سبک زندگی فاطمی الگوی کامل زن معاصر

نام من فاطمه آناستازیا یژووا (فاطیما) است، من در سال 1983 در مسکو متولد شدم و در سال 1999 رسماً اسلام آوردم، ولی در پایان سال 2003 که حقیقتاً اسلام را لمس کردم شیعه شدم و شروع به پیروی از قوانین شرعی کردم. در سال 2005 از دانشکده فلسفه (فلسفه دین) دانشگاه دولتی مسکو فارغ‌التحصیل شدم. مدتی هم دستیار فیسلوف معروف و سیاستمدار مسلمان روسی حیدر جمال (که در سال 2016 از دنیا رفت) بودم، ولی خیلی زود به عنوان خبرنگار وبسایت‌های اسلامی Islam.ru و اسلام نیوز شروع به کار کردم. از سال 2008 شروع به همکاری با بنیاد پژوهش فرهنگ اسلامی کردم و کتاب‌هایی از نویسندگان بنام شیعه هم‌چون علامه طباطبایی، شهید محمدباقر صدر، شیخ شمالی را ترجمه کردم. کمی بعد به عضویت شورای سردبیری مجله‌ای برای زنان مسلمان روسیه به نام مسلمانکا درآمدم و بین سال‌های 2010 تا 2016 در آن‌جا کار کردم.

اخیراً پروژه جدید خودم را آغاز کرده‌ام که وبسایتی به آدرس www.mihwar.ru به معنای محور مقاومت است. این سایت به پوشش اخبار مربوط به مبارزه با صهیونیسم و تهدید گروه‌های تکفیری اختصاص دارد.

 آشنایی با اسلام و مذهب تشیع

من وقتی دانش‌آموز مدرسه بودم از طریق کتاب، مقالات و روزنامه‌ها با اسلام آشنا شدم و به این نتیجه رسیدم که اسلام راه درستی است، در حالی‌که خانواده‌ام مذهبی نبودند. آشنایی‌ام با تشیع کمی بعد وقتی همکاری با آقای حیدر جمال را شروع کردم اتفاق افتاد. او با توضیحاتی که درباره برخی مسایل تاریخ سال‌های نخستین اسلام و خصوصیات فقه جعفری بیان کرد، مرا از حقانیت مذهب تشیع آگاه کرد. بعد از آن من مطالعاتم را با بهره‌گیری از گفت‌وگو با برادران و خواهرانی که قبلاً در حوزه علمیه تحصیل کرده بودند ادامه دادم. من در دوره‌های آموزشی کوتاهی در شهر قم شرکت کردم. قطعاً دانستن زبان عربی به من در عمق بخشیدن به برخی از دانسته‌هایم کمک کرد. درباره کیفیت درک از اسلام و مذهب شیعه در کشور روسیه، متأسفانه تکفیری‌گری به‌طور گسترده در مساجد روسیه و جوامع سنی آن در حال گسترش است و بسیاری از مسلمانان سنی این‌جا پیش‌داوری‌های نادرست و سوءتفاهم‌هایی درباره شیعه دارند. ولی الحمدلله در سال‌های اخیر شیعیان روسیه موفق به توسعه نهادها و مؤسسات شیعی شده‌اند و بنیاد پژوهش فرهنگ اسلامی (که نقش بسزایی در انتشار کتب و علوم دانشگاهی ایفا می‌کند) و مرکز اسلامی تحت مدیریت نماینده ولی فقیه (که مجالس و برنامه‌های مهم را سازماندهی می‌کند) پروژه‌های مفید بسیاری در راستای کمک به مردم برای شناخت تشیع اصیل دارند.

 تصور و تعریف جامعه غیر دینی از حجاب

متأسفانه بخشی از جامعه غیرمسلمان روسیه هنوز دچار سوءتفاهم درباره ماهیت حجاب است. آن‌ها فکر می‌کنند که حجاب نوعی ظلم به زنان است یا این که دختران توسط خانواده‌هایشان مجبور به پوشش می‌شوند، در حالی که وضعیت دقیقاً برعکس است و بعضاً خواهران ما برای دفاع از حق خود برای داشتن حجاب و عمل به این وظیفه الهی با برخی وابستگان غیرمذهبی‌شان، وارد بحث و درگیری جدی می‌شوند. اما از آن سو، در جامعه روسیه به‌خصوص در پایتخت این کشور، مدارا نسبت به حجاب بیشتر شده است. من به ندرت با رفتارهای عداوت‌آمیز روبرو می‌شوم؛ بیشتر غیرمسلمانان در این‌جا یا رفتاری کاملاً دوستانه با مسلمانان دارند و یا حداقل نسبت به موضوع حجاب بی‌تفاوت هستند. با وجود این مسئله استخدام هنوز برای خواهران محجبه، یک مشکل است و بسیاری از مراکز، زنان باحجاب را استخدام نمی‌کنند؛ هرچند هیچ قانون رسمی مبنی بر منع زنان محجبه از کار کردن وجود ندارد، هم‌چنان‌که در دانشگاه‌ها نیز مشکلی برای تحصیل خواهران محجبه وجود ندارد. نکته دیگر این که به ما اجازه داده می‌شود تا برای سندهای رسمی‌مان از عکس‌های باحجاب استفاده کنیم.

 زیبایی و آزادی واقعی برای زن چیست و آیا حجاب مانع آزادی اوست؟

زیبایی در اسلام محکوم یا ممنوع نیست، چراکه برای انسان کاملاً طبیعی است که از زیبایی لذت ببرد، چه آن زیبایی، یک منظره طبیعت باشد، چه یک صدا و یا یک رنگ زیبا باشد و چه یک انسان زیبا، و یا یک قصر زیبا و یا یک بوستان زیبا باشد چراکه حدیثی داریم که می‌گوید: «خدا زیباست و زیبایی را دوست دارد.»

حجاب بخش‌هایی از بدن زن را می‌پوشاند که می‌تواند هوس مرد غریبه را تحریک کند، ولی این بدین معنی نیست که حجاب زن را زشت می‌کند. زیبایی و تمایلات جنسی هیچ کدام در اسلام منع نشده‌اند، بلکه در شکل مناسب خود حفظ شده‌اند و حجاب وسیله‌ای است که این شکل مناسب را نگه می‌دارد. تمایلات جنسی در اسلام به چارچوب ازدواج محدود شده تا بتواند نقش سازنده داشته باشد و نقش مخرب پیدا نکند. چارچوب ازدواج اسلامی بیش از اندازه محدودیت ندارد، بلکه چارچوبی متناسب، انعطاف‌پذیر و گسترده‌تر از چارچوب ازدواج در مسیحیت است. در ازدواج اسلامی، زن می‌تواند خودش را هر چقدر که می‌خواهد زیبا نماید و جاذبه‌های جنسی‌اش را به طرق نامحدود در مقابل همسرش نمایان کند. این مسئله نه تنها در اسلام منع نشده، بلکه توسط احادیث بسیاری از پیامبر‌ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم و ائمه اطهار‌ علیهم السلام بدان تأکید شده است. حجاب جامعه را از بسیاری از بیماری‌ها نجات می‌دهد که یکی از آن‌ها خطر مشاهده بیش از حد بدن‌های نپوشیده زنان توسط مردان است، امری که برای سلامت مردان مضر است. این موضوع در مرحله اول باعث بی‌قیدی مردان می‌شود و در مرحله دوم به سرکوب دائم تمایلات طبیعی‌اش نیاز دارد که، مردان را به مشکلات روانی و فیزیولوژیکی دچار می‌کند و باعث کم شدن تمایل نسبت به زنان، افزایش همجنس‌بازی، ناتوانی جنسی، واکنش‌های نورولوژیک، خشونت بی‌دلیل علیه زنان و سرانجام، سبب از هم پاشیدن یک خانواده سالم می‌شود.

حجاب از حریم زن محافظت می‌کند و وقتی حریم خصوصی زندگی زن حفظ شده از آزادی لذت می‌برد، و لذا حجاب نشانه آزادی واقعی است. هیچ مردی بدون رضایتش نمی‌تواند از زیبایی نهفته‌اش لذت ببرد. در صیغه عقد این زن است که تصمیم به ازدواج با مرد را بیان می‌کند و مرد فقط می‌پذیرد. بنابراین زن خودش را دارای حرمت می‌بیند، مثل یک شئ در موزه که کسی نمی‌‌تواند آن را به راحتی لمس کند. این بالاترین حد عزت نفس است. بر عکس در یک جامعه لیبرال حریم خصوصی زنان نقض می‌شود، به همین خاطر است که می‌بینیم در این جوامع چه طور عکاسان رسانه‌ها از افراد معروف در ساحل عکس می‌گیرند و آن را منتشر می‌کنند و اگر یک هنرپیشه زن «بیش از حد چاق» یا «بیش از اندازه مسن» به نظر برسد و یا کمتر از قبل، از نظر جنسی جذاب باشد همه اینترنت در این باره با طعنه و کنایه نظر می‌دهند و بحث می‌کنند. آیا این که مردم به جای این‌که از استعداد و فیلم‌های یک زن بازیگر صحبت کنند، به بدگویی درباره بدن برهنه‌اش بپردازند به نوعی نقض آزادی و کرامت فرد نیست؟ این‌که بدن‌های زیبا که تنها ایرادشان این است که به اشکال خارق‌العاده «فتوشاپ» نشده‌اند، «زشت» خوانده می‌شوند و مردان همسرانشان را به «زشت» بودن متهم می‌کنند، باعث تضعیف روابط سالم می‌شود، در حالی‌که اگر بدن زنان در مقابل مرد نامحرم پوشیده باشد هیچ یک از این مشکلات به‌وجود نمی‌آید.

 زندگی با حجاب اسلامی برای یک زن مسلمان در جامعه غیر دینی چه دشواری‌هایی دارد؟

اولاً با توجه به این‌که جوامع غیرمسلمان، معمولاً دچار تعصبات نادرست درباره زنان محجبه هستند، لذا برای این زنان مشکل استخدام وجود دارد. ثانیاً مشکل یافتن مورد مناسب برای ازدواج وجود دارد؛ زیرا مکان‌های معدودی وجود دارد که خواهران مسلمان می‌توانند با همسر آینده‌شان آشنا شوند. به همین دلایل است که در جامعه مسلمانان روسیه نرخ طلاق بالاست. بسیاری از افراد در انتخاب همسر اشتباه می‌کنند و فردی را برمی‌گزینند که اصلاً برایشان مناسب نیست. مشکل دیگری که وجود دارد این است که حقوق زنان مسلمان که توسط شرع مشخص شده، معمولاً توسط همسرانشان رعایت نمی‌شود و نهادهای زیادی هم وجود ندارند که بتوانند در این‌باره کاری بکنند. مشکل دیگر، مسئله تازه مسلمانان است که معمولاً درباره آن‌ها سوءتفاهم وجود دارد و حتی ممکن است در خانواده‌های خود با بدرفتاری مواجه شوند.

برخی یافته‌های خود راجع شخصیت حضرت زهرا را بیان کنید؟

سخن گفتن راجع شخصیت بزرگ فاطمه زهرا بسیار دشوار است و امیدوارم از پیروان راستین ایشان باشیم و فقط خداوند (سبحانه و تعالی) است که می‌تواند قضاوت کند که من چقدر به پیروی از الگوی ایشان نزدیک شده‌ام. با این حال می‌خواهم به چند مورد از خصوصیات منحصربه فرد حضرت زهرا‌ علیها‌السلام که واقعا باید مدنظر قرار بگیرند اشاره کنم:

نخست این که ایشان یک توانایی خاص خدادادی در خوشحال کردن همسرش داشت، به‌طوری که حضرت علی‌ علیه‌السلام وقتی به حضرت زهرا‌ علیها‌السلام نگاه میکرد، همه دردها و مصیبتهایش را از یاد میبرد. این هنر عشق است؛ هنر یک زن و همسر واقعی.

دوم این‌که حضرت زهرا‌ علیها‌السلام هیچ‌وقت از زندگی جامعه مسلمانان دور نماند؛ ایشان در نبردهای سهمناک زمان اسلام به‌عنوان پرستار شرکت میکرد و زخم‌های همسر و پدر بزرگوارش را مرهم می‌گذاشت. حضرت زهرا‌ علیها‌السلام همیشه برای دفاع از حق و عدالت آماده و بسیار شجاع بود، چه در دفاع از حق خودش و چه حقوق مردم که توسط شرع به آن‌ها اعطا شده است.

سوم این‌که ایشان در انجام کارهای خانه کدبانو بود. انجام کارهای خانه اگر چه بر زن واجب نیست، بلکه کار در خانه مستحب است، ولی وقتی خانمی با دست‌های خود غذایی خوشمزه می‌پزد، حس خاصی از آسایش را در درون خانه ایجاد می‌کند و سبب استحکام خانواده می‌شود. مسلماً خاطرات شیرین ما از منزل والدینمان خوراکی‌های خوشمزه‌ای است که در خانه پخته می‌شد و ما نباید این سنت خوب را از یاد ببریم.

 آیا سبک زندگی فاطمه زهرا‌ علیها‌السلام می‌تواند برای زن امروز الگو باشد؟

الگوی حضرت زهرا‌ علیها‌السلام برای زنان در هر دوره‌ای، قابل پیروی است، خصوصیات ایشان ویژگی‌های بنیادی یک زن واقعی را تشکیل می‌دهد؛ خصوصیاتی از قبیل یک همسر عاشق و خوب بودن که سیما و رفتارش همیشه شوهرش را جذب می‌کند و یک مادر عالی که قادر است قهرمانان و افراد انقلابی را پرورش دهد. از سوی دیگر ویژگی‌هایی چون توجه به سیاست، عدالت و زندگی امت، در ایشان وجود دارد. چون زنی که علایقش محدود به مسایل خانواده و خانه‌اش است نمی‌تواند پسری را چون حسین‌ علیه‌السلام پرورش دهد. روشن است که روحیه قهرمانی و شهادت در قلب حضرت زهرا‌ علیها‌السلام وجود داشته و ایشان پرتوی از آن را به فرزندانش منتقل کرده است.

حضرت زهرا‌ علیها‌السلام و حضرت زینب‌ علیها‌السلام ، هم به زندگی خانوادگی و هم به مبارزه و سیاست توجه داشتند؛ حضرت زهرا‌ علیها‌السلام بیشتر روی مسایلی مثل همسر و مادر بودن تمرکز داشت و ترجیح می‌داد در خانه بماند و در خانه‌اش احساس نزدیک‌تر شدن به خداوند (سبحانه و تعالی) را داشته باشد، در حالی‌که مهم‌ترین مأموریت زندگیش توسط حضرت زینب‌ علیها‌السلام در میدان جنگ به انجام رسید؛ یعنی بیرون از خانه؛ هرچند حضرت زینب‌ علیها‌السلام هم همسر و مادر خوبی بود. این‌ها جنبه‌های یک الگوی واحد است که در جهان امروز  که در آن بسیاری از زنان مسلمان در ارزش‌های دنیوی و خرده بورژوازی غرق می‌شوند و هر گونه روحیه قهرمانی و انقلابی را از دست می‌دهند  بسیار قابل پیروی است. زنان ما امروز جهیزیه‌های عالی تهیه می‌کنند، مقدار زیادی طلا می‌خرند، سریال‌های اصیل تماشا می‌کنند، ولی به مبارزه برای عدالت کاری ندارند، هرچند ممکن است حجاب و حلال و حرام را رعایت کنند. ارزش‌های حضرت زهرا‌ علیها‌السلام و حضرت زینب‌ علیها‌السلام درون جامعه امروزی بانوان مسلمان نیاز به نوعی احیا و تجدید دارد.

 چگونه و با چه شیوه‌ای می‌توان این الگوپذیری را در جوامع غیر اسلامی ترویج و نهادینه کرد؟

بله، الگوی حضرت زهرا‌ علیها‌السلام می‌تواند در جوامع غیرمسلمان امروزی هم مفید باشد. اول از همه ما باید با بیماری فمنیسم که به مرد به‌عنوان دشمن زن نگاه می‌کند مقابله کنیم. این طرز فکر به اندازه ایدئولوژی مقابلش که مروج تعدی علیه زنان به نام پدرسالاری است و هیچ ربطی به اسلام ناب و شریعت ندارد، مخرب است. مرد دشمن زن نیست و رقیب او هم نیست. مرد کسی نیست که زن باید بر او غلبه کند یا او را خنثی کند، بلکه مرد یک دوست، یک همسر و یک راهنماست که از زن حمایت می‌کند و احیای حقوقش، ارضای امیال طبیعیش و شکوفایی استعدادهای بالقوه‌اش را تضمین می‌کند. این مدلی است که شریعت اسلام تعیین کرده است. خانواده حضرت زهرا‌ علیها‌السلام و امام علی‌ علیه‌السلام الگوی عشق واقعی، احترام، تفاهم و دوستی بین زن و شوهر است، ضمن آن‌که مسیر حضرت زهرا‌ علیها‌السلام به ما نشان می‌دهد که همسر و مادر بودن، متغایر با مبارز راه عدالت بودن و ایفای نقشی مهم در جامعه نیست. جامعه امروز جهان باید بداند که زن بودن زن را تحقیر نمی‌کند، حجاب زن را تحقیر نمی‌کند. عفت و وقار در ملأعام زن را تحقیر نمی‌کند، آشپزی به منظور خشنود کردن خانواده زن را تحقیر نمی‌کند و این حرف و منطق ما به چالش فمنیسم است.

 سخن پایانی حضرت‌عالی؟

فقط می‌خواهم به مخاطبان محترم توصیه کنم که به حقیقت شریعت، پایبند باشند و قدر دستاوردهای وافر انقلاب اسلامی را بدانند. کسی که به خدا توکل کند یک آزادی درونی حقیقی به‌دست می‌آورد به‌طوری که برایش نظر بدخواهانه و نادرست هیچ کسی مهم نیست و از ستمگران هم نمی‌ترسد و به همین دلیل است که درمی‌یابد زندگیش پر از معنا و حس واقعی شده است.

گفت وگو:حمید کرمی