پیام های پنج گانه ضایع کردن حقوق مردم

* به خطر افتادن امنیت و آرامش فردی و اجتماعی

افرادی که دیگران را از حقوق مسلم خود محروم می ‌کنند، علاوه بر آنکه ذهن خویش را درگیر عواقب بعدی این کار می ‌نماید، نفرت و کینه آنها را نسبت به خود ایجاد کرده و هر زمان که شرایط فراهم شود، آنها نیز زهر خویش را بیرون ریخته و به آن فرد ضرر و آسیب می ‌رسانند.

پس اگر فردی با زرنگی یا از روی غفلت به اموال و یا آبروی دیگران آسیب بزند، مثلا در صفوف، نوبت دیگران را رعایت نکند و یا با اهانت و تهمت با آنان برخورد نماید و در هنگام رانندگی حق تقدم را رعایت نکند، در واقع به خود خسارت زده است؛ زیرا او در مرحله اول، امنیت و آرامش روحی و روانی خود را و در مراحل بعد، امنیت اجتماعی را تهدید می‌ کند و سبب بروز هرج و مرج و نابسامانی ‌ها می ‌گردد.

در مقابل کسانی که به دیگران احترام می‌ گذارند و حقوق آنها را نادیده نمی ‌گیرند، در واقع به نوعی به حقوق خود احترام گذاشته و امنیت و آرامش را به خود هدیه می ‌دهند.

امام حسن مجتبی (علیه السلام) خطاب به همه انسان ‌ها می ‌فرماید: «يَا ابْنَ آدَم‏! أَحْسِنْ جِوَارَ مَنْ جَاوَرَكَ تَكُنْ مُسْلِماً، وَ صَاحِبِ‏ النَّاسَ‏ بِمِثْلِ‏ مَا تُحِبُ‏ أَنْ يُصَاحِبُوكَ [بِهِ‏] تَكُنْ عَدْلاً»؛[1] اى فرزندان آدم! نسبت به همسایگان، دوستان و همنشینان خود نیکى و احسان نما تا مسلمان محسوب شوى و با افراد (مختلف) آنچنان برخورد کن که انتظار دارى دیگران همان گونه با تو بر خورد نمایند.

* محرومیت از برکت در روزی

پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) در این باره فرمودند: «مَنْ حَبَسَ عَنْ أَخِيهِ الْمُسْلِمِ شَيْئاً مِنْ حَقِّهِ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَيْهِ بَرَكَةَ الرِّزْقِ إِلَّا أَنْ يَتُوب»؛‏[2] هر كس چيزى از حقّ برادر مسلمان خود را نگه دارد و به او ندهد، خداوند او را از بركت در روزى محروم مى ‏‌كند، مگر آن كه توبه كند [و جبران نمايد].

ظلم و ستم یکی از مصادیق حق ‏الناس است. امام علی(علیه السلام) در مورد عواقب ستم به دیگران می ‌فرماید: «الظُّلْمُ یُزِلُ الْقَدَمَ وَ یَسْلُبُ النِّعَمَ وَ یُهْلِکُ الْأُمَم»؛[3] ظلم، قدم را از راه حق و عدالت می ‌لغزاند، نعمت ‌ها را سلب می‌ کند و امت ‌ها را به هلاکت می ‌رساند.

* عدم استجابت دعا

امام صادق(علیه السلام) می ‌فرماید: «إِذَا أَرَادَ أَحَدُکُمْ أَنْ یُسْتَجَابَ لَهُ فَلْیُطَیِّبْ کَسْبَهُ وَ لْیَخْرُجْ مِنْ مَظَالِمِ النَّاسِ وَ إِنَّ اللَّهَ لَا یُرْفَعُ إِلَیْهِ دُعَاءُ عَبْدٍ وَ فِی بَطْنِهِ حَرَامٌ أَوْ عِنْدَهُ مَظْلِمَةٌ لِأَحَدٍ مِنْ خَلْقِه»؛[4] هرگاه یکی از شما می‌ خواهد دعایش مستجاب شود، کسب خود را پاک کند و حق مردم را به آنان بازگرداند؛ زیرا دعای بنده ‌ای که در شکمش مال حرامی هست یا در نزد او حقی از حقوق مردم ضایع شده باشد، به سوی خدا بالا نمی ‌رود.

همچنین از امیرالمؤمنین(علیه السلام) نقل شده که خداوند خطاب به حضرت عیسی(علیه السلام) وحی کرد: «اعْلَمُوا أَنِّي غَيْرُ مُسْتَجِيبٍ لِأَحَدٍ مِنْكُمْ دَعْوَةً وَ لِأَحَدٍ مِنْ خَلْقِي قِبَلَهُ مَظْلِمَة»؛[5] به راستی من دعای احدی از شما را كه در نزد او مظلمه ‌ای از مردم باشد مستجاب نمی‌ كنم [خواه آن مظلمه حق مالی باشد و یا ظلم و ستمی در حق كسی روا داشته باشید].

* محرومیت از بهشت

امام صادق(علیه السلام) می ‌فرماید: «أَيُّمَا مُؤْمِنٍ حَبَسَ مُؤْمِناً عَنْ مَالِهِ وَ هُوَ مُحْتَاجٌ إِلَيْهِ لَمْ يُذِقْهُ اللَّهُ مِنْ طَعَامِ الْجَنَّةِ وَ لَا يَشْرَبُ مِنَ الرَّحِيقِ الْمَخْتُوم»؛‏[6] هر مؤمنی که مال مؤمنی را که به آن نیازمند است، حبس کند از طعام بهشتی نخواهد چشید و از رحیق (که نوعی از مشروبات بهشتی است) نخواهد آشامید.

همچنین آن حضرت در روایت دیگری می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى آلَى عَلَى نَفْسِهِ أَنْ لَا يُسْكِنَ جَنَّتَهُ أَصْنَافاً ثَلَاثَةً رَادٌّ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْ رَادٌّ عَلَى إِمَامٍ هُدًى أَوْ مَنْ حَبَسَ حَقَّ امْرِئٍ مُؤْمِن»‏؛[7] خداوند به ذات خود سوگند یاد کرده که سه طایفه را در بهشت جای ندهد: 1. کسی که خدا را انکار کند؛ 2. کسی که امام و رهبر را رد کند؛ 3. کسی که حق مسلمان را باز دارد.

* چشیدن آتش دوزخ

امام صادق(علیه السلام) فرمودند: «مَنْ أَکَلَ مَالَ أَخِیهِ ظُلْماً وَ لَمْ یَرُدَّهُ إِلَیْهِ أَکَلَ جَذْوَةً مِنَ النَّارِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ»؛[8] کسی که مال برادرش را به ظلم بخورد و به او برنگرداند در قیامت قطعه ‌ای از آتش جهنم را خواهد خورد.

موسی بن عُمیر از پدرش نقل می‌ کند که امام حسین(علیه السلام) در شب عاشورا به من امر فرمود: «در میان لشکریان اعلام نمایم کسی که بدهکار است، همراه و همرزم امام حسین(علیه السلام) نباشد. زیرا کسی که بمیرد در حالی که تصمیم نداشته باشد بدهی ‌اش را بپردازد، داخل آتش جهنم می ‌شود.[9]

چنان با تو رفتار دارد خدا          که در حق مردم بیاری به جا

پی‌نوشت:

[1]. كشف الغمة في معرفة الأئمة، علی بن عیسی اربلی، انتشارات بنی‏ هاشمی، تبریز، 1381ق، ج‏1، ص‏556.

[2]. من لایحضره الفقیه، شیخ صدوق، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1413ق، ج‏4، ص‏15.

[3]. تصنیف غررالحکم و دررالکلم، ص‏456.

[4]. بحارالانوار، ج90، ص‏321.

[5]. الخصال، شیخ صدوق، جامعه مدرسین، قم، 1362ش، ج1، ص‏337.

[6]. وسائل الشیعه، شیخ حرّ عاملی، مؤسسه آل البیت، قم، 1409ق، ج16، ص‏389.

[7]. الخصال، ج1، ص‏151.

[8]. الکافی، ج2، ص‏333.

[9]. موسوعه کلمات امام حسین(علیه السلام)، ج‏7، ص‏218.

معاونت تبلیغ؛ جواد توحیدی ‏‌منش