همه‌ آحاد جامعه باید قرآن را بفهمند

در سال‌های اخیر با توجه به تهاجم فرهنگی و تلاش بیگانگان برای جذب جوانان به فرهنگ غرب، انس با کلام وحی بیشتر حس می‌شود بر همین اساس مقام معظم رهبری نیز در مناسبت‌های مختلف به اهمیت ایجاد انس عمومی با قرآن اشاره کرده‌اند.

در نخستین بخش از سلسله مطالبات قرآنی مقام معظم رهبری به اصلی‌ترین مطالبات معظم‌له در سال‌های اخیر اشاره شد که در این گزارش نیز به مطالبه معظم‌له مبنی بر ایجاد انس عمومی با کلام وحی می‌پردازیم.

با قرآن و حدیث آشنا شوید/ انس با قرآن برای همه لازم است

رهبر معظم انقلاب اسلامی سوم خرداد سال ۱۳۹۰ در دیدار جمعی از شاعران و ذاکرین اهل بیت(ع) با اشاره به لزوم آشنایی با قرآن و حدیث فرمودند: در مطالعات خود، با قرآن و حدیث آشنا شوید. انس با قرآن برای همه لازم است؛ این را ما به همه توصیه می‌کنیم، به همه‌ی جوان‌های کشور توصیه می‌کنیم. امروز خوشبختانه همین جور هم شده؛ انسان در میان دانشجوها، در میان طلاب، در بین جوان‌های غیر دانشگاه و حوزه، عناصری را می‌بیند که با قرآن انس دارند؛ بعضی‌شان قرآن را حفظ هم دارند؛ بعضی هم که حفظ ندارند، قرآن را فی‌الجمله درک می‌کنند؛ یعنی ولو حالا تمام جزئیات را هم ندانند، مضمون را می‌فهمند؛ این خیلی چیز مغتنمی است.

ایشان در ۱۱ مرداد ۱۳۹۰ دی دیدار اهالی قرآن با معظم‌له نیز با بیان اینکه انس با قرآن دل‌های ما را با معارف قرآن آشناتر خواهد کرد، فرمودند: هرچه در دنیای اسلام کمبود هست، بر اثر دوری از معارف الهی و معارف قرآنی است. قرآن کتاب حکمت است، کتاب علم است، کتاب حیات است. حیات امتها و ملتها در آشنائی با معارف قرآن و عمل به مقتضای این معارف و عمل به احکام قرآنی است. انسانها اگر طالب عدالتند و از ظلم بیزارند، راه مبارزه‌ با ظلم را باید از قرآن فرا بگیرند. انسانها اگر طالب علمند و به وسیله‌ معرفت و آگاهی و علم می‌خواهند زندگی را رونق ببخشند و راحت و رفاه را برای خودشان تأمین کنند، راهش به وسیله‌ی قرآن نشان داده می‌شود. انسانها اگر در پی ارتباط با خدای متعال و صفای معنوی و روحی و آشنایی با مقام قرب الهی هستند، راهش قرآن است.

ضعف ما امت مسلمان ناشی از دوری از قرآن است

مقام معظم رهبری دوری از قرآن را موجب عقب‌ماندگی مسلمانان دانستند و افزودند: ضعف ما امت مسلمان، عقب‌ماندگی ما، کج‌رفتاری‌های ما، کج‌تابی‌های ما در مسائل اخلاقی و زندگی، همه‌ی اینها ناشی از دوری از قرآن است. ملتهای مسلمان بر اثر حاکمیت طغیانگران و طاغوتها - که قرآن مخاطبان خود را این همه از طاغوت‌ها برحذر داشته است - خونشان مکیده شد؛ نه فقط خون اقتصادی‌شان، نه فقط منابع حیاتی و معادن زیرزمینی و نفت و امثال اینها، بلکه روحیه‌ی ایستادگی‌شان، مقاومتشان، طلب علوّ و عزت در دنیا هم از ملتهای مسلمان گرفته شد. ملت‌های مسلمان به فرهنگ خودشان پشت کردند، فرهنگ مادی‌گری را پذیرفتند. با اینکه بظاهر ما کلمه‌ی «لا اله الّا اللَّه» گفتیم، در طول زمان مسلمان بودیم، اما فرهنگ غرب و معارف غرب در دلهای ماها اثر کرد و ماها را از حقایق دور کرد. آن وقت نه فقط اقتصادمان را، عزت دنیوی‌مان را از دست دادیم، بلکه اخلاق و معالم اخلاقی‌مان را هم از دست دادیم. ما اگر دچار تنبلی هستیم، اگر دچار ضعف و سستی هستیم، اگر دلهای ما با یکدیگر مأنوس نیست، اگر در میان ما بدخواهی وجود دارد، اینها از آثار فرهنگ تزریقاتیِ تحمیلیِ ضد اسلامی و غیر اسلامی است.

قرائت زیبای آیات الهی، مقدمه است برای تدبر در قرآن

رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار شرکت‌کنندگان در مسابقات بین‌المللی قرآن کریم که ۴ تیر ۱۳۹۱ برگزار شد نیز به انس با قران اشاره کردند و فرمودند: خدا را شکر می‌کنیم که توفیق درس قرآن، انس با قرآن و تلاوت قرآن به مردم ما داده شده است. در دوران طاغوت، قرآن در کشور ما مهجور بود؛ هیچ حرکت جمعی در ترویج قرآن انجام نمی‌گرفت؛ هرچه بود، میل شخصی افراد بود. در دوران جمهوری اسلامی و حاکمیت اسلام، یکی از برنامه‌های اصلی برای مسئولین کشور، ترویج قرآن است؛ تلاوت قرآن، انس با قرآن، فهم قرآن، حفظ قرآن، جزو برنامه‌هاست؛ که خب، یکی از مظاهر آن هم همین مسابقات بین‌المللی است. لیکن تلاوت قرآن و قرائت زیبای آیات الهی، مقدمه است برای تدبر در قرآن. ما نمیخواهیم خودمان را مشغول کنیم، سرگرم کنیم به تلاوت و به قرائت قرآن و الحان قرآنی، به عنوان یک موضوع اصلی؛ این مقدمه است، این طریق است. تلاوت قرآن با صوت خوش موجب می‌شود که دل انسان نرم شود، خشوع پیدا کند، آماده بشود برای فهم معارف قرآنی و آیات قرآنی؛ ما به این احتیاج داریم.

انس با قرآن فرصتی برای تدبر، تأمل و تفکر در معارف قرآن ایجاد می‌کند

مقام معظم رهبری ۳۱ تبرماه سال ۱۳۹۱ در دیدار قاریان با بیان اینکه خوشبختانه کشور ما، ملت ما، جوانان ما، در مرحله‌ انس با قرآن، امتحان خوبی دارند می‌دهند، فرمودند: این آشنایی‌ها و خبرویتها و آگاهی‌ها و قرآن‌فهمی‌ها که انسان کاملاً در این جلسات و در این تلاوت‌ها می‌بیند، و آنچه که خارج از این جلسه هم می‌شنویم یا می‌بینیم، اینها خیلی تفاوت دارد با آنچه که در سال‌های قبل، در اوایل انقلاب، در این کشور وجود داشت. بحمداللَّه جوانان ما، نوجوانان ما، مردان ما، زنان ما در انس با قرآن پیشرفت کردند؛ این خیلی مژده‌ی بزرگی است؛ ما یک روزی از اینها محروم بودیم.
وقتی انس با قرآن پیدا شد، مجال تدبر و تأمل و تفکر در معارف قرآن به دست خواهد آمد. قرآن را نمی‌شود سرسری خواند و گذشت؛ قرآن احتیاج دارد به تدبر، تکیه‌ی بر روی هر کلمه‌ای از کلمات و هر ترکیبی از ترکیب‌های کلامی و لفظی. انسان هرچه بیشتر تدبر کند، تأمل کند، انس بیشتری پیدا کند، بهره‌ی بیشتری خواهد برد؛ قرآن اینجور است.

ایشان ۲۹ مرداد ۱۳۹۱ در خطبه‌های نماز عید فطر با اشاره به اینکه یک گام به سمت خدا بردارید، فرمودند: خدای متعال شما را به خود نزدیک می‌کند. آن کسانی که به حقیقت، به معنویت، به خدا و به دین پشت کرده‌اند، خدای متعال از روی رأفت و رحمت، آنها را دعوت می‌کند و فرا می‌خواند؛ این لطف و رحمت الهی است. جوان‌های عزیزمان نورانیت‌هایی را که در این ماه به دست آوردند، ان‌شاءاللّه برای خود حفظ کنند؛ این ذخیره را برای تمام طول عمر و لااقل برای این یک سال تا عید فطر آینده و تا ماه رمضان آینده، برای خود نگه دارند. انس با قرآن را، توجه به خدا را، ذکر را، حضور در صحنه‌هایی که خدای متعال دوست می‌دارد بندگانش در آن صحنه‌ها حضور پیدا کنند - چه صحنه‌های مربوط به درون خود ما، چه آنچه که مربوط به گستره‌ی دنیای اسلام و جامعه‌ی ما و امت اسلامی است - برای خود نگه داریم، حفظ کنیم؛ و خدای متعال هم برکت خواهد داد.

روزانه حداقل ۲ آیه قرآن را با تدبر بخوانید

مقام معظم رهبری ۱۲ مهر ۱۳۹۱ در دیدار شرکت‌کنندگان در ششمین همایش ملی نخبگان جوان فرمودند: انس با قرآن، خیلی خوب است. هر روزی یک مقدار قرآن بخوانید، ولو نیم صفحه؛ مواظب باشید ترک نشود. قرآن را باز کنید؛ نیم صفحه، دو آیه، با توجه بخوانید.

رهبر معظم انقلاب ۱۸ تیر ۱۳۹۲ در دیدار شرکت‌کنندگان در مسابقات بین‌المللی قرآن کریم با بیان اینکه مسابقات و این جلسات بهانه است برای مطرح شدن قرآن و نزدیک شدن به حقیقت قرآن و روح قرآن، فرمودند: تلاوت هم یک وسیله‌ای است برای رسیدن به حقیقت قرآن، فرا گرفتن معارف قرآن، شکل دادن به زندگی فردی و اجتماعی در سایه‌ی قرآن؛ هدف اینهاست.

اگر با قرآن آشنا شویم، با معارف قرآن انس پیدا می‌کنیم

ایشان افزودند: اگر در جوامع بشری قرآن حاکم باشد، هم سعادت دنیا هست، هم علوّ معنوی هست. راه سلامت را، راه امنیت را، راه امنیت روانی را قرآن به روی ما باز می‌کند؛ راه عزت را قرآن به روی ما باز میکند؛ راه زندگی درست را و سبک زندگی سعادت‌آمیز را قرآن به روی ما باز میکند. ما از قرآن دوریم. اگر با قرآن آشنا شویم، با معارف قرآن انس پیدا کنیم و فاصله‌ی خودمان را با آن چیزی که قرآن برای ما خواسته است، بسنجیم، حرکت ما سریع‌تر خواهد بود؛ راه ما روشن‌تر خواهد بود؛ هدف این است.

مقام معظم رهبری با اشاره به اینکه دنیا تشنه حقیقت قرآن است، تصریح فرمودند: امروز برادران عزیز! خواهران عزیز! دنیای اسلام تشنه و محتاج حقایق قرآن است. یک روزی بود که در کشورهای اسلامی، از شرق اسلامی تا غرب اسلامی، اگر جوانانی، برجستگانی می‌خواستند صدای آزادیخواهی بلند کنند، مکاتب چپ را مطرح می‌کردند، شعارهای سوسیالیستی و کمونیستی می‌دادند. امروز در دنیای اسلام، از شرق اسلام تا غرب اسلام، اگر کسانی بخواهند شعار عدالت بدهند، شعار آزادی و استقلال بدهند، شعار عزت بدهند، قرآن را سر دست می‌گیرند؛ این خیلی باارزش است؛ و درست هم همین است. به قرآن باید نزدیک شویم، با قرآن انس پیدا کنیم. البته حرف زدن، آسان است؛ عمل کردن، سخت است؛ مجاهدت لازم دارد.

ایشان ۱۹ تیر ۱۳۹۲ در دیدار اهالی قرآن فرمودند: هدایت قرآن را باید در زندگی خود حاکم کرد. ما بحمدالله هم قرآن را داریم، هم کلمات اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) را داریم؛ که «انّی تارک فیکم الثِّقْلَیْن» یا «انّی تارک فیکم الثَّقَلَیْن»؛ دو چیز گرانبها را در بین شما گذاشتم. هر دو بحمدالله در اختیار ما است؛ باید از اینها استفاده کنیم، جامعه را بر اساس اینها شکل دهیم. این جلسه‌ی قرآن، این آموزش قرآن، این تجوید قرآن، این حُسن تلاوت قرآن با نغمه‌های خوب، با صدای خوب، همه مقدمه برای این است. این را به چشم ذی‌المقدمه نگاه نکنیم، این مقدمه است؛ از اینجا باید وارد شد و با قرآن انس گرفت.

همه‌ آحاد جامعه باید قرآن را بفهمند

رهبر معظم انقلاب افزودند: بحمدالله امروز جامعه‌ ما با قرآن مأنوس شده‌اند. البته ما به این قانع نیستیم؛ ما معتقدیم همه‌ آحاد جامعه باید با قرآن ارتباط برقرار کنند، بتوانند قرآن را بخوانند، بتوانند قرآن را بفهمند، بتوانند در قرآن تدبر کنند. آنچه که ما را به حقایق نورانی می‌رساند، تدبر در قرآن است؛ و این حفظ قرآن که بحمدالله امروز در بین شما جوان‌ها، در بین جوان‌های کشور، در سرتاسر کشور رواج پیدا کرده است، یک مقدمه‌ خوبی است برای تدبر. یعنی حفظ و تکرار و انس با آیات کریمه‌ قرآن و پی‌درپی آیات الهی را مورد توجه قرار دادن، موجب می‌شود که انسان بتواند در قرآن تدبر کند.

ایشان ۱۳ تیرماه ۱۳۹۳ در دیدار شرکت کنندگان در سی‌ویکمین دوره‌ مسابقات بین‌المللی قرآن کریم‌ فرمودند: در اگر با قرآن مأنوس شدیم، به قرآن نزدیک شدیم، مفاهیم قرآنی در دل ما توانست اثر بگذارد، آن‌وقت میتوانیم امیدوار باشیم که امّت اسلام عزّت وعده داده شده‌ی از سوی خدای متعال را [به دست خواهد آورد]: وَ للهِ‌ العِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلمُؤمِنین؛ این عزّت را آن‌وقت خدا به امّت اسلامی خواهد داد.

انس با قرآن مقدمه عمل به دستورات الهی

مقام معظم رهبری با بیان اینکه اگر دل شما به قرآن نزدیک شد، اگر اُنس با قرآن پیدا کردید، بدانید خدای متعال اراده کرده شما را هدایت کند و این بزرگ‌ترین نعمت الهی است، افزودند: به شما جوانان عزیز توصیه می‌کنم اُنس‌تان را با قرآن زیاد کنید؛ آن کسانی که با قرآن ارتباط پیدا کردند، قدر این ارتباط را بدانند؛ کسانی که قرآن را حفظ کردند، قدر این حفظ قرآن را بدانند؛ این جواهر قیمتی را برای خودشان نگه دارند؛ آن کسانی که با تلاوت قرآن مأنوسند، این رشته‌ مبارک را از دست ندهند، رها نکنند؛ آن کسانی که با قرآن مرتبطند، تدبّر در قرآن را، تدبّر در معانی قرآن را، تعمّق در مفاهیم قرآنی را، هدف خودشان قرار بدهند؛ اینها چیزهایی است که ما را قدم‌به‌قدم به قرآن نزدیک می‌کند. اگر با قرآن مأنوس شدیم، به قرآن نزدیک شدیم، مفاهیم قرآنی در دل ما توانست اثر بگذارد، آن‌وقت می‌توانیم امیدوار باشیم که امّت اسلام عزّت وعده داده شده‌ی از سوی خدای متعال را [به دست خواهد آورد]: وَ للهِ‌ العِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلمُؤمِنین؛ این عزّت را آن‌وقت خدا به امّت اسلامی خواهد داد. اگر با قرآن مأنوس شدیم، آثار و برکات آن این‌ها است.

رهبر معظم انقلاب با اشاره به اینکه اگر اُنس با قرآن پیدا کردید، بدانید خدای متعال اراده کرده شما را هدایت کند، تأکید کردند: اگر قرآن در جامعه رواج پیدا کند، رونق پیدا کند، حفظ قرآن رایج بشود، انس با قرآن در بین اقشار مختلف جامعه رواج پیدا بکند، جامعه برای عمل به قرآن نزدیک می‌شود؛ ما این را می‌خواهیم. قرآن نور است، قرآن هدایت است، قرآن بیان است، تبیان است؛ قرآن با انسان حرف میزند، با دل انسان حرف می‌زند، با باطن انسان حرف می‌زند. با قرآن باید مأنوس شد، به قرآن باید نزدیک شد، اوّلین بهره را دلِ آماده و مستعدّ انسان می‌برد؛ اگر دیدید دلتان به قرآن نزدیک است، خدا را شکر کنید؛ اگر دیدید معارف قرآنی را به‌آسانی قبول می‌کنید و در دل می‌پذیرید و تحمّل می‌کنید، بدانید که خدای متعال اراده کرده است شما را هدایت کند؛ فَمَن یُرِدِ اللهُ اَن یَهدِیَهُ یَشرَح صَدرَهُ لِلاِسلمِ وَ مَن یُرِد اَن یُضِلَّهُ یَجعَل صَدرَهُ ضَیِّقًا حَرَجًا کَاَنَّما یَصَّعَّدُ فِی السَّماء. خاصیّت قرآن این است: اگر دل شما به قرآن نزدیک شد، اگر اُنس با قرآن پیدا کردید، بدانید خدای متعال اراده کرده شما را هدایت کند و این بزرگ‌ترین نعمت الهی است.

تأثیرات انس با کلام وحی

ایشان ۸ تیرماه ۱۳۹۳ در دیدار اهالی قرآن با بیان اینکه کاری که قرآنی‌ها امروز در کشور ما می‌کنند، به‌نظر من یک کار راهبردی و مهم است، فرمودند: درست است که انس با قرآن برای خود تلاوت‌کننده‌ی قرآن و مأنوس با قرآن مایه‌ی ارتفاع درجات و تعمیق معارف است - این به جای خود محفوظ؛ یعنی فیضی که خود شما خواننده‌ی قرآن و تالی قرآن میبرید، این در جای خود دستاورد مهمّی است - امّا در ورای این یک دستاورد دیگری وجود دارد که دایره‌ی آن وسیع‌تر است، و آن عبارت است از نزدیک کردن جامعه‌ی اسلامی به فهم قرآن و به اُنس با قرآن، و نزدیک شدن به قرآن؛ این خیلی مهم است. امروز جامعه‌ی قرآنی ما، قاریان و حافظان و ترتیل‌کنندگان و بقیّه‌ی کسانی که در این راه تلاش میکنند، در واقع این حرکت راهبردی را دارند انجام می‌دهند و این بسیار مهم است؛ این‌را باید قدر دانست.

ایشان به تأثیرات انس با کلام وحی اشاره کردند و فرمودند: انس با قرآن ایمان را تقویت می‌کند، توکّل به خدا را زیاد می‌کند، اعتماد به وعده‌ی الهی را زیاد می‌کند، ترس و خوف از مشکلات مادّی را در انسان کم می‌کند، انسان‌ها را تقویّت روحی می‌کند، اعتماد به نفس می‌دهد، راه‌های تقرّب به خدا را برای انسان روشن می‌کند.

معظم‌له با بیان اینکه نظام اسلامی و جامعه‌ اسلامی با انس روزافزون با قرآن استحکام درونی پیدا می‌کند، افزودند: استحکام درونی آن چیزی است که جوامع را در راه‌های مطلوب خودشان و به‌سوی مطلوب‌های خودشان قادر میسازد و قدرت برخورد با چالشها به جوامع میدهد. باید در درون مستحکم بود؛ این استحکام درونی به برکت انس با قرآن حاصل می‌شود. انس با قرآن ایمان را تقویت می‌کند، توکّل به خدا را زیاد می‌کند، اعتماد به وعده‌ی الهی را زیاد می‌کند، ترس و خوف از مشکلات مادّی را در انسان کم می‌کند، انسان‌ها را تقویّت روحی می‌کند، اعتماد به نفس می‌دهد، راه‌های تقرّب به خدا را برای انسان روشن می‌کند. فواید و منافع انس با قرآن در این بخش این‌ها است.

باید اهل قرآن شد/ دلیل اهمیت تلاوت زیبای قرآن

رهبر معظم انقلاب دوم خرداد ۱۳۹۴ در دیدار شرکت‌کنندگان مسابقات بین‌المللی قرآن کریم‌ فرمودند: باید اهل قرآن شد؛ تلاوت قرآن مقدّمه است، هدف نیست؛ هدف، تخلّق به اخلاق قرآن است.... اینکه می‌بینید ما اصرار می‌ورزیم بر حفظ قرآن، بر تلاوت قرآن، ایراد نکنند که اینها اصل نیست؛ ما هم میدانیم اصل نیست امّا اینها وسیله است؛ بدون این وسایل نمی‌شود به قرآن نزدیک شد. کسی که با معارف قرآن آشنا نیست، در قرآن تدبّر نمی‌کند، با قرآن مأنوس نیست، چطور میتواند در یک جامعه‌ای که می‌خواهد براساس قرآن حرکت کند، راهنمایی بدهد؟ روشنفکرهای ما باید با قرآن آشنا بشوند، جوانان ما باید با قرآن آشنا بشوند، انس با قرآن را زیاد کنند.

ایشان ۲۸ خرداد ۱۳۹۴ در دیدار اهالی قرآن نیز فرمودند: این‌همه تأکید بر اینکه قرآن را با صوت خوش بخوانند و با آداب بخوانند و با الحان مطلوب بخوانند، برای این است که مفاهیم قرآن در دلها اثر کند، با قرآن انس بگیریم، به رنگ قرآن و به خُلق قرآن و به شکل قرآن در بیاییم. اگر این مقصود است، پس یک شرایطی دارد، یک آدابی دارد. اوّلین ادب، این است که خواننده‌ی قرآن و تلاوتگر قرآن، با اذعان به قرآن، با باور مفاهیم قرآن، باورِ آن مفاهیمی که دارد تلاوت میکند، تلاوت کند. اگر ندانیم چه داریم می‌خوانیم، مفهوم را درک نکنیم، در عمق جانمان اثر نداشته باشد، [آن وقت‌] تأثیر تلاوتمان بر روی دیگران و بر روی خودمان کم خواهد بود؛ این شرط اوّل است.

مقام معظم رهبری ۱۸ خرداد ۱۳۹۵ در دیدار جامعه قرآنی با اشاره به اهمیت زیباخواندن قرآن فرمودند: این زیبایی‌هایی که امروز شما آفریدید -و هرچه میتوانید بیشتر از این بیافرینید، باید بیافرینید- اینها باید دریچه‌ای باشد به‌سمت معارف قرآن؛ ما را باید آشنا کند و مأنوس کند با قرآن. قرآن را با آوازه‌خوانی اشتباه نگیرید؛ آوازه‌خوانی یک مقوله‌ی دیگر است.... این زیبایی‌ها باید ما را به قرآن نزدیک بکند؛ باید اُنس ما را با قرآن زیاد کند.