هزاران کشمیری توسط یک ایرانی به اسلام گرویدند

روز افتتاحیه دوره هشتاد و چهارم با تولد 3 نفر از فارسی‌آموزان اعزامی تقارن داشت که یکی از این افراد شما بودید. چه احساسی داشتید؟ 

خیلی خیلی ممنون. شاید باور نکنید. این جشن تولد برای من، بهترین مراسمی بود که در طول عمرم آن را تجربه کردم. من 30 سال سن دارم و هر ساله هم مراسمی برای این موضوع از سوی خانواده برایم تدارک دیده شده است. اما این غافلگیری و این درجه از توجه مسئولان برگزاری دوره در سالروز تولد افراد، برایم این روز را به بهترین جشن تولدم تبدیل کرد. دریافت تبریک از سوی افرادی با ملیت‌های مختلف بسیار برایم شیرین و دلچسب بود.

در پایان مراسم افتتاحیه من و دو نفر از دوستانم در این دوره از سوی مجری برنامه به روی سن دعوت شدیم. انتخاب چند نفر از جمع این همه فارسی‌آموز برای شخص من عجیب بود. اما این پایان ماجرا نبود. عجیب‌تر آنجایی بود که اعلام شد ما برای ادای توضیحات در مورد تخلفاتی که مرتکب شده‌ایم به قولی احضار شدیم. باور کنید اگر فقط کمی دیرتر سکوت این فضای تجربه نشده با پخش موسیقی «تولدت مبارک» شکسته نمی‌شد من به شخصه از حال می‌رفتم. (با لبخند) فکر هر چیزی به سرم آمد به جز تبریک این شکلی برای تولد سی سالگی‌ام.

تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر کشورهای مختلف جهان و به ویژه مسلمانان منطقه بر کسی پوشیده نیست. حمایت‌های جمهوری اسلامی ایران در دولت‌های مختلف از مردم کشمیر هم کتمان شدنی نیست. وجود مشابهت‌های متعدد وعلاقه­‌مندی‌های تمام نشدنی مردمان این خطه جغرافیایی نسبت به ایران و ایرانی، آن هم در قلب شبه قاره، شهرتی بین‌المللی به خود گرفته است. آیا مشترکات ما تنها محصور به این مولفه‌های یاد شده هستند؟

بدون شک جواب شما خیر است. مردمان کشمیر از دیرباز نگاه فعلی خود را نسبت به این کشور داشته و در دوره‌های مختلف با وجود فشارهای موجود، دست از این دوستی عمیق برنداشته‌اند. متقابلا با عنایت به موقعیت ژئوپولتیک این منطقه و ظرفیت‌های ارزشمند معنوی و فرهنگی موجود در این ناحیه کوهستانی، همواره محل آمد و رفت بسیاری از عالمانی دینی و تاجران بزرگ بوده است. اما متاسفانه این مشترکات برای مثال ادبی یا هنری هرگز آن چنان که باید به آنها پرداخته نشده است. سیدعلی همدانی یکی از علمای طراز اول ایرانی را شاید بتوان بزرگترین نمونه برای این مهم عنوان کرد. فعالیت‌های دینی، ادبی و فرهنگی او در در شبه قاره و تلاش ایشان در ترویج زبان فارسی، به استناد بسیاری از کتاب‌ها در این منطقه رونقی دیگری داشت. هرچند این سید عظیم‌الشان برای تبلیغ اسلام سفرهای بسیار زیادی داشت و برای این امر از حجاز تا سریلانکا را درنوردید، اما کشمیر اثرگذارترین ایستگاهی بود که او در آن توقف داشت. هزاران کشمیری به برکت حضور این شخصیت به دین اسلام درآمدند. مهاجرت این عالم ایرانی به این منطقه در کنار رواج دین مبین اسلام، مروج هنرهایی اصیل ایرانی‌ها هم بود. سفالگری و خوش‌نویسی از جمله این اتفاق‌های خوب هستند که با حضور میرسید علی همدانی در کشمیر رونق یافتند.

نفوذ فرهنگ ایران زمین به این منطقه در حوزه ادبی چه نتایجی به دنبال داشت؟

فراموش نکنیم، بیش از 6 قرن زبان مردم شبه قاره، زبان فارسی بود. نام بردن از شعرای فارسی زبان و اشاره به آثار جاویدان آنها امری است که وقت خاص خودش را می‌طلبد اما به طور ویژه در قبال منطقه کشیر باید بگویم نایل شدن به مقام ملک الشعرای دربار شاهان هندی و سرایش دیوانی مشتمل بر  10‌هزار بیت شعر از جمله این تعاملات فرهنگی است. علاقه­‌مندی قله‌های ادبی ایران زمین همچون صائب تبریزی یا عرفی شیرازی به کشمیر و قصاید پر مهرشان نسبت به مردمان آن هرگز از خاطره تاریخی مردم آن پاک نخواهد شد. «هر سوخته جانی که به کشمیر درآید گر مرغ کباب است که با بال پر آید / فردوس به دروازه کشمیر رسیده است کو مدعی گر نگرنده است درآید/ کشمیر بهشتی است فریبنده که شبلی آید چو در او، صومعه بروی سقر آید.» این ابیاتی که برایتان خواندم تنها بیان کننده گوشه‌ای از علاقه‌­مندی شاعران ایرانی به این منطقه است. در این تعامل شاعران بسیاری از منطقه کشمیر از جمله صرفی، فانی و غنی کشمیری به تاثیر از ادبیات فارسی و شعر شاعران این سرزمین آثار فاخری را ارائه داده‌اند. کشمیر هر چند در اخبار شرایطی متفاوت از آن مخابره شده اما بهشت فراموش شده‌ای است که این عنوان را بنده فقط به بازخوانی آن در نظرات ارائه شده پرداخته‌ام.

می‌توان گفت مرزی میان مردمان ایران و مردم این منطقه وجود ندارد.

دقیقا! تا 67 سال گذشته که با استقلال مسلمانان در خاک پاکستان کشوری میان ما حائل شود، در همسایگی هم مرزی اصلا وجود نداشت. در شرایط فعلی هم همین طور. اگر چه فاصله افتاده است اما این فاصله‌ها در سطح روابط و علاقه مندی‌ها تاثیری نداشته و نخواهد داشت.

سر در ورودی قلعه سرخ در دهلی به خط نستعلیق عبدالرشید از جمله خوشنویسان ایرانی از جانب «امیر خسرو دهلوی» به زبان فارسی بیتی زیبا نقش بسته است «اگر فردوس بر روی زمین است/ همین است و همین است و همین است» اعتقاد ما این است ساکنان این بهشت آنانی هستند که هویتی مشترک دارند. من در این روزها که از نزدیک شاهد برخی موضوعات هستم بیشتر به عمق این مشترکات پی می‌برم. من تا پیش از این که به ایران سفر کنم فکر می‌کردم این که کسی دوره بیفتد و در کوچه با صدای بلند برای خودش آواز و اشعار عارفانه بخواند و مردم هم به او احسان بدهند تنها در کشمیر وجود داشت. امروز که اینجا هستم از نزدیک می‌بینم ما در نوع پوشش، در هنرهای موسیقیایی و حتی در چهره بسیار با یکدیگر شباهت داریم.