۰۳ آذر ۱۴۰۳ ۲۲ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۵۱ : ۰۵
زيارت رجبيه امام زمان؛
راه كسب فيض از ماه رجب به سبك حضرت حجت!
بسياري از حجاب هايي كه انسان گرفتار آن است به وسيله صلوات رفع مي شود، دعاها و زيارات اغلب يا با صلوات شروع يا به صلوات ختم مي شوند و اين بيانگر اهميت آن است كه باعث اجابت دعاها و رفع حجاب ها و موانع مي شود.
عقیق: به نقل از شبستان، براي ماه رجب ادعيه و اوراد مختلفي از لسان معصومان
عليهم السلام ذكر شده تا ميزان بهره مندي از فضايل اين ماه عظيم الشان را
به بالاترين درجه برساند؛ از جمله اين ادعيه، زيارت رجب منسوب به امام زمان
(عج) است كه محتوايي غني دارد، از اين رو و به منظور بررسي محتواي اين
زيارت با يك كارشناس به گفت و گو پرداخته ايم كه بخش نخست آن در ذيل به
حضورتان تقديم مي شود:
حجت الاسلام علي رباني، مدير گروه ادعيه و زيارات مركز تخصصي مهدويت ضمن تشريح فراز هايي از زيارت رجبيه اظهار كرد: زيارت رجبيه به لحاظ منابعي كه اين زيارتنامه را ذكر كرده اند، اولين بار در «مصباح المتهجد» ذكر شده و مي توان گفت ساير بزرگان مانند «سيد بن طاووس» نيز از ايشان نقل كرده اند. منبع دوم به لحاظ زماني، كتاب «مزار كبير» مرحوم ابن مشهدي است كه اين زيارتنامه را تحت عنوان زيارت اميرالمومنين (ع) در شب مبعث عنوان كرده است. چون اين زيارت به گونه اي است كه در هر مشهد شريفه اي و براي هر يك از ائمه (ع) مي تواند خوانده شود. البته در آنجا هم ذكر شده كه در ماه رجب هر امامي را مي توان با اين زيارتنامه زيارت كرد.
وي افزود: كتاب «اقبال الاعمال» از سيد بن طاووس اين زيارتنامه را جزء زيارات مختص ماه رجب ذكر كرده و سپس در «بحارالانوار» علامه مجلسي ذكر شده است. بنابراين، اين منابع مي تواند براي اعتبار و اعتماد به اين زيارت به ما كمك كند. چرا كه نقل يك دعا يا زيارت در كتب معتبر كه نزد بزرگان و علماي شيعه تاييد شده باشند، به اعتبار آن مي افزايد و يكي از راه هاي اعتماد به دعاها و زيارتنامه ها همين است. يعني منابعي كه دعا و زيارت را نقل كرده اند متقن و معتبر باشند چنانكه اين زيارت در چند منبع ذكر شده است.
كارشناس ادعيه و زيارات مهدوي بيان كرد: سند زيارت را «مصباح المتهجد» نقل كرده است. يعني ابن عياش اين زيارت را تقريبا با يك واسطه از نائب سوم امام عصر (عج)، «حسين بن روح» نقل كرده است. البته حسين بن روح به صراحت نمي گويد كه اين را از جانب امام(عج) دريافت كرده است اما برخي از بزرگان مبنايي دارند از اين جهت كه معتقدند هر آنچه نواب خاص امام زمان (عج) نقل كرده اند، از جانب خودشان نيست. حتي اگر آنها به امام (عج) نسبت ندهند. به عنوان مثال مرحوم كفعمي چنين نظري دارد. از جمله ي اين موارد «دعاي زمان غيبت» است كه در «مفاتيح الجنان» نيز ذكر شده كه نائب اول امام مهدي (عج) آن را نقل مي كند و انتساب به امام عصر (عج) هم نمي دهد. اما برداشت مرحوم كفعمي اين است كه از جانب امام عصر (عج) است. يا شيخ صدوق در «كمال الدين» اين دعا را در شمار توقيعات ذكر مي كند و به عنوان توقيع قلمداد كرده است.
حجت الاسلام رباني در ادامه تاكيد كرد: بنابراين مي توان گفت برخي از دعاها كه نواب خاص امام عصر (عج) آنها را نقل كرده اند از جانب آن حضرت (عج) است. از جمله آنها «زيارت رجبيه» است كه مي توان گفت اين زيارت چه بسا از وجود امام عصر عليه السلام گرفته شده باشد. هر چند سندي براي اين مسئله ذكر نشده اما با آن مبنا كه پيشتر اشاره كرديم مي توان چنين نتيجه اي گرفت. البته با احتمال؛ چون شخص نواب خاص امام عليه السلام كه في نفسه به دنبال اين نبودند كه چيزي را توصيه كنند بلكه به جهت آن جايگاه خاص كه داشته اند و به عنوان نائب امام (عج) مي توان برداشت كرد كه از سوي امام (عج) چنين چيزي را دريافت و منتقل كرده اند.
وي در ادامه سخنان خود با شرح محتواي زيارت رجبيه گفت: اولين فراز زيارت رجبيه چنين آغاز مي شود: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَشْهَدَنَا مَشْهَدَ أَوْلِيَائِهِ فِي رَجَبٍ وَ أَوْجَبَ عَلَيْنَا مِنْ حَقِّهِمْ مَا قَدْ وَجَبَ ...» اين كه زيارت اينگونه و با حمد و سپاس الهي آغاز مي شود نشان از آن دارد كه توفيق پيدا كردن براي زيارت در ماه رجب، يك نعمت بزرگ است كه ما از همان ابتداي دعا بدين جهت از خدا سپاسگزاري مي كنيم و همين فراز اول زيارت تاكيد بر اين موضوع دارد كه زيارت مشاهد مشرفه و امكان مقدسه (حرم هاي مقدس ائمه و بقاع متبركه و امامزادگان) چه فضيلت و نعمت بزرگي است كه ما از همين فراز اول خداوند را به دليل اين نعمت شكر مي كنيم و حالا اين زيارت اگر در ماه رجب باشد كه چه بهتر.
كارشناس مركز تخصصي مهدويت تصريح كرد: منظور از اولياء و مشاهد مشرفه در مرتبه اول ائمه معصومين عليهم السلام هستند كه اين با توجه به فراز بعدي زيارتنامه به دست مي آيد. آنجا كه مي فرمايد: «وَ أَوْجَبَ عَلَيْنَا مِنْ حَقِّهِمْ مَا قَدْ وَجَبَ» يعني يكي از حقوق اولياءي الهي اين است كه زيارت آنها بر ما واجب شده. به عبارت ديگر اين فراز از زيارت اشاره مي كند كه زيارت امام (ع) به نوعي، از حقوق امام (ع) بوده و بر ما واجب است. معمولا در اصطلاح گفته مي شود زيارت مستحب است؛ بله ما هم ادعا نمي كنيم كه از نظر شرعي واجب است، اين حق كه مدنظر ماست به معناي وجوب شرعي نيست. اما «زيارت امامان(ع)» حق عظيمي است كه آنها بر ما دارند.
حجت الاسلام رباني تاكيد كرد: رفتن به زيارت ائمه (ع) و مشاهد مشرفه يك حق از ناحيه امامان عليهم السلام بر ماست. در برخي روايات نيز به اين معنا اشاره شده كه «كمترين حق امام آن است كه بايد به محضر او رسيد» حال اگر امام زنده و در قيد حيات باشد كه در محضر امام بودن يك حق مسلم و خاص است. پس از شهادت امام نيز «به زيارت رفتن» كمترين حقي است كه آنها بر ما دارند. هرچند ثمره اين زيارت براي خود ماست و آنها نيازي به زيارت ما ندارند.
مديرگروه ادعيه و زيارات مركز مهدويت در ييان شرح فراز بعدي زيارت رجبيه گفت: فراز دوم اين زيارت، صلوات بر پيامبر و آل پيامبر صل الله عليه وآله است. نقش صلوات و خواص آن اصولا يك بحث ويژه مي طلبد. بسياري از حجاب هايي كه انسان گرفتار آن است به وسيله صلوات رفع مي شود، دعاها و زيارات اغلب يا با صلوات شروع يا به صلوات ختم مي شوند و اين بيانگر اهميت آن است كه باعث اجابت دعاها و رفع حجاب ها و موانع مي شود.
وي در پايان تاكيد كرد: درباره اوصياي پيامبر اسلام صل الله عليه وآله در اين زيارت، تعبير خاصي به كار رفته و از ايشان با عنوان «اوصياي حجب» تعبير شده است. يعني بسياري از فضايل اين بزرگواران پوشيده است و بر ما آشكار نيست. شايد اين واژه دربردارنده اين معناست كه بسياري از درجات، مقامات و فضايل ائمه عليهم السلام براي ما پوشيده است و تصور نكنيم كه همه عظمت و فضيلت اين بزرگواران همين است كه ما مي دانيم. اما معاني ديگري نيز براي آن مي توان در نظر گرفت.
حجت الاسلام علي رباني، مدير گروه ادعيه و زيارات مركز تخصصي مهدويت ضمن تشريح فراز هايي از زيارت رجبيه اظهار كرد: زيارت رجبيه به لحاظ منابعي كه اين زيارتنامه را ذكر كرده اند، اولين بار در «مصباح المتهجد» ذكر شده و مي توان گفت ساير بزرگان مانند «سيد بن طاووس» نيز از ايشان نقل كرده اند. منبع دوم به لحاظ زماني، كتاب «مزار كبير» مرحوم ابن مشهدي است كه اين زيارتنامه را تحت عنوان زيارت اميرالمومنين (ع) در شب مبعث عنوان كرده است. چون اين زيارت به گونه اي است كه در هر مشهد شريفه اي و براي هر يك از ائمه (ع) مي تواند خوانده شود. البته در آنجا هم ذكر شده كه در ماه رجب هر امامي را مي توان با اين زيارتنامه زيارت كرد.
وي افزود: كتاب «اقبال الاعمال» از سيد بن طاووس اين زيارتنامه را جزء زيارات مختص ماه رجب ذكر كرده و سپس در «بحارالانوار» علامه مجلسي ذكر شده است. بنابراين، اين منابع مي تواند براي اعتبار و اعتماد به اين زيارت به ما كمك كند. چرا كه نقل يك دعا يا زيارت در كتب معتبر كه نزد بزرگان و علماي شيعه تاييد شده باشند، به اعتبار آن مي افزايد و يكي از راه هاي اعتماد به دعاها و زيارتنامه ها همين است. يعني منابعي كه دعا و زيارت را نقل كرده اند متقن و معتبر باشند چنانكه اين زيارت در چند منبع ذكر شده است.
كارشناس ادعيه و زيارات مهدوي بيان كرد: سند زيارت را «مصباح المتهجد» نقل كرده است. يعني ابن عياش اين زيارت را تقريبا با يك واسطه از نائب سوم امام عصر (عج)، «حسين بن روح» نقل كرده است. البته حسين بن روح به صراحت نمي گويد كه اين را از جانب امام(عج) دريافت كرده است اما برخي از بزرگان مبنايي دارند از اين جهت كه معتقدند هر آنچه نواب خاص امام زمان (عج) نقل كرده اند، از جانب خودشان نيست. حتي اگر آنها به امام (عج) نسبت ندهند. به عنوان مثال مرحوم كفعمي چنين نظري دارد. از جمله ي اين موارد «دعاي زمان غيبت» است كه در «مفاتيح الجنان» نيز ذكر شده كه نائب اول امام مهدي (عج) آن را نقل مي كند و انتساب به امام عصر (عج) هم نمي دهد. اما برداشت مرحوم كفعمي اين است كه از جانب امام عصر (عج) است. يا شيخ صدوق در «كمال الدين» اين دعا را در شمار توقيعات ذكر مي كند و به عنوان توقيع قلمداد كرده است.
حجت الاسلام رباني در ادامه تاكيد كرد: بنابراين مي توان گفت برخي از دعاها كه نواب خاص امام عصر (عج) آنها را نقل كرده اند از جانب آن حضرت (عج) است. از جمله آنها «زيارت رجبيه» است كه مي توان گفت اين زيارت چه بسا از وجود امام عصر عليه السلام گرفته شده باشد. هر چند سندي براي اين مسئله ذكر نشده اما با آن مبنا كه پيشتر اشاره كرديم مي توان چنين نتيجه اي گرفت. البته با احتمال؛ چون شخص نواب خاص امام عليه السلام كه في نفسه به دنبال اين نبودند كه چيزي را توصيه كنند بلكه به جهت آن جايگاه خاص كه داشته اند و به عنوان نائب امام (عج) مي توان برداشت كرد كه از سوي امام (عج) چنين چيزي را دريافت و منتقل كرده اند.
وي در ادامه سخنان خود با شرح محتواي زيارت رجبيه گفت: اولين فراز زيارت رجبيه چنين آغاز مي شود: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَشْهَدَنَا مَشْهَدَ أَوْلِيَائِهِ فِي رَجَبٍ وَ أَوْجَبَ عَلَيْنَا مِنْ حَقِّهِمْ مَا قَدْ وَجَبَ ...» اين كه زيارت اينگونه و با حمد و سپاس الهي آغاز مي شود نشان از آن دارد كه توفيق پيدا كردن براي زيارت در ماه رجب، يك نعمت بزرگ است كه ما از همان ابتداي دعا بدين جهت از خدا سپاسگزاري مي كنيم و همين فراز اول زيارت تاكيد بر اين موضوع دارد كه زيارت مشاهد مشرفه و امكان مقدسه (حرم هاي مقدس ائمه و بقاع متبركه و امامزادگان) چه فضيلت و نعمت بزرگي است كه ما از همين فراز اول خداوند را به دليل اين نعمت شكر مي كنيم و حالا اين زيارت اگر در ماه رجب باشد كه چه بهتر.
كارشناس مركز تخصصي مهدويت تصريح كرد: منظور از اولياء و مشاهد مشرفه در مرتبه اول ائمه معصومين عليهم السلام هستند كه اين با توجه به فراز بعدي زيارتنامه به دست مي آيد. آنجا كه مي فرمايد: «وَ أَوْجَبَ عَلَيْنَا مِنْ حَقِّهِمْ مَا قَدْ وَجَبَ» يعني يكي از حقوق اولياءي الهي اين است كه زيارت آنها بر ما واجب شده. به عبارت ديگر اين فراز از زيارت اشاره مي كند كه زيارت امام (ع) به نوعي، از حقوق امام (ع) بوده و بر ما واجب است. معمولا در اصطلاح گفته مي شود زيارت مستحب است؛ بله ما هم ادعا نمي كنيم كه از نظر شرعي واجب است، اين حق كه مدنظر ماست به معناي وجوب شرعي نيست. اما «زيارت امامان(ع)» حق عظيمي است كه آنها بر ما دارند.
حجت الاسلام رباني تاكيد كرد: رفتن به زيارت ائمه (ع) و مشاهد مشرفه يك حق از ناحيه امامان عليهم السلام بر ماست. در برخي روايات نيز به اين معنا اشاره شده كه «كمترين حق امام آن است كه بايد به محضر او رسيد» حال اگر امام زنده و در قيد حيات باشد كه در محضر امام بودن يك حق مسلم و خاص است. پس از شهادت امام نيز «به زيارت رفتن» كمترين حقي است كه آنها بر ما دارند. هرچند ثمره اين زيارت براي خود ماست و آنها نيازي به زيارت ما ندارند.
مديرگروه ادعيه و زيارات مركز مهدويت در ييان شرح فراز بعدي زيارت رجبيه گفت: فراز دوم اين زيارت، صلوات بر پيامبر و آل پيامبر صل الله عليه وآله است. نقش صلوات و خواص آن اصولا يك بحث ويژه مي طلبد. بسياري از حجاب هايي كه انسان گرفتار آن است به وسيله صلوات رفع مي شود، دعاها و زيارات اغلب يا با صلوات شروع يا به صلوات ختم مي شوند و اين بيانگر اهميت آن است كه باعث اجابت دعاها و رفع حجاب ها و موانع مي شود.
وي در پايان تاكيد كرد: درباره اوصياي پيامبر اسلام صل الله عليه وآله در اين زيارت، تعبير خاصي به كار رفته و از ايشان با عنوان «اوصياي حجب» تعبير شده است. يعني بسياري از فضايل اين بزرگواران پوشيده است و بر ما آشكار نيست. شايد اين واژه دربردارنده اين معناست كه بسياري از درجات، مقامات و فضايل ائمه عليهم السلام براي ما پوشيده است و تصور نكنيم كه همه عظمت و فضيلت اين بزرگواران همين است كه ما مي دانيم. اما معاني ديگري نيز براي آن مي توان در نظر گرفت.
گزارش خطا
