ماه محرم و برگزاری مجلس عزای سالار شهیدان اباعبدالله الحسین (ع)، بهانه‌ای شد تا با سید احمد صالحی خوانساری مداح اهل بیت (ع) که خود از سادات است و شال نوکری سید الشهدا (ع) را بر دوش دارد. گفتگو داشته باشیم.

 مهمترین بخش های این مصاحبه به شرح زیر است:

 ذات مداحی، یک هنر است هر چند که به عنوان کسب و کار دیده شود/ نوحه قحطی نیست، چرا باید از روی ترانه‌های بیگانه تقلید کنیم؟/ بعضی‌ها که از جمعیت و ازدحام هیئت‌های خود سوءاستفاده کردند/ ۶۰ درصد از مداحی‌های ما با فرهنگ عاشورایی همخوانی ندارد/ مجالس سنتی با شورخوانی امروزی قابل قیاس نیست/ شورخوانی و هیاهو را مداحی نمی‌دانم/ دشمنان ما به دنبال هیاهوی مجالس اهل بیت (ع) هستند

مدح توصیف و تمجید از عزت مقدس اهل بیت (ع) است، اما حمد مربوط به ذات اقدس خداوند می‌شود، به همین سبب هر آنچه که ما درخصوص اهل بیت (ع) بیان می‌کنیم مدح است و نمی‌توان حمد و ستایش آن را تلقی کرد.

اگر مداحی یک شغل و کاسبی دیده شد، ارزش معنوی آن از بین می‌رود. ۴۰ سال پیش، هنگامی که خواستم مداحی را شروع کنم، برادرم  به من توصیه کردند که به هر مرتبه از مداحی که رسیدی کسب و کار را رها نکن. همچنین حاج آقا علی انسانی که خود از مداحان و کاسبان خوشنام هستند نیز ۲۵ سال پیش این مطلب را نسبت به من متذکر شدند. ذات مداحی، یک هنر است هر چند که به عنوان کسب و کار دیده شود.

 

 

بار‌ها پشت تریبونی که در مجمع الذاکرین، در اختیار دارم، خطاب به جوانان، مداحان و همکاران خود عرض کردم که سعی کنید در کنار مداحی خود یک کسب داشته باشید و بیکار نمانید، چرا که امروز بسیاری از ستایشگران اهل بیت (ع) هستند که از جوانی تا پیری خوانده اند و الان خانه نشین شده اند.

بنده از ۱۵ سالگی با تشویق‌های برادرم حجت السلام صالحی خوانساری، جذب عرصه ستایشگری شدم. روزی یکی از مداحی‌های حاج مرتضی فرشچی از مداحان قدیمی تهران را در اتاق گوش میدادم از حفظ می‌کردم که برادرم متوجه شد و چند خطی شعر به من داد تا آن را حفظ کنم و در مراسم شب بخوانم. همین اعتماد خود تشویقی شد تا من با ترس و لرز آن چند بیت شعر را بخوانم. ولیکن یکی از اصلی‌ترین مشوق‌های من روحانی مسجد شهابی حجت الاسلام سجادی بودند که زیر گلوی من را بعد از خواندن روضه حضرت زهرا (س) بوسید و دو تومان اسکناس به من هدیه کرد.

من بعد از آغاز به کارم در مداحی، نزدیک به ۱۰ سال بدون دریافت ریالی، در مجالس اهل بیت (ع) مداحی کردم. اساس کار ما بر این نبود که بخوانیم و پول بگیریم. اما امروزه فرق کرده است، چراکه بعضی از مداحان آمدند و از دور فکر می‌کنند مداحی کردن پول‌زایی دارد. یکسری از این افراد که وارد مداحی شدند، از نزدیک با خانواده هایشان آشنا هستم و میدانم که اصلا در زمره تدین نیستند، اما در دستگاه امام حسین (ع) هستند و برای مستمعین بسیاری مداحی می‌کنند. این نوع مداحی کردن و تشویق‌های ریالی، فرق می‌کند با مداحی‌های پیشین و قُدما.

طبق یک سیری تشکل‌هایی مانند: خانه مداحان، کانون مداحان و بسیج مداحان که همه از دوستان و همکاران بنده هستند، باید به جرات بگویم هرچه این تشکل‌ها فراوان شد، ناهنجاری‌ها در عرصه مداحی هم رشد کرد. به این دلیل که در رأس این مسئله فردی وجود ندارد که بخواهند حرف آن را قبول داشته باشند و هر کس به دنبال بزرگ کردن خود است.

همین موضوع، ضرورتی را ایجاد کرد تا در دو نوبت به محضر مقام معظم رهبری نامه نگاری کنیم، ولیکن ایشان نیز به دلایل روشن و آگاهانه، بزرگی را برای این عرصه انتخاب نکردند.

بله، یکی از دغدغه‌های ما نیز اطاعت از فرمان مقام معظم رهبری است. حضرت آقا، همیشه در خصوص امور مملکتی به همه مدیران صدر دولت، تا مداحان متذکر می‌شوند که باید به آن احترام بگذاریم و عمل کنیم.

 

متاسفانه این نوع خوانش‌ها بعضاً وجود دارد و اوج آن در دهه اول محرم است، چراکه هرکسی میکروفن در دست می‌گیرد؛ و هر نوع شعری که یا از دهان پاک و یا نجس بیرون آمده، را به نوحه تبدیل می‌کند. فلان فرد ترانه‌ای را برای معشوقه خود خوانده است و همان را در ایام محرم برای حضرت عباس (ع) می‌خواند، این گناه محض است. واقعا قلب امام زمان (عج) را محزون می‌کند. من بار‌ها در جلسه‌های خودم گفتم که پیش از آنکه بخواهید بالای منبر بروید، در خلوت خودتان شعر نوحه را مرور کنید. نوحه قحطی نیست، چرا باید از روی ترانه‌های بیگانه تقلید کنیم.

به یاد دارم که در گذشته آقا (مقام معظم رهبری) فرمودند که خوانندگان فلان متن ترانه‌های خود را از نوحه مداحان می‌گیرند، اما حالا کار برعکس شده است. والله من گریه ام می‌گیرد؛ که ما به کجا رسیدیم و چه مسیری را در پیش داریم. آخر الامر این مسئله به کجا ختم می‌شود؟ این همه تشکل، تذکر و نصیحت نمی‌دانم چرا اثری ندارد.

خدا نیاورد روزی را که بخواهیم از اسم امام حسین (ع)، مجلس اهل‌بیت (ع) سوء استفاده کنیم، شیطان همه جا وجود دارد و قدرت این را هم دارد که انسان‌ها را گمراه کند.

سید مهدی موسوی اهل نفس بود و به یاد دارم که، چون در کاشان مداحی کردم، صدایم گرفته بود، وقتی به ایشان گفتم که صدایم گرفته و نمی‌توانم بخوانم، بلافاصله متوجه چارپایه خوانی من شد و به من نهیب زد و گفت: «وقتی روی چارپایه رفتی، تمام مداحی کردن‌ات، ریا شده است.» منظورم این است که بعضی‌ها که از جمعیت و ازدحام هیئت‌های خود سواستفاده کردند.

حداقل ۶۰ درصد از مداحی‌هایی که ما از ماشین‎‌ها می‌شنویم، با فرهنگ عاشورایی همخوانی ندارد، اما در میان آن‌ها مداحی و یا سبک‌هایی است که حق مطلب را بیان کرده است. در واقع ما یک گوشه مثبت را در نظر می‌گیریم آن هم اینکه، آن جوانی که در طول یک سال آهنگ و یا ترانه فلان خواننده را گوش میدهد، یک ماه و یا ۱۰ روز دلش با حسین (ع) است.

یکی از خاطره‌های ماندگاری از دیدارها، اجرای سرود ۲۰۰۰ نفری است که من سال‌ها مسئول سرود ۲۰۰۰ نفری در حسینیه امام خمینی (ره) بودم، اما یک اجرا و سرود هم برای خودم دلنشین بود هم اینکه مقام معظم رهبری بسیار خرسند شدند از اجرای آن جلسه و خاطره‌ای ماندگار شکل گرفت. امکان ندارد که دشمن و یا مخالف حضرت آقا (مقام معظم رهبری) به سمت ایشان برود و ذوب نشود و آقا در او نفوذ نکنند.

ابتدا مداحان باید سیاست بدانند و بعد پای در میدان بگذارند، باید بصیر و آگاه باشند، نه اینکه مجالس خود را با سیاست تلفیق کنند.

مرحوم علی آهای، حاج آقا مهدی آصفی، حاج علی ترابی و سید محمد موسوی که خانه نشین شده است.

نبود شور هم یکی از دلایل است، اما نبود جمعیت در این هیئت‌ها به این معنا نیست که وزن ندارند، بلکه از نظر وزن و متانت قابل قیاس با دیگر مجالس شورخوانی نیست و سنتی‌خوان هستند.

یک مداح سنتی‌خوان آن ردیف مداحی رباعی غزل و قصیده و شعر روضه و روضه را رعایت می‌کند، اما مداحی‌های امروزی، شورخوانی و سینه زنی است که ما آن‌ها را مداحی نمی‌دانم.

 

همین الان در تهران هیئت‌هایی را داریم که برای رسیدن به جمعیت بالا با هر عقیده و دینی مستمع را به خود جذب می‌کنند. دشمن هم منتظر هیاهوی محافل ماست، اگر هیئت‌های ما از هر نوع گناه و یا عقیده پلید به دور باشد، دشمن نمی‌تواند در آن نفوذ کند. به هر حال دهه محرم و عزاداری سید الشهدا (ع)، دهه‌ای است که هر کس، با هر مقصد شومی که دارد به کار می‌گیرد، متاسفانه ما شاهد آن هستیم که جوان‌ها با لباس‌های نامناسب و یا بعضی ازمداحان ما با نوحه‌ها و یا شمایل غیر متعارف مداحی می‌کنند.

پیشنهاد میکنم، سازمان تبلیغات که سازمان گسترده‌ای در حد وزارت خانه است، با قدرت و حکمیت وارد میدان شود و هیئت‌ها و مداحان و وعاظ را پیش از هر سوء استفاده دشمنان ارزیابی کند. هر کدام از مداحان زیر پوششه نظارتی قرار بگیرند.