موکول به نظر عرفی مکلّف است و اگر موسیقی این گونه نباشد بخودی خود اشکال ندارد.

سوال: گوش‌دادن به نوارهایی که توسط سازمان تبلیغات اسلامی و یا مؤسسه اسلامی دیگر مجاز اعلام شده‏اند، چه حکمی دارد؟ و استفاده از آلات موسیقی مثل کمان، وِیولون و نَی چه حکمی دارد؟

جواب: جواز گوش‌دادن به نوارها منوط به تشخیص خود مکلّف است که اگر تشخیص دهد مشتمل بر غنا و موسیقی لهوی مضل عن سبیل الله و مناسب با مجالس عیش و نوش و خوش‏گذرانی و همچنین مطالب باطل نیست، گوش‌دادن به آن اشکال ندارد بنا بر این تجویز آن توسط سازمان تبلیغات اسلامی و یا هر مؤسسه اسلامی دیگر به تنهایی دلیل شرعی برای مباح بودن آن نیست و بکارگیری آلات موسیقی در موسیقی لهوی مطرب و مناسب با مجالس لهو و گناه جایز نمی‏باشد، ولی استفاده حلال از آنها برای اهداف عقلایی اشکال ندارد و تشخیص مصادیق هم موکول به نظر خود مکلّف است.

سوال: منظور از موسیقی مطرب ولهوی چیست؟ و راه تشخیص موسیقی مطرب و لهوی از غیر آن چیست؟

جواب: موسیقی لهوی مضل عن سبیل الله آن است که به سبب ویژگیهایی که دارد انسان را از خداوند متعال و فضائل اخلاقی دور نموده و به سمت بی‏بندوباری و گناه سوق دهد و مرجع تشخیص موضوع عُرف است.

سوال: آیا شخصیت نوازنده و محل نواختن و یا غرض و هدف از آن در حکم موسیقی تأثیر دارد؟

جواب: موسیقی حرام، موسیقی لهوی مضل عن سبیل الله و مناسب با مجالس لهو و گناه است و گاهی شخصیت نوازنده یا کلام همراه آهنگ یا مکان و یا سایر شرایط در اینکه موسیقی تحت عنوان موسیقی لهوی مضل عن سبیل الله و حرام و یا عنوان حرام دیگر قرار بگیرد مؤثر است مانند اینکه بر اثر آن امور، منجر به ترتّب فساد شود.

آیت‌الله مکارم شیرازی:

پرسش: بعضى از موسیقى هاى تلویزیون همان موسیقى غربى است که تنها آوازش برداشته شده است، پخش و گوش دادن به آن چه صورت دارد؟

 پاسخ: اگر در محیط ما نیز جزء موسیقى مناسب مجالس لهو و فساد حساب شود حرام است.

 استفاده از موسیقی هایی که از رسانه ها ضبط می‌شود

پرسش: آیا استفاده از موسیقی هایی که از تلویزیون پخش می شوند و ما از طریق دانلود یا ضبط کردن و بدون خرید، آنرا در اختیار داریم (باتوجه به اینکه صدا و سیما حق پخش آنها را خریداری کرده است) جایز می‌باشد؟

پاسخ: در صورتیکه از موسیقی هایی باشد که مناسب مجالس لهو و فساد نباشد اشکالی ندارد.

 آیت‌الله سیستانی:

سؤال: نظر حضرتعالى درمورد گوش دادن به موسیقى هاى اصیل سنتى چیست؟

پاسخ: اگر مناسب مجالس لهو ولعب (مجالس عیاشى وخوشگذرانى) باشد جایز نیست.

سؤال: آیا گوش دادن به صداى خوانندگى زن در حالى كه محتواى آن اصلا فاسد نیست مثلا اشعار مولوى ویا حافظ ویا ...كه كاملا از نظر فساد در امان هستند وفقط خواننده آن زن است چه اشكالى دارد؟

پاسخ: اگر با تلذذ شهوى باشد حرام است واگر بدون آن وکیفیت آن مناسب مجالس لهو ولعب باشد باز هم به احتیاط واجب جایز نیست.

سؤال: گوش دادن به موسیقى چه مرد خواننده آن باشد وچه زن وهمچنین داخلى باشد ویا توسط خواننده هاى خارج از كشور باشد چه ایرانى باشد وچه به زبان غیرازایرانى چه حكمى دارد؟

پاسخ: اگرمناسب لهو ولعب باشد جایز نیست.

سؤال: استفاده از تلویزیون دركشورهاى اسلامى كه آهنگهاى مختلف وفیلمهاى خارجى درآن وجود دارد حكم آن چیست؟

پاسخ: استفاده ازآن مانعى ندارد و گوش داده به موسیقى مناسب مجالس لهو ولعب وگوش دادن به غنا یعنى آوازى كه مناسب مجالس لهو ولعب باشد چنانچه مضمون آن باطل باشد ویا قرآن وذكرودعا باشد حرام است و درغیر آنها بنابر احتیاط واجب جایز نیست ونگاه كردن به فیلمهاى خارجى بدون شهوت جایز است . ولی نگاه کردن به عکسهای مستهجن در فرض مذکور به احتیاط واجب جایز نیست.

سؤال: آیا خرید پیانو جهت استفاده شخصى وبدون لهو ولعب جایز است؟

پاسخ: اگرازالات مختص لهو ولعب باشد جایز نیست.

سؤال: موسیقى متناسب با مجالس لهو ولعب كدام است؟

پاسخ: آنچه كه مردمان لاابالى در مجالس بزم و عیاشى مى نوازند و یا مى خوانند .

سؤال: هر چه كه اسم موسیقى بدان اطلاق مى شود حرام است؟

پاسخ: خیر بلكه هر موسیقى كه مناسب مجالس لهو وعیاشى است حرام است ، اما موسیقى هاى آرام و مارشهاى جنگى و موسیقی‌هائى كه معمولا در فیلمها پخش مى شود و امثال آن اشكال ندارد.

سؤال: كف زدن اگر توأم با موسیقى محرم نباشد چه حكمى دارد‌؟

پاسخ: اشكال ندارد و حرام نیست.

سؤال: موزیك وآهنگهاى غیر شادى آفرین مثل آهنگ اول اخبار یا فیلم امام على (ع) اشكال دارد؟

پاسخ: اگر مناسب مجالس لهو ولعب نباشد مانعی ندارد.

سؤال: آیا دراصطلاح فقهى موسیقى مترادف با غناست؟

پاسخ: غنا کلامی است که مضمون ان باطل وبا اواز مخصوص مجالس لهو ولعب خوانده شود و موسیقى صداى آلات مخصوص است.

سؤال: مرجع در تشخیص غنا وموسیقى محرم كیست؟

پاسخ: ملاك تشخیص مكلّف است ودر صورت شک مانعی ندارد.

سؤال: تهیه نوارهاى مبتذل و یا وسائل دیگر موسیقى براى نواختن موسیقى مطرب حرام است؟

پاسخ: اگر منظور ضبط موسیقى محرم بر نوار باشد جائز نیست.

سؤال: معیارى كه براى حرمت غنا و موسیقى بیان شده آنست كه متناسب با مجالس لهو وفسق باشد لطفا مقصود از مناسب را بیان فرمائید؟

پاسخ: مقصود ما از مناسب بودن با مجالس لهو و فسق آنست كه شنونده بالخصوص اگر آشنایى به این امور داشته باشد، بتواند این سبك و یا كیفیت را از موارد مجالس معصیت و فسق یا مشابه آنها تشخیص دهد، اما نسبت به موسیقى و سبك غنائى كه موجب آرامش و تغییر حالتهاى روحى مى گردد مانند موسیقى آرام، مارش عزا و نظامى مانعى نمى باشد.

سؤال: آیا دین مبین اسلام، موسیقى را یك هنر مى‌داند؟

پاسخ: موسیقى یكى از فنون بشرى است. ولى بدین معنى نیست كه تمام شئونات آن از نظر اسلام مباح باشد.

سؤال: آیا دانشجو مى تواند در رشته موسیقى ادامه تحصیل نماید، و در صورتیكه تحصیلات دانشگاهى براى وى ضرورى باشد چه حكمى دارد؟

پاسخ: اگر تحصیلات وى به صورت تئورى باشد مانعى نیست. ولى اگر بصورت عملى بود در مقدار مباح فقط جائز است.