مداحی حرفه پرخطری است/ بیشتر در محضر علما بوده ام تا مداحان

عقیق:مدح خوانی اهل بیت(ع) عشقی است که در وجود برخی از دوست داران خاندان پیامبر(ص) از بچگی به وجود می آید و تا پایان عمر آنها را رها نمی کند. عشقی که همدم همیشگی این انسان هاست. یکی از این مداحان عاشق که از کودکی نوای یاحسین(ع) را بر زبان داشته و با تکیه بر اخلاق و ادب به مدح اهل بیت(ع) پرداخته است، پیر غلام اهل بیت(ع)، حاج ماشاء الله عابدی است. مردی که عمر خود را صرف یادگیری از علما، پرورش شاگردان با اخلاق و مدح خاندان پیامبر(ص) در هیأت ها کرده است. محرم 95 نخستین حضور این سینه سوخته اهل بیت(ع) در ماه محرم در بیت رهبری بود. به این بهانه با این پیر غلام اهل بیت(ع) گفتگویی کرده ایم که در ادامه آن را می خوانیم.

وضعیت محرم امسال و به خصوص دهه ابتدایی، از سال‌های پیش بهتر بود. بنده به این قضیه واقف بودم با تایید رهبر انقلاب ایمانم به این موضوع دو چندان شد. الحمدالله در محرم 95 استقبال بیشتری از جلسات عزاداری شده بود و نوحه‌ها و اشعار کیفیت بهتری داشتند. امیدوارم این اتفاق نوید یک انقلاب خاص در سطح دنیا و مقدمه ظهور حضرت حجت(عج) باشد.

 

 

 من فکر می‌کنم مداحی‌ها دارد مسیر درست خودش را پیدا می‌کند. نمی‌توانیم، بسیاری از سبک‌های امروز را غلط بدانیم. مداح‌‌های قدیمی هم در بعضی موارد سبک‌های جدید می‌خواندند و نوآوری می‌کردند، اما کارشان غلط نبود. مردم باید آگاه باشند که مداح چه می‌خواند و محتوای مداحی‌اش چیست. اگر مستمع باسواد باشد مداح خودش را جمع و جور می‌کند.

 

بله این نخستین حضور من در ماه محرم بود. البته سال‌های گذشته به ما می‌گفتند که خدمتشان برسیم، اما از این کار عذر می‌خواستیم چرا که خودمان هیئت داشتیم. بیت رهبری وضعیت خاصی دارد و مداحی در محضر رهبر معظم انقلاب حسابش با مداحی مقابل علمای دیگر جداست.

 

ایشان کاملا به موضوع مداحی و شعر اشراف دارند. حتی شنیدم که در دوران جوانی مجالس شعر می‌رفتند و در این حوزه تبحر خاصی دارند. به همین دلیل با دقت به مداحی‌ها گوش می‌کنند و مراقب این موضوع هستند که چه کسی چه می‌خواند. بنابراین مداحی در محضر آیت‌الله خامنه‌ای کار بسیار دشواری است.

 

البته همه بزرگان مداحی به یک معنا استاد ما هستند. ما ریزه خور خوان‌شان هستیم، اما به طور خاص پیش مداحی زانو نزدم. در عوض نزد علما شاگردی کردم و از محضرشان استفاده کردم.

 

شهید حجت‌الاسلام و المسلمین محمود غفاری که در وادی قیام امام حسین(ع) و در حوزه جهاد در راه اسلام ید طولایی داشتند. ایشان جزو نخستین کسانی بودند که پس از انقلاب و در زمان هشت سال دفاع مقدس به مبازره با رژیم بعث پرداختند. همچنین شیخ محمود تحریری یکی از شاگردان برجسته علامه طباطبایی(ره) بودند و گاهی نکاتی به ما متذکر می‌شدند. همچنین در محضر آیت‌الله جاودان شاگردی می‌کنم. ایشان نکات ظریفی به ما می‌گویند و امیدواریم خداوند حفظشان کند.

 

استاد نقش بسیار مهم و تاثیرگذاری دارد. از جهتی بنده هر چه دارم از استادان خود دارم. اگر کسی بدون استاد زندگی کند ممکن است، دچار انحراف شود. به ویژه در وادی مداحی حرفه پرخطری است. بخصوص برای جوانان چرا که زمانی که وارد حیطه مداحی می‌شوند، باید از حواشی و اتفاقات پیش رو مراقبت کنند. بسیاری از مداحان بودند که در ابتدا موفق بودند اما از مسیری که باید و شاید نرفتند و عاقبت خوبی نداشتند.

 

صدای خوب از جهتی خطرناک است. تصور کنید، یک جوانی خوش صدا زمانی که به شهرت می‌رسد در جامعه شناخته شده و تیرهای مختلفی به سمتش شلیک می‌شود. این تیرها شامل مسائل نفسانی، مادیات و شهرت است. همه به او احترام می‌گذارند، مقابل او خم می‌شوند و از او التماس دعا دارند. این بسیار خطرناک است. بنابراین باید سپری محکم داشته باشد تا مصون بماند. من معتقدم هر جوانی باید هر هفته و هر روز دستش را در دست علما بگذارد که از خطر های احتمالی مصون بماند.

 

 

بله من هنوز هم با علما در ارتباط هستم. شاید اگر ارتباطم با علما قطع بشود، سیم ارتباطی‌ام با خدا قطع شود. من ادعایی ندارم که خطرات شهرت و محبوبیت نزد مردم را مهار کرده ام. در این سن هم از خدا می‌خواهم که مراقبم باشد. اگر من هم عامل به این موضوع نباشم، جوانان بدانند که نباید هیچ گاه از مسجد و علما جدا شوند. همیشه در محافل مختلف تاکید کردم که اگر می‌خواهید، به جایی سر بسپارید، آنجا آغوش علما باشد.

 

بالاخره روحانیت پاسدار اسلام است. امام خمینی(ره) فرمودند که اسلام منهای روحانیت یعنی اسلام نه. درسته که روحانیت نقایصی دارد و البته خود روحانیان هم این پذیرفتند، اما در همه زمان ها بهترین مردم از روحانیت هستند. در رأس روحانیان و علما هم مقام معظم رهبری قرار دارند. البته دسترسی به ایشان ممکن نیست باید از طریق رسانه‌ها و شرکت در جلسات مختلف ایشان توصیه هایشان را دنبال کرد.

 

ما بخواهیم یا نخواهیم مداح کسانی هستیم که همگی اسوه اخلاق و برپا کننده مکارم‌الاخلاق هستند. پیامبر اکرم(ص) می فرمایند «إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَکَارِمَ الْأَخْلَاقِ» به‌راستی که من مبعوث شدم تا شرافت‌های اخلاقی را کامل و تمام کنم. 

 

 ما که خودمان را بیش از دیگران به اهل بیت(ع) می‌بندیم، باید بیش از هر کسی به آنها نزدیک باشیم. ما مدح کسانی را می‌خوانیم که بهترین هستند. برای چه شعر می‌خوانیم؟ برای اینکه ویژگی‌های ائمه اطهار(ع) را بیان کنیم. بیان این ویژگی‌ها هم برای این است که خودمان را شبیه آنها کنیم. مداحان نیز باید در درجه نخست عامل به دستورات ائمه اطهار (ع) باشند. اگر اخلاقیات شبیه به ائمه(ع) نباشد، باید بگویم که مداح درست و حسابی نیستیم. انسانی که خودش را نساخته باشد چگونه می تواند، فرد دیگری را اصلاح کند.

 

 بله؛ به عبارتی مداح آدم‌سازی هم می‌کند. شور را مداح می‌سازد و شعور را علما. یکی از علل اینکه بسیاری از جلسات اثرگذار نیستند شاید خود مداحان باشند. حرفش را می‌زنیم که چنانم و چنینم ولی در عمل بی‌مایه هستیم.

 

 

اگر در واقعه کربلا و اتفاقاتت آن دقت کنیم، تمام رفتار سپاهیان امام حسین(ع) برای ما درس است. به عنوان مثال زمانی که امام حسین پیراهن تنگ را از تن درآوردند و گفتند که این پیراهن‌ها برای اهل ذلت است و لباسی گشاد تر بر تن کردند و یا شب عاشورا زمانی که اباعبدالله(ع) از دشمن برای نماز و قرآن خواندن وقت گرفتند، اهمیت عبادت خدا در هر حالی را نشان می دهد. بنابراین باید این ماجرا ها در هیئت ها بیان شود. 

 

یکی از سنت‌هایی که سالیان سال در هیئت ما انجام می‌شود، سنت قرآن و نماز خواندن در شب عاشورا است. پس از اقامه عزا برای تقرب به حضرت اباعبدالله(ع) و ایجاد تشابه با رفتار ایشان در شب عاشورا این کار را انجام می‌دهیم. همچنین لابه‌لای خواندن‌ها اشاراتی به موضوعات اخلاقی می کنم.

 

 

از جمله کارهای امام حسین در شب عاشورا این بود که به اصحاب خود فرمودند، بدهکاران از جمع‌مان بروند و بدهی‌شان را پرداخت کنند که البته کسی بدهکار نبود و این درسی است که باید در هیئت ها بیان شود. یاران امام حسین (ع) از بهترین و برترین انسان‌ها بودند. همین که کسی بدهکار نبود که از جمع لشکریان ایشان جدا شود، گویای این ماجرا است. آنها عاقبت واقعه روز عاشورا را می‌دانستند اما هیچ گاه ارباب خود را تنها نگذاشتند. زهیر بن قین در شب عاشورا خطاب به امام حسین(ع) گفت که اگر هزار بار کشته شوم و باز زنده شوم، باز در راه تو جانم را فدا می‌کنم.

 

 

به عقیده بنده مداحی که وارد سیاست نشود، اصلا مداح نیست. ما مداح کسانی هستیم که به نهایت وارد سیاست شدند و حتی جانشان را در این راه فدا کردند. چرا همه امامان ما شهید شدند؟ دلیلش این است که سیاسی بودند و در مقابل حکومت های ظالم و طاغوت ایستادگی کردند. نباید نسبت به اتفاقات مهم جهان مانند ظلم آمریکا و اسرائیل و آل سعود ساکت باشیم. البته اینکه خودمان سیاستمدار شویم و جهت دهی کنیم، درست نیست. باید همه ما مداحان تلاش کنیم که همه را به سمت ولایتمداری گرایش دهیم و دعایی برای مظلومان و نفرین برای ظالمان کنیم. نباید در سیاست خیلی باریک شویم از شخص خاصی حمایت کنیم.

 

الحمد الله سطح سواد در مملکت ما بالا رفته است. جوانان ما اکثرا تحصیل کرده هستند. باید اگر مداحی‌ شعرهای ضعیف می خواند به وی تذکر دهند. بدون شک این کار تاثیر مثبتی روی مداح می‌گذارد. البته رسانه‌ها هم موظفند مردم را از شیوه درست  مداحی آگاه کنند. البته به این نکته هم توجه کرد که باید  انرژی و شور جوانان تخلیه شود.

 

مداح هم مثل دیگر اشخاص دارای ویژگی های خوب و بد است. بنابراین بعضی وقت ها رفتار اشتباه می‌کنند.

 

یکی از ارکان مداحی شعر است اگر شعر از جهت فرم و محتوا ضعیف باشد، یعنی یک رکن مداحی ضعیف بوده است. الحمدالله شعر امروز نسبت به گذشته بهتر شده است. به کلی شعر و شاعری یک فن خاصی دارد. هر چه شعر از صراحت در معنا بیرون بیاید و به کنایه توجه کند، قوی‌تر می‌شود. گاهی اوقات به جوان‌ها غلط‌های اشعار شان را متذکر می‌شویم اما آنها متوجه این ضعف‌ها نمی‌شوند بنابراین مجبوریم شاعر دیگری را به آنها معرفی کنیم.

 

من خیلی کم شعر می‌گویم این اشعار هم شامل چند بیتی است که از این ور آن ور در ذهن داریم و به هم می‌چسبانیم و ناخودآگاه شعری به وجود می‌آید.(می خندد)

 

نمی توانم اشخاصی را به عنوان مداح خوب اسم ببرم چرا که دیگران شاید از این رفتارم مکدر شوند. به طور کل همه شان انسان های خوبی هستند.

 

ارتباطم با جوانان خیلی خوب است. چرا که آن ها فطرتشان پاک است و از این جهت به خدا نزدیک تر هستند. به طور مثال دیروز در مجلسی بودم و یک نوجوان 14 ساله مداحی می‌کرد. به اندازه ای گریه می‌کرد که اشک‌هایش روی لباسش می‌ریخت. این نشان از فطرت پاکش داشت. امروز جوان‌های شایسته مملکتمان فراوان هستند و من معتقدم که الان از نظر اقامه نماز و برگزاری مجالس عزاداری و روحیه جوانان به مراتب از زمان طاغوت بهتر است. گرایش سیل عظیمی از جوانان به سمت امام حسین(ع) گویای این موضوع است.

 

شهید اسدالهی از مستمعین هیئت ما بوده اند. 

 

آنها را دعا می‌کنم. مقام معظم رهبری فرمودند جوانان امروز بیش از شهدای دفاع مقدس پای کار هستند. جهاد مدافعان حرم به مراتب از سخت تر از جهاد هشت سال دفاع مقدس است. چرا که آنها در مملکت غریب و با وجود دوری از خانواده جهاد می‌کنند و غریبانه به شهادت می‌رسند.

 

در جامعه امروز بحث مهدویت اهمیت فراوانی دارد. برخی مداحان به گونه‌ای آرزوی ظهور حضرت حجت(عج) می‌کنند که به گونه ای می‌خواهند، ولایت فقیه را زیر سوال ببرند. دعای برای فرج اگر ولایت مداری نداشته باشد فایده‌ای ندارد. بیان موضوع مهدویت کار شایسته ایست، اما در عین حال نیاز به دقت دارد.

 

چه بسا بیشتر شعر حفظ می‌کردند. البته در زمان قدیم اشعار فراوانی حفظ می کردیم، اما بعدها روخوانی متداول شد و ما هم در این مسیر قرار گرفتیم. با این وجود به گونه‌ای شعر حفظ کرده‌ام که تا الان همه را در خاطرم دارم.

 

زهیر بن قین برایم بسیار تعجب آور است و از جهتی هم خیلی  او را دوست دارم. چگونه می شود که یک انسان تا چند روز مانده به عاشورا، همراه امام حسین(ع) نباشد وحتی پیغام ایشان را پاسخ ندهد و پس از اسرار همسرش با ابا عبد الله(ع) جلسه ای بگذارد و اینگونه دگرگون شود. چه می شود که ظهیر به جایی می رسد که در شب عاشورا بهترین حرف ها را می زند. البته من معتقدم که او عشق امام حسین(ع) را همیشه در سینه داشت.

 

 

اکبر ناظم: ایشان از جمله مداحانی بودندکه سواد چندانی نداشتند و شاید اصالا سواد نداشتند، اما به مداحی اشراف داشتند، به اندازه ای که می گفتند برای مداحی در مجالس چیزی آماده نمی کنم و باید در آنجا ببینم که چه باید خواند و مجلس از من چه می خواهد؟

 

شیخ رضا سراج:  برخی به اشتباه می گویند که ایشان مداح بود در حالی که شیخ رضا سراج یک منبری با سواد بود. ذره ای صوت در روضه خواندنش نداشت، اما مداحان را به گریه می انداخت.

 

حاج منصور ارضی، ایشان لقب خمینی مداح ها را به شما داده اند: حاج منصور به بنده لطف دارند. ایشان از رفیقان قدیمی بنده هستند. من هم دعا گویشان هستم.

 

حاج علی قربانی: خیلی وقت نیست که با ایشان آشنا شده ام. خدا ایشان را حفظ کند. جوان خوب و با سوادی هستند.

 

الّلهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَعَجِّلْ فَرَجَهُمْ