۰۳ آذر ۱۴۰۳ ۲۲ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۵۰ : ۰۴
پای درس اخلاق آیت‌الله علوی گرگانی
کلید بدبختی‌های انسان کجاست
تمام بدبختی‌های انسان در این است که نفس آرام نمی‌گیرد و همیشه اضطراب و وحشت دارد، همین باعث آزار انسان می‌شود. آرامش نفس و مستغنی دانستن خود، نعمت بسیار خوبی است. خداوند می‌فرماید: او را محتاج و نیازمند مردم نمی‌کنم.
عقیق:موعظه و نصیحت، کلید سعادت و رستگاری در دنیا و آخرت است. موعظه، دل‌ها را صفا می‌بخشد و چشم و جان را به جهان پُر رمز و راز معنویت می‌گشاید. خداوند متعال در قرآن کریم یکی از مهمترین تکالیف حضرت رسول(ص) را ارشاد مردم از راه پند و اندرز و موعظه معرفی می‌کند.به همین منظور، فرازهایی از درس اخلاق آیت‌الله سیدمحمد علوی گرگانی از مراجع تقلید را برای علاقه‌مندان بازنشر می‌کنیم:
حضرت رسول اکرم(ص) خطاب به ابوذر غفاری می‌فرمایند: «یا اباذر: یقول الله جل ثناؤه و عزتی و جلالی لایؤثر عبدی هوای علی هواه الا جعلت غناه فی نفسه و همومه فی اخرته و ضمنت السموات والارض رزقه و کففت علیه ضیعته و کنت له من وراء تجاره کل تاجر»؛
ای ابوذر! خدای تبارک و تعالی می‌فرماید به عزت و جلالم سوگند، بنده من خواسته مرا بر خواسته خود مقدم نمی‌دارد مگر اینکه من او را در مکنون جانش بی‌نیاز می‌کنم (بی نیازی‌اش را در باطنش قرار می‌دهم) و چنان می‌کنم که اندیشه‌ها و هم او مصروف امور اخروی او شود و آسمان‌ها و زمین را ضامن روزی او می‌گردانم و درآمد و حرفه او را نگهداری می کنم و من برای او خواهم بود فراسو و برتر از تجارت هر بازرگانی.
هنگامی که انسان خواسته خدا را بر خواسته‌های نفسانی‌اش مقدم بدارد، خداوند به او یک آرامش معنوی عطا می‌کند و نفس آرام می‌شود. می‌دانید که تمام بدبختی‌های انسان در این است که نفس آرام نمی‌گیرد و همیشه اضطراب و وحشت دارد همین باعث آزار انسان می‌شود. آرامش نفس و مستغنی دانستن خود، نعمت بسیار خوبی است. خداوند می‌فرماید: او را محتاج و نیازمند مردم نمی‌کنم.
آنگاه حضرت (ع) فرمودند: «و همومه فی آخرته» خدا می‌فرماید هم او را در آخرت قرار می‌دهم، معلوم می‌شود توجه به آخرت مطلوب است و حال آن که متأسفانه همّ انسان‌ها دنیاست؛ دنیا آن‌ها را مشغول کرده است و ما هیچ گاه فکر نمی‌کنیم که عاقبت ما چه می‌شود؟ در قبر و فردای قیامت چه خواهد شد؟ وضعیتمان چگونه خواهد بود؟ کمتر شنیده شده که کسی بگوید: من دیشب خوابم نبرده است؛ زیرا درباره قیامت و قبر و حشر و نشر و بهشت و جهنم فکر می‌کردم، بلکه بیشتر بی‌خوابی‌ها، اضطراب و مریضی‌ها به خاطر فکر دنیوی است که وضع زندگی و معیشت ما چه خواهد شد؟ یعنی نوع سرگرمی ما با دنیاست. اما کسی که خواست خدا را مقام بدارد، خدا هم او را برای آخرتش قرار می‌دهد که این ذخیره ثواب است.
«وضمنت السموات والارض رزقه؛ زمین و آسمان روزی او را تضمین می‌کند».
در واقع خداوند رزق و روزی او را ضمانت می‌کند که غصه نخورد. هر کس خدا را داشته باشد، همه چیز دارد. چه بسیار شده که انسان درباره کاری فکر کرده به ضررش است، اما خداوند خواسته که به نفعش باشد، یا دشمن خواسته به آدم ضرر بزند، اما قضیه برعکس شده و به خودش ضربه زده است. این دست غیبی حضرت احدیت است که کمک می‌کند و همان امداد غیبی است. بنابراین خداوند نمی‌گذارد چنین بنده‌ای از نظر روزی در سختی باشد.
«و کففت علیه ضیقه؛ من تنگی معایش او را کفایت می‌کنم.» خداوند نمی‌گذارد در تنگی قرار بگیرد و اگر ناراحتی داشته باشد، خدا مراقب او هست. تعبیر «ضیق» تنها به معنای تنگی معایش نیست، بلکه جامع‌تر است و ممکن است کسی از لحاظ مالی خوب باشد اما از لحاظ اجتماعی در شرایط سختی باشد. شاهد بر این مدعی مثلاً حضرت قمر بنی‌هاشم (ع) در عاشورا به امام حسین (ع) عرض کرد: «ضاق لی‌الصدر» یا بعضی از مخدرات آن حضرت به ایشان عرضه داشتند «ضاق لی‌الصدر» در این جاست که خداوند می‌فرماید: من او را کفایت می‌کنم و نمی‌گذارم در فشارهای اجتماعی قرار بگیرد. او را کمک کرده و آن چنان نجات می‌دهم که خودش نیز متحیر بماند. به هر حال شرط همه این الطاف و عنایات خدا این است که او را اطاعت نموده و خواست او را بر خواست خود مقدم بداریم.
«و کنت له من وراء تجاره کل تاجر؛ من در پشت سر هر تجارتی که می‌کند با او هستم».
و شاید مراد از «کل تاجر»، افراد نباشد، بلکه خودش هر برنامه‌ای که برای زندگی دارد و یا هر تجارتی که می‌خواهد بکند با او هستم؛ یعنی به تجارت او و مال او برکت و خیر می‌دهد تا زندگی او تأمین شود. آری اگر انسان تقوا داشته باشد و یک حرکت کند، خداوند چند برابرش را به او می‌دهد. اگر انسان فکر روزی خود را نکند، بلکه خدا را در نظر داشته باشد، همانطور که مرگ انسان را می‌گیرد «و لو کنتم فی بروج مشیده» اگر چه در برج‌های مستحکم باشید، روزی هم به سراغش می‌آید. روایت است که مرگ کسی فرا نمی‌رسد. مگر اینکه اول روزیش تمام می‌شود. روزی آن قدر مهم است که خداوند قسم خورده «فو رب السماء و الارض انه لحق مثل ما انکم تنطقون» به حق پروردگار آسمان و زمین قسم که روزی رساندن به شما حق است مثل آن که دارید سخن می‌گویید، فلذا فرمودند: «یا اباذر! لو ان ابن آدم فر من رزقه کما یفر من الموت لادرکه رزقه کما یدرکه الموت؛ اگر بنی‌آدم از رزقش فرار کند همانطور که از مرگ فرار می‌کند همانطور که مرگ او را می‌گیرد. روزی هم او را درک می‌کند».
پس ای عزیزان! همّ و غمتان را برای جای دیگر بگذارید، نه برای رزق و روزی.
منبع:فارس
گزارش خطا
