حقوق حیوانات در اسلام و روایات

امام رضا(ع) به شخصی که قصد سفر داشت فرمودند: «هرگاه خواستی بر مرکب خود سوار شوی بگو: «سبحن الذی سخر لنا هذا و ما کنا له مقرنین و انا الی ربنا لمنقلبون ... و اگر خواستی بر کشتی سوار شوی هنگام سوار شدن بگو: «بسم الله مجریها و مرسها».

مدارا

پیامبر اکرم(ص) درباره چارپایان به پروای الهی سفارش کرده و فرموده اند: «بر آنها نیکو سوار شوید ( و نیکو به خدمت بگیرید) و از گوشت آنها نیکو بهره گیرید.»

امام موسی بن جعفر(ع) می فرمایند: «هر حیوانی هنگام سوار شدن صاحبش بر آن می گوید: بار خدایا! او را به من مهربان کن.»

امیرمومنان(ع) به متصدی دریافت مالیات حیوانات فرمودند: «کسی را برای دریافت حیوان بگمار که به دینداری اش مطمن باشی و با مال مسلمانان مدارا کند ... و دلسوز و مهربان و امانتدار باشد و حیوانات را درمانده و خسته نکند... .»

امام سجاد(ع) با سوار شدن بر شتر خود چهل سفر حج گزارد و هیچ گاه با تازیانه حیوان را نیازرد.

بهره برداری عادلانه در حیوان سواری

امیرمومنان(ع) در سفارش به مامور مالیات می فرمایند: «در سوار شدن بر شتران عدالت را رعایت کن.»

از جمله دستورهای آن حضرت(ع) به مامور دریافت مالیات چارپایان این بود که آن قدر پشت حیوان سوار نشو که حیوان به مشقت بیفتد، از این رو اگر حیوانی خسته و درمانده باشد، باید به آن حیوان آسایش داد... .

نیز همان حضرت(ع) به مامور مالیات می فرمایند: «حال شتر خسته یا زخمی را که سواری دادن بر آن دشوار است مراعات کن و شتر ناتوان را آهسته بران.»

رعایت توان حیوان در پیمودن مسیر

پیامبر(ص) فرمودند: «حیوان را بیش از آنچه طاقت دارد به پیمودن مسیر وا مدار.» امام باقر(ع) نیز می فرمایند: «هرگاه از سرزمین سرسبز می گذری، زود نگذر (و نیاز حیوان را مراعات کن) و هرگاه از سرزمین خشک و بی گیاه می گذری زود بگذر.»

ناروایی توهین و آزار حیوانات

از آنجا که در عصر پیامبر(ص) و امامان معصوم، مهمترین وسیله نقلیه مردم، حیوانات بوده اند، حیوان در فعالیت های روزمره زندگی همگان جایگاه داشته و پیشوایان دین در سیره و رفتار خود به مناسبت های گوناگون و در رخدادهای مختلف ادب بهره گیری از حیوانات را رعایت کرده و دیگران را نیز به آن ترغیب کرده اند که از جمله آنها توهین نکردن و آزار نرساندن به آنهاست که به برخی از آنها اشاره می شود:

دشنام ندادن به حیوانات

افزون بر ناپسند بودن آزار بندی حیوانات، توهین زبانی، فحش و ناسزا و لعن و نفرین حیوانات هم در شرع امری ناپسند است.

امام صادق(ع) می فرمایند: «رسول اکرم(ص)شنید که مردی شتر خود را لعن و نفرین می کند. آن حضرت(ص) به وی فرمودند: «بازگرد و ما را با شتر نفرین شده همراهی نکن.» شاید راز این کار پیامبر(ص) نکته ای باشد که در روایت بعدی از آن بزرگوار نقل شده است و آن اینکه هرگاه جنبندگان لعن و نفرین شوند با لعن همراه خواهند شد ( و اثر آن به همراهان خواهد رسید).

امیرمومنان(ع) می فرمایند: «به صورت چارپایان نزنید و آنها را نفرین نکنید، زیرا خدا بر نفرین کننده آنها نفرین می کند.» امام صادق(ع) نیز می فرمایند:« نباید به حیوان دشنام داد.»

رسول خدا(ص) فرمودند: «هرگاه حیوان سوار به لنگش در آید و صاحبش به حیوان بگوید: الهی بمیری، آن حیوان پاسخ می دهد: مرگ بر هر که نسبت به پروردگار نافرمان تر است.»

امام رضا(ع) فرمودند: «گوشت چکاوک را نخورید و به آن ناسزا نگویید و آن را برای بازی به کودکان ندهید، زیرا این پرنده فراوان تسبیح خدا می گوید و تسبیح او چنین است: نفرین خدا بر کینه ورزان به خاندان محمد(ص).»

پی نوشت:

مفاتیح الحیات

منبع:شبستان