نوآوری وتحول درشیوۀرهبری پیامبراسلام(ص)

*بدر نخستین نبرد؛ مسلمانان برای پیکار آماده شدند ...

نیروهای اسلام به رهبری پیامبر(ص) به سوی دشمن آماده حرکت می‌شد، بدون اینکه توجهی به ساز و برگ و نیروی خود داشته باشد و بدون اینکه تسلیم بی رحمی طبیعت صحرای میدان نبرد شود، با آرامش به یاری خدا حرکت کرد. در بین راه «حباب بن منذر بن جموح» مقابل رسول خدا (ص) ایستاد و گفت: ای رسول خدا! آیا خدا فرموده است که در اینجا منزل کنیم و پیش و پس نرویم یا از نظر تدبیر جنگ هر جا که شایسته باشد، می‌توان فرود آمد؟

پیامبر فرمود: نه، امری در کار نیست باید طبق تدبیر و سیاست جنگ، جایی فرود آمد.

حباب گفت: اینجا جای مناسبی نیست، سپاه اسلام را حرکت ده تا در کنار نزدیک‌ترین چاه به دشمن فرود آئیم و آنگاه چاه‌های دیگر را از بین ببریم و بر سر چاهی که فرود آمدیم حوضی بسازیم و پر از آب کنیم و سپس با دشمن بجنگیم و دستشان را از آب کوتاه کنیم.

رسول خدا (ص) پیشنهاد او را پذیرفت. سپاه اسلام را به حرکت درآورد و در کنار نزدیک‌ترین چاه به دشمن فرود آمدند و دیگر چاه‌ها را انباشتند، بر سر همان یک چاه حوضی ساخته و پر از آب کردند و ظرف‌ها را در آن انداختند.

قبل از جنگ، سعد به رسول خدا (ص) عرض کرد: اجازه فرما تا سایبانی برای شما بنا کنیم تا اگر خدا ما را سرافراز کرد و در این جنگ بر دشمن پیروز شدیم چه بهتر، و اگر شکستی پیش آمد سوار مرکب شده و به مدینه نزد انصار برو؛ آنانی که با تو همراهی نکردند در دوستی تو کمتر از ما نیستند و اگر می‌دانستند که جنگی در پیش است از همراهی با ما دریغ نمی‌کردند، البته آنان هم از تو حمایت و برای تو خیرخواهی خواهند کرد و در راه تو به جهاد خواهند پرداخت.

رسول خدا (ص) در حق سعد دعای خیر کرد و سایبانی برای رسول خدا (ص) ساخته شد.[1]

این رفتار پیامبر (ص) جای تأمل دارد.پیامبر (ص) با وجود اینکه خود نمونه‌ای از اوج علم، دانایی و تمدن بود، از شنیدن نظریه‌های دیگران خودداری نکرد و چیزی از ارزش آنان را پائین نیاورد.

نتیجه توجه پیامبر (ص) به پیشنهادات مسلمین، منجر به شکوفایی نیروهای بالقوه و دیدگاه وسیع آنان در نوآوری و تحول گردید. این روش‌ها به طور فعال در پیشرفت امت اسلامی به سمت جلو سهیم است.به همین دلیل باید بدانم که اگر افکار دیگران را در نطفه از بین ببریم و نظریه‌ها و پیشنهادات آن‌ها را در خاک دفن کنیم بی شک این راه ما را به سوی استبداد رهنمون می‌کند و در نتیجه به عقب ماندگی و انحطاط می‌کشاند. هرگاه در باره موردی بیاندیشیم به طور مسلم به سوی جلو و با شتاب گام برمی‌داریم، در این صورت لازم است که پیشنهادات و مشورت افرادی را که حتی از نظر علمی و فرهنگی رتبه پائین تری از ما دارند، بشنویم همان طور که پیامبر چنین کرد.

پی نوشت ها:

[1] سیرة النبویة، ابن هشام، ۲ / ۶۲۱ - ۶۲۰.

* برگرفته از کتاب "یکصد تصویر درخشان از زندگانی حضرت رسول اکرم (ص)" نوشته ی طالب خان ترجمه ی ارسلان ایلکا