سخنان سعیدحدادیان پیرامون قیصرشعرانقلاب

عقیق: حاج سعید حدادیان، در دوره چهارم آفتابگردان‌ها که به همت موسسه شهرستان ادب برگزار شده بود، به ویژگی‌های اخلاقی قیصر امین‌پور پرداخت و گفت: قیصر امین‌پور انس ویژه‌ای با قرآن داشت، و این یکی از امتیارات مهم او بود. هر کس به قرآن پناه ببرد کلام او نیز آراسته خواهد شد. نمونه‌اش حافظ شیرازی است که می‌گوید «هر چه کردم همه از دولت قرآن کردم». و از همین راه به قله ادب رسیده است.

*قیصر برای نسل آینده چراغی افروخت

او افزود: قیصر گاه به صراحت از این انس خود با قرآن یاد می‌کند، مثل شعری نیمایی که ترجمه آیاتی از قرآن است و در ادامه آن به بحث انتظار می‌رسد. گاه نیز شعر او تفسیری است از یک آیه قرآنی. نخستین دفتر شعر او «تنفس صبح» برآمده از یک آیه قرآنی است که در جوانی منتشر کرده است. این انس او به قرآن به اطرافیانش هم سرایت می‌کرد. قیصر علاوه بر این‌که به خلاف عده‌ای از سرودن شعر در ستایش ائمه اطهار سر باز نزد بلکه برخی از فاخرترین اشعار در این زمینه را سروده است و بدین ترتیب چراغی برای نسل‌های آینده افروخت.

این ذاکر اهل‌بیت، در ادامه سخنرانی خود با عنوان «تأملی در شعر قیصر امین‌پور» به دلبستگی این شاعر معاصر به خاندان عصمت و طهارت اشاره کرد و توضیح داد: عشق به اهل بیت هم دست‌مایه دیگر شعر قیصر است. البته این دو عنصر یعنی قرآن و عترت از هم تفکیک‌ناپذیرند. شعرهای قیصر وقتی به ساحت مولا امیرالمومنین می‌رسد از شکوه و سطوت خاصی برخوردار است. مرحوم سید حسن حسینی می‌گفت قیصر نماد جمال شعر انقلاب و من آینه جلال شعر انقلاب هستم، ولی وقتی می‌بینیم نوبت به امیرالمونین می‌رسد شعر او جلال دیگری دارد.

*قیصر برای سکه شعر نگفت

حدادیان که نخستین مجموعه شعر خود را با عنوان «همیشه باران» در سال 1392 منتشر کرده است از سابقه دوستی و مراوده خود با قیصر امین‌پور نیز یاد کرد. او با اشاره به برخی خاطرات گذشته خود گفت: گاهی در منزل و گاهی در دفترشان در دانشگاه خدمت ایشان می‌رسیدیم. یک بار خاطرم هست به من گفت «ما که برای سکه شعر نگفتیم حال‌مان این است. بگذارید ببینیم این‌ها که برای سکه شعر می‌گویند چه سرنوشتی دارند!»، او به ماجرای جدایی قیصر از حوزه هنری نیز پرداخت و افزود: در دلخوری که در ماجرای جدایی او از حوزه پیش آمد هر کاری کردند نتوانستند حرفی از دهان قیصر در نقد بزرگترها بیرون بکشند. قیصر این‌قدر زلال، باصفا و پاک بود که از ابتدا پناه برده بود به پاکی و اخلاص کودکان.

این شاعر «فروتنی» را از دیگر ویژگی‌های بارز شخصیتی امین‌پور دانست و تصریح کرد: کسی را شما نمی‌یابید که در قله باشد اما این‌قدر در دسترس باشد. از مهم‌ترین خصوصیاتش این بود که اگر کسی شعر می‌خواند به او نمی‌گفت من بالاترم و حقم را بده. چنین اخلاقی نداشت. بعضی‌ها می‌گویند مرا اول قرار بده تا تو را دوم قرار بدهم. در آن روزهای آخر مریضی‌هایش به یکی از دوستان گفته بود که نمی‌دانید چقدر دلم تنگ شده است برای حمله‌های ناگهانی ده پانزده نفره‌تان به خانه‌ام! این از روی گشاده‌اش بود.

حاج سعید حدادیان با ستایش از خدمات قیصر به ادبیات فارسی توضیح داد: یکی از مهم‌ترین کارهایش این بود که زبانی فراهم آورد که نسل بعد از خودش را به سوی شعر سرودن جذب کند. برخی از ما شعر می‌گوییم تا بقیه را جذب کنیم برای شنیدن شعر خودمان. اما قیصر زبانش را آن‌قدر شیوا و سلیس انتخاب کرد که نسل بعد از او با خود می‌گفتند چقدر شعر گفتن راحت است، و ما هم می‌توانیم شعر بگوییم. اما آن‌ها درکی از معیارهای شعر سهل و ممتنع نداشتند. قیصر نیامد با استفاده از زبانی غامض عرصه را بر دیگران تنگ کند، او از همان زبانی بهره می‌گیرد که عامه مردم استفاده می‌کنند. او گاهی از واژه‌هایی استفاده می‌کند که کسی گمان نمی‌کند بتوان با آن‌ها شعر گفت، مثل «خرت و پرت».

*وزن شعر و دندان شاعر

این شاعر سپس به زبان ظریف امین‌پور اشاره کرد و افزود: قیصر طوری از صنایع ادبی استفاده می‌کرد که به چشم نمی‌آمد، درباره وزن یادم هست می‌گفت که وزن نیمایی نباید زیر دندان بیاید. و در همان لحظه انگشت اشاره و شصتش را به هم می‌مالید. این را شاعری گفته است که در همه قالب‌ها غوغا کرده است. برخی در رتبه‌گذاری معتقدند که اخوان، نیما، فروغ، سهراب و شاملو بزرگان شعر نیمایی هستند، من معتقدم که در حوزه نیمایی اشعار قیصر بسیار ارزشمند است، جایگاه بلندی دارد و پایین‌تر از این عده نیست. این نظر شخصی من است و برخی نمی‌پذیرند، دلیلش این است که در گذشته ابهام یکی از ویژگی‌های شعر نیمایی بود، چون ابهام موضوعیت داشت. عده‌ای معتقدند که بعد از کودتای 28 مرداد یأس حاکم شد و بنابراین ابهام برای انتقاد از آن فضا لازم بود. اما پس از انقلاب چه نیازی به ابهام هست؟ شاعرانی مثل قیصر آمدند و روشن صحبت کردند. برخی اشعار درخشان او مثل «اکبر لیلازاد» خالی از ابهامند، ایهام دارند اما ابهامی ندارند.

*آرزوهایی که خاک شد

این ذاکر اهل بیت در ادامه صحبت‌های خود به عمر کوتاه و جوان‌مرگی امین‌پور اشاره کرد و گفت: قیصر عمر زیادی نداشت اما اشعارش را ببینید که رو به تعالی است. به خلاف بسیاری شاعران که دفتر اول‌شان خوب است اما کم کم قلم‌شان تحلیل می‌رود.

حاج سعید حدادیان سپس با بازخوانی پیام تسلیت مقام معظم رهبری به هنگام درگذشت قیصر توضیح داد: این‌که مقام معظم رهبری پس از فوت قیصر غصه می‌خورد و با اندوه می‌گوید که مرگ او آرزوهایی را خاک کرد، به خاطر آن است که ایشان منتظر شکوفایی هر چه بیشتر شعر او بودند.

وی افزود: قیصر جذابیت و کاریزمایی دارد که به معلم خوبه همه شاگردانش تبدیل می‌شود. خودم شاهد بودم که کلاس صد نفره‌ای داشت اما بیش از دویست نفر در کلاس او مشتاقانه منتظرش بودند. به گفته حدادیان، قیصر و برخی هم‌عصران او برخی قالب‌های کلاسیک شعر فارسی نظیر غزل و رباعی را از نابودی نجات دادند، غزل را نمی‌دانید چه دشمنانی داشت. و برخی می‌گفتند که رباعی با خیام تمام شده است.

*قرار دادن قیصر مقابل انقلاب جفا در حق اوست

این شاعر در پایان سخنرانی خود به برخی ادعاهای افرادی که می‌کوشند تصویر شاعری مخالف نظام از قیصر بسازند پاسخ داد و تصریح کرد: عده‌ای می‌خواهند قیصر را به جفا مقابل انقلاب قرار دهند. شعرهای قیصر هیچوقت ضد جنگ نبوده است، چون در این صورت ضد خودش خواهد بود. اشعار او در دوران بعد از جنگ برای صلح هیچ فرقی با اشعار دوران جنگش ندارد. بله، گلایه داشتن چیزی است و ضدیت داشتن چیز دیگری. همه گلایه‌هایی دارند. چون دغدغه‌های شاعر پایان ندارد. گاهی شاعری مثل قیصر بابت اتفاقی که افتاده است جلو می‌آید و معترضانه می‌گوید که این اتفاق نباید می‌افتاد. اما این باعث نمی‌شود تا او را مقابل انقلاب بدانیم. آقای سنگری، که کسی نیست که آخرت خود را به دنیای کسی بفروشد، روزهای آخر قیصر را دیده بود، و می‌گفت که من همان قیصر روزهای اولم. و بدین طریق او همراهی خود را با انقلاب اعلام کرد. حضرت آقا نیز همیشه محبتی در دل نسبت به قیصر داشتند، این مفهوم را در پیام تسلیت ایشان هم می‌توان دید.

منبع:فارس