درسی زندگی‎ساز از حضرت معصومه(س)

شدت محبت میان حضرت معصومه(س) و امام رضا(ع) به قدری زیاد بود که ایشان به محض اینکه از ولیّ زمانۀ خود جدا شدند و امام رضا(ع) به سمت طوی حرکت کردند، قلب ایشان به تکاپو افتاد و به سوی امام(ع) کشانده شد، از سوی دیگر نیز امام رضا(ع) با نوشتن نامه‎ای به خواهرشان، ایشان را نزد خویش خواندند که این نشان از حبّی عجیب میان این دو بزرگوار است.

حضرت معصومه(س) در آن برهه از زمان در شرایطی که امام رضا(ع) هنگام خروج از مدینه به سمت طوس با ابراز ناراحتی از سفرشان و اینکه برگشتی وجود نخواهد داشت، سفرشان را آغاز کردند، با حرکت به سمت امام و همراهی با ایشان معنا و مفهوم حقیقی «هجرت و کوچ به سوی امام عالم» را به تصویر کشیدند. این ماجرا در حدی وسیع‎تر سالها پیش از حیات حضرت معصومه(س) در سرزمین مکه رخ داد.

منظور زمانی است که امام حسین(ع) در هشتم ذی الحجه از مدینه به مکه تشریف آوردند و در آنجا به ایراد خطبه‎هایی پرداختند. آنچه در این موضوع موردنظرمان است این بخش از خطبۀ امام حسین(ع) است: «مَنْ‏ كَانَ‏ فِینَا بَاذِلًا مُهْجَتَهُ مُوَطِّناً عَلَى لِقَاءِاللَّهِ نَفْسَهُ فَلْیَرْحَلْ مَعَنَا فَإِنِّی رَاحِلٌ مُصْبِحا»، هر کس آماده است را در راه ما «بذل جان» کند و خود را آماده لقاى خداوند سازد، با ما همراه شود، چرا که من ـ به خواست خداوند ـ فردا صبح حرکت خواهم کرد. هر کسی طالب همراهی با نور است، باید کوچ کند و این امر نیازمند دو شرط است که نخستین آن «بذل جان» است. (بحارالأنوار، ج 46، ص 366 و 367)، اینجا بود که کاروانیان به سوی امام زمانۀ خود حرکت کردند و با همراهی خود و تبعیت از امام(ع)، به عالی‎ترین جایگاه‎ها رسانده شدند.

حضرت معصومه(س) با همین رفتار و حرکت به سوی امام زمانشان، این درس را به عالم بشریت دادند که ای اهل عالم! باید پیوسته در جستجو و همراهی با امام عالم باشید و سعی کنید بهترین و عالی‌ترین رفتارها را در قبال ایشان نشان دهید، یک جلوه از این عالی‌ترین رفتارها، این است که خالصانه و با تمام وجود به سوی امام خود و در تلاش برای اطاعت از اوامر ایشان باشید.

آغاز نورافشانی حضرت معصومه(ع) با حرکت از مدینه به سوی طوس

ایشان تربیت شدۀ خاندان عصمت و طهارت‌اند، ایشان تربیت شدۀ حضرت زهراء (س) هستند، پس جز رفتاری کریمانه نمی‌‌توان از ایشان انتظار داشت. حضرت معصومه(س) از ابتدای حرکتشان با عبور از سرزمینهای مختلف نورافشانی خود را آغاز کردند و بذر محبت و ولایت را در میان مردم پاشیدند و بسیاری بدین وسیله از این نور بهره‌مند شدند تا جاییکه این منبع نور الهی در شهر قم متمرکز شد و آن شهر به عنوان پایگاه اصلی معارف شیعیان تبدیل شد.

حضرت معصومه(س) در چنین فضایی به عالی‌ترین جایگاه‎ها رسانده شدند و رشد کردند، جایگاهی که در روایات متعدد اهل‎‌بیت(ع) اشاره شده و مردم نیز دریافتند که این خانم شأن والایی دارد. در حدود هزار و چهارصد سال گذشته نیز علمای شیعه به خدمت ایشان رسیدند و به ایشان متوسل شدند. حتی بسیاری از آنان شهر قم را محل سکونت خورد برگزیدند که از جملۀ آنان عبارت‎اند از: علی بن حسین بن بابویه قمی (پدر شیخ صدوق)، محمد بن علی بن بابویه قمی، معروف به شیخ صدوق، علی بن ابراهیم قمی، حاج ملا مهدی قمی نراقی، نویسنده جامع السعادات و صدها عالم، دانشمند دیگر.

از جمله کسانی که در روایات به شفیعه بودنشان تصریح شده است، حضرت معصومه(س) هستند و در میان بانوان از خاندان رسالت و طهارت، حضرت فاطمه زهرا(س) و حضرت فاطمه معصومه(س) از شفاعت گسترده‌‌ای برخوردارند. دایرة شفاعت افراد به تناسب عظمت روحی و گستردگی مسئولیت آنهاست و طبق کلام اهل‌‎بیت(ع) شفاعت حضرت معصومه(س) برای همة شیعیان و در مراتب بهشت حتمی است. امام صادق(ع) می‌فرمایند: بانویی از فرزندان من به نام «فاطمه» ـ دختر موسی بن جعفر(ع) ـ ، در آنجا (قم) رحلت می‌کنند که با شفاعت او، همۀ شیعیان ما وارد بهشت می‌شوند». (بحارالانوار ج 6، ص 216)

بهشتی شدن همۀ شیعیان با شفاعت حضرت معصومه(س)

امام صادق(ع) پیش از ولادت حضرت معصومه(س) و حتی پیش از ولادت امام موسی کاظم(ع) در مورد قم فرمودند: «إِنَّ لِلَّهِ حَرَماً وَ هُوَ مَکَّهُ أَلَا إِنَّ لِرَسُولِ اللَّهِ حَرَماً وَ هُوَ الْمَدِینَهُ أَلَا وَ إِنَّ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ حَرَماً وَ هُوَ الْکُوفَهُ أَلَا وَ إِنَّ قُمَّ الْکُوفَهُ الصَّغِیرَهُ أَلَا إِنَّ لِلْجَنَّهِ ثَمَانِیَهَ أَبْوَابٍ ثَلَاثَهٌ مِنْهَا إِلَى قُمَّ تُقْبَضُ فِیهَا امْرَأَهٌ مِنْ وُلْدِی اسْمُهَا فَاطِمَهُ بِنْتُ مُوسَى وَ تُدْخَلُ بِشَفَاعَتِهَا شِیعَتِی الْجَنَّهَ بِأَجْمَعِهِمْ». (بحارالأنوار، ج48، ص317)

آگاه باشید که خدا حرمی دارد و آن مکه است، و پیامبر(ص) خدا حرمی دارد و آن مدینه است و امیرالمومنین(ع) حرمی دارد و آن کوفه است. آگاه باشید که حرم من و فرزندان من بعد از من «قم» است. آگاه باشید که قم کوفۀ کوچک ماست. آگاه باشید که بهشت هشت در دارد، سه تای آن به سوی قم است. بانویی از فرزندان من به نام «فاطمه» دختر موسی در آنجا رحلت می‌کند که همۀ شیعیان ما با شفاعت او وارد بهشت می‌شوند.