منزلت حضرت زهرا(س) در فقه اسلامی

بانویی که اتفاقات اسفناک صدر اسلام و برخوردهای شنیع و غیر انسانی ای که با حضرتش شد، او را سخت آزرده و ناراحت نمود اما با این اوصاف اسلام و استواری و حفظ وحدت امت را بر همه چیز ترجیح داد.

اما اکنون این نوشتار در پی آن است که به این شخصیت بی بدیل اسلام از زاویه ای دیگر نظر نموده، مطالبی دیگر را که تا کنون شاید مغفول و کم رنگ تر از ابعاد دیگر شخصیتی حضرتش باشد بپردازد و آن موقعیت تاثیرگذار و ایدئولوگ حضرت زهرای اطهر(س) در تشکیل ، تدوین و ابقای فقه اسلامی می باشد، فقه اسلامی که متصدی احکام وامور عبادی و سیاسی آحاد جامعه و همچنین تمام اجتماع است.

اکنون بمقتضای مجال و مقال به برخی ازین نکات و نقاط تاثیرگذاری آن حضرت  می پردازیم:

فقه اسلامی متصدی احکام عبادی و سیاسی ، اجتماعی است. یکی از این احکام، لزوم احترام به معصومان(ع) است که شامل دختر بزرگوار پیامبر اسلام(ص) نیز می‌شود. عباداتی نیز به حضرتشان منتسب شده است؛ لذا بررسی برخی از احکام فقهی مربوط به حضرت فاطمه زهرا(س) نشان می‌دهد که این احکام در شمار باسابقه‌ترین احکام فقهی قرار داشته‌اند؛ برای نمونه چند مورد بیان می‌شود:

الف. نماز حضرت زهرا(س) که در صدر اسلام شهرت داشت و اهل کوفه به این نام آن‌را می‌شناختند: امام صادق(ع)  فرمود: «هر کس چهار رکعت نماز بگزارد و در هر رکعتی بعد از سوره حمد پنجاه مرتبه سوره قل هو اللَّه احد را بخواند، نماز حضرت فاطمه(س) را بجای آورده، و آن نماز اوّابین است».(۱) اوّابین به معنای توبه‌ کنندگان متعبّد و مخلص است.

ب. زیارت حضرت زهرا(س) آن‌گونه که صاحب جواهر می‌گوید «از ضروریات مذهب بلکه از ضروریات دین به شمار می‌رود».(۲) در توضیح این کلام مرحوم صاحب جواهر که از اعاظم فقه امامیه و شخصیتی جهانی در اسلام است باید گفت : این بیان از چنین شخصیتی که زیارت دخت مکرّم نبوی(ص) را درحد توحید خدای متعال که ضروری دین است، می داند خود گویای تمام ابعاد و زوایای هویت یگانه ی عالم، حضرت فاطمه ی زهرا (س) می باشد و هرکس به وسع فکری و عقلی خویش باید در این جمله بی اندیشد.

ج. بزرگ‌داشت نام فاطمه: احکام زیر اهمیت و جایگاه نام فاطمه(س) را آشکار می‌کند و تعظیم و احیای آن‌را لازم می‌شمرد:

مستحب است فرزند دختر را فاطمه(س) نام گذاریم.(۳)

به کسانی که فاطمه نام دارند، باید احترام گذاشت، امام صادق(ع) فرمود: «اگر دخترت را فاطمه نامیدی دشنامش مده، نفرینش مکن و او را مزن» (۴)

کسی که وضو ندارد، و یا غسل واجب بر عهده دارد؛ مانند شخص جُنُب، بنابر احتیاط واجب نباید اسم مبارک حضرت زهرا(س) را مس نماید.(۵)

گفتن تسبیح حضرت فاطمه(س) بعد از نماز با ثواب‌های زیادی که در روایات بیان شده است.

بنابر احتیاط واجب دروغ بستن بر حضرت زهرا(س) روزه را باطل می‌کند.(۶)

پی نوشت:

.۱ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، ج ‏۱، ص ۵۶۴، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق؛ علامه مجلسی، بحار الأنوار، ج ‏۸۸، ص ۱۷۱، دار الکتب الاسلامیة، تهران، چاپ دوم، ۱۳۶۳ش.

۲. نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، محقق و مصحح: قوچانی، عباس، آخوندی، علی، ج ‌۲۰، ص ۸۵، ‌دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ هفتم، ۱۴۰۴ق.

۳. شیخ بهایی، ساوجی، نظام بن حسین، جامع عباسی و تکمیل آن، ص ۶۹۳، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، ۱۴۲۹ق؛ فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، ج ‌۲، ص ۳۸۷، انتشارات امیر قلم، قم، چاپ یازدهم، بی‌تا؛ ر.ک: شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج ‏۲۱، ص ۳۹۶، مؤسسه آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.

۴. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ‏۶، ص ۴۹، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.

۵. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج ۱، ص ۱۸۷ و ۲۱۲، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ق.