۰۳ آذر ۱۴۰۳ ۲۲ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۱۴ : ۱۹
آیا با گناه بیشتر ظهور نزدیک‌تر می‌شود؟
گناه که در قرآن کریم با نام‌های ذنب، سیئه، اثم، معصیت، خطیئه، جرم، منکر، شر، فاحشه و... یاد شده، در لغت به معنای نافرمانی و در دین اسلام به معنی سرپیچی از فرمان خدا و مولاست. فرد گناهکار به جای اطاعت از فرامین الهی، از غضب و شهوت خود پیروی می‌کند و در این صورت ممکن است دست به هر عملی بزند و سرنوشت بدی ابتدا برای خود و سپس برای جامعه رقم بزند.
عقیق:در تعالیم دین اسلام دو نوع گناه ذکر شده است؛ «گناه کبیره (بزرگ) و گناه
صغیره.» در قرآن و روایات اسلامی به شدت از گناه کبیره نهی شده و به آتش
دوزخ وعده داده شده است. درباره گناه صغیره هم ذکر این نکته ضروری است که
اصرار بر آن بر روح آثار بدی گذاشته و باعث تبدیل آن به کبیره می‌شود. به
صورت کلی در دین اسلام انسان از انجام هر گونه خطا و عمل زشتی نهی شده است.
روزگار غیبت و زمانه ظهور در روایات
بعد از مقدمه‌ای که خواندیم، به توصیف زمانه پیش از ظهور در احادیث و روایات می‌پردازیم. پیامبر اسلام(ص) در توصیف زمانه ظهور فرمودند: «زمانی برسد که از قرآن جز رسم الخطی و از اسلام جز نامی برای مسلمانان نماند، آنچنان که گروهی به دین خدا در جهان خوانده شوند در حالی که همین گروه از هرکسی از اسلام دورتر باشند. مسجدهاشان از حیث ساختمان آباد ولی از نظر هدایت، خراب باشد.»(2) امام علی(ع) در این باره فرمودند:«زمانی بر مردم بیاید که مقرب نباشد جز به سخن چینی، و جالب شمرده نشود جز فاجر بودن، و تحقیر نشوند جز افراد با انصاف، در آن زمان دستگیری مستمندان زیان بشمار آید و صله رحم لطف و بزرگواری بشمار آید.»(3)
امام محمّدباقر(ع) نیز در این زمینه می‌فرماید:«پدرم از پدرش و او از پدرانش برای من نقل کرد که رسول خدا –درود خدا بر اوـ فرمودند:«امامان پس از من دوازده نفرند به تعداد نقبای بنی اسرائیل. 9 نفر از آنها از نسل حسین(ع) هستند و نهمین آنها قائم ایشان است. او در آخرالزّمان به پا می‌خیزد و زمین را از عدل پر می‌سازد، پس از آن که از ستم و بی عدالتی پر شده بود.»(4)
پیامبر اعظم(ص) در حدیثی دیگر فرمودند:«شما را به مهدی بشارت می‌دهم. او در زمانی که مردم گرفتار اختلاف، درگیری و آشوب‌ها هستند، در امّت من برانگیخته می‌شود و جهان را از عدالت و برابری پر می‌سازد، هم چنان که از ستم پر شده بود.»(5) چنین احادیث و روایاتی در منابع شیعه و سنی فراوان آمده است.
پر شدن جهان از ظلم و ستم به چه معناست؟
حال به این سئوال بر می‌خوریم که پر شدن جهان از ظلم و ستم آیا به معنای نبود عدل و عدالت در جهان است؟ انسان‌های صالح و عدالت خواه دیگر در جهان وجود نخواهند داشت؟ باید توجه داشت که مقصود از فراگیری ظلم و ستم فراگیری مکانی نیست، بلکه فراگیری خود ظلم است؛ به گونه‌ای که اهل حق ظلم را می‌بینند یا اخبار مربوط به آن را می‌شوند و از آن ناراحت می‌شوند. «پر شدن» در روایات بالا به معنای «فراوانی» و «بسیاری» ظلم است.
نکته دوم اینکه در روایات و احادیث مطرح شده فراگیری ظلم و ستم جزء شرایط ظهور ذکر نشده است، بلکه فراگیری ظلم و ستم به نوعی نشان دهنده آمادگی و احساس نیاز شدید مردم به منجی است. در شرایطی که مردم از همه حکومت‌ها ناامید شده‌اند از لحاظ فطری و درونی بیشتر به وجود یک قدرت مافوق مادی و معنوی توجه می‌کنند. این خواهش گرچه در همه زمانه‌ها وجود داشته، اما با شکل‌گیری چنین وضعیتی این میل درونی بیشتر از گذشته خود را نشان خواهد داد.
نکته سوم اینکه علائم و نشانه‌های ظهور به دو دسته حتمی و غیرحتمی تقسیم شده‌اند و گسترده شدن ظلم و ستم از علائم حتمی ظهور نیست. از طرف دیگر، به این نکته باید توجه داشته باشیم که یاران امام زمان(عج) در همین جامعه رشد کرده، تربیت می‌شوند و آماده یاری رساندن به مولای خویش می‌شوند. اگر بخواهیم تعبیر اشتباهی از آن روایات داشته باشیم دیگر نمی‌توان انتظار داشت در جامعه‌ای که پر از سیاهی است، فرد صالح و عدالت خواهی تربیت شود.
گناه کنیم تا ظهور نزدیک شود؟
بعضی با برداشت غلط از روایات مطرح شده این مسئله را مطرح کرده‌اند که با گناه بیشتر می‌توانیم زمینه نزدیک شدن ظهور را فراهم کنیم. این شبهه در میان فرقه‌های انحرافی حوزه مهدویت خصوصا در «انجمن حجتیه» به عنوان اعتقادی راسخ خود را نشان می‌دهد.
علاوه بر نکاتی که در بالا ذکر کردیم، باید در جواب این افراد گفت که برای غیبت امام زمان(ع) دلایل متعددی ذکر شده که از مهم‌ترین این دلایل می‌توان به گناه و معصیت مردم اشاره کرد. همان طور که در مقدمه این یادداشت به تعریف گناه در دین اسلام پرداختیم، باز هم باید بر این نکته تاکید کرد که گناه، نافرمانی، مخالفت و هتک حرمت خداوند است.(6) گناه موجب خشم پروردگار می‌شود و خداوند برای مجازات مردم آنها را از وجود امامشان محروم می‌کند. امام علی(ع) در این باره فرمودند:«آگاه باشيد زمين از حجّت الهي خالي نمي‌ماند؛ ولي خداوند به دليل ستم پيشگي و زياده‌روي انسان‌ها، آنان را از وجود حجّت خود محروم مي‌كند.»(7) امام جواد(ع) نیز فرمودند:«هنگامی كه خدای تبارك و تعالی بر آفریده‌هایش خشم كند ما را از میانشان دور می سازد.»(8) امام باقر(ع) در مورد تناقض کردار و عمل مردم فرمودند:«شما مردمي هستيد كه با دل، ما را دوست مي‌داريد؛ ولي عمل شما با اين محبت، ناسازگار است. به خدا سوگند! اختلاف اصحاب پديد نمي‌آيد و به همين دليل صاحب شما از دست شما گرفته مي‌شود.»(9)
اما در پاسخ به این شبهه می‌توان با مراجعه به قرآن کریم نیز دلایل روشن و واضحی در رد آن مطرح کرد. در قرآن کریم آیات صریح و روشنی درباره مبارزه با طاغوت آمده است:«پس هر كس به طاغوت كفر ورزد و به خدا ايمان آورد به يقين به دستاويزى استوار كه آن را گسستن نيست چنگ زده است.»(10) علاوه بر این آیات بسیاری در قرآن به جهاد در برابر کفر و ظلم اشاره کرده است:«اى كسانى كه ايمان آوردهايد، براى خدا به داد برخيزيد [و] به عدالت شهادت دهيد و البته نبايد دشمنى گروهى شما را بر آن دارد كه عدالت نكنيد، عدالت كنيد كه آن به تقوا نزديكتر است و از خدا پروا داريد كه خدا به آنچه انجام مىدهيد آگاه است.»(11)
قرآن کریم در آیه 29 سوره نجم آینده هر انسانی را بسته به تلاش خودش می‌داند. در سوره حج آیات 39 و 40 خداوند از مردمی که مورد ستم قرار می‌گیرند می‌خواهد که در برابر ظلم و ستم بایستند. همچنین در آیه یازدهم از سوره رعد به روشنی سرنوشت هر ملتی را به عملکرد خودشان پیوند زده است و این سرنوشت تغییر نمی‌کند مگر اینکه خود بخواهند. با توجه به چنین آیاتی چگونه ممکن است خدایی که مردم را به دوری از گناه و توبه امر کرده، آنان را به ظلم و ستم دعوت کرده باشد؟
علاوه بر این وظیفه یک مسلمان حرکت به سوی کمال است نه تبدیل شدن به یک انسان ظالم و بدکار. مخاطب وعده الهی بر حکومت جهانی در زمین نیز مومنان و انسان‌های صالح هستند، نه کسانی که نسبت به جامعه خود بی‌تفاوت هستند و در برابر ظالم سکوت می‌کنند یا اینکه خود برای گسترش ظلم تلاش می‌کنند. خداوند وعده جانشینی خود را در زمین این گونه داده است:«خداوند به كسانى از شما (مسلمانان) كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كردهاند وعده داده است كه قطعا آنها را در روى زمين جانشين (خود) كند و حكومت بخشد همان گونه كه كسانى را كه پيش از آنها بودند (مانند مؤمنان قوم نوح و قوم هود و صالح و قوم يونس) جانشين ساخت، و حتما آن دينى را كه براى آنها پسنديده است (دين اسلام) براى آنها مستقر و استوار سازد.»(12)
اگر ما جزو کسانی باشیم که خود به گسترش ظلم و ستم کمک کنیم قطعا در دسته افرادی قرار می‌گیریم که انقلاب حضرت مهدی(عج) برای نابودی و حذف آنان صورت می‌گیرد.
از طرف دیگر تکالیفی که در دین اسلام برای هر مسلمانی ذکر شده از جمله نماز، روزه، امر به معروف، حج، جهاد و مبارزه با ظلم و فساد، همه قطعی هستند و در انجام هیچ کدام از آنها چنین شرطی قید نشده که برای تسریع در ظهور کنار گذاشته شوند.
در پایان یادداشت را با این حدیث از امام صادق(ع) به پایان می‌بریم که:«هر کس خشنود مىشود که از اصحاب قائم باشد، پس باید منتظر باشد و به ورع و اخلاق نیکو عمل کند، در حالى که منتظر است. اگر چنین شخصى، پیش از ظهور بمیرد، اجر او مانند کسى است که زمان ظهور را درک کرده است. پس (در جهت نیکىها) بکوشید و منتظر باشد. (این انتظار)، گوارا باد بر شما اى گروه رحمت شده.»(13)
پی‌نوشت:
1. بحارالانوار ج۷۶، ص۸
2. بحارالانوار ج52ص190
3. 3-نهج البلاغه/حکمت102
4. بحارالانوار، ج 36، ص 359، ح 228
5. احمد بن حنبل، المسند، بیروت، دارالفکر، بی تا، ج 3، ص 37
6. محمدی ، محمد حسین ، آخرالزمان در ادیان ابراهیمی ، ص 249
7. نعماني ، الغيبة ، ص141
8. كلینی ، الكافي ج1 ص343
9. حميرى، عبد الله بن جعفر ، قرب الإسناد، ص381
10. 10-بقره/ آیه 256
11. 11-مائده/ آیه8
12. 12-نور/ آیه55
13. 13- بحارالانوار، ج 52، ص 140
*هفته نامه رفسنجان
منبع:فردا
روزگار غیبت و زمانه ظهور در روایات
بعد از مقدمه‌ای که خواندیم، به توصیف زمانه پیش از ظهور در احادیث و روایات می‌پردازیم. پیامبر اسلام(ص) در توصیف زمانه ظهور فرمودند: «زمانی برسد که از قرآن جز رسم الخطی و از اسلام جز نامی برای مسلمانان نماند، آنچنان که گروهی به دین خدا در جهان خوانده شوند در حالی که همین گروه از هرکسی از اسلام دورتر باشند. مسجدهاشان از حیث ساختمان آباد ولی از نظر هدایت، خراب باشد.»(2) امام علی(ع) در این باره فرمودند:«زمانی بر مردم بیاید که مقرب نباشد جز به سخن چینی، و جالب شمرده نشود جز فاجر بودن، و تحقیر نشوند جز افراد با انصاف، در آن زمان دستگیری مستمندان زیان بشمار آید و صله رحم لطف و بزرگواری بشمار آید.»(3)
امام محمّدباقر(ع) نیز در این زمینه می‌فرماید:«پدرم از پدرش و او از پدرانش برای من نقل کرد که رسول خدا –درود خدا بر اوـ فرمودند:«امامان پس از من دوازده نفرند به تعداد نقبای بنی اسرائیل. 9 نفر از آنها از نسل حسین(ع) هستند و نهمین آنها قائم ایشان است. او در آخرالزّمان به پا می‌خیزد و زمین را از عدل پر می‌سازد، پس از آن که از ستم و بی عدالتی پر شده بود.»(4)
پیامبر اعظم(ص) در حدیثی دیگر فرمودند:«شما را به مهدی بشارت می‌دهم. او در زمانی که مردم گرفتار اختلاف، درگیری و آشوب‌ها هستند، در امّت من برانگیخته می‌شود و جهان را از عدالت و برابری پر می‌سازد، هم چنان که از ستم پر شده بود.»(5) چنین احادیث و روایاتی در منابع شیعه و سنی فراوان آمده است.
پر شدن جهان از ظلم و ستم به چه معناست؟
حال به این سئوال بر می‌خوریم که پر شدن جهان از ظلم و ستم آیا به معنای نبود عدل و عدالت در جهان است؟ انسان‌های صالح و عدالت خواه دیگر در جهان وجود نخواهند داشت؟ باید توجه داشت که مقصود از فراگیری ظلم و ستم فراگیری مکانی نیست، بلکه فراگیری خود ظلم است؛ به گونه‌ای که اهل حق ظلم را می‌بینند یا اخبار مربوط به آن را می‌شوند و از آن ناراحت می‌شوند. «پر شدن» در روایات بالا به معنای «فراوانی» و «بسیاری» ظلم است.
نکته دوم اینکه در روایات و احادیث مطرح شده فراگیری ظلم و ستم جزء شرایط ظهور ذکر نشده است، بلکه فراگیری ظلم و ستم به نوعی نشان دهنده آمادگی و احساس نیاز شدید مردم به منجی است. در شرایطی که مردم از همه حکومت‌ها ناامید شده‌اند از لحاظ فطری و درونی بیشتر به وجود یک قدرت مافوق مادی و معنوی توجه می‌کنند. این خواهش گرچه در همه زمانه‌ها وجود داشته، اما با شکل‌گیری چنین وضعیتی این میل درونی بیشتر از گذشته خود را نشان خواهد داد.
نکته سوم اینکه علائم و نشانه‌های ظهور به دو دسته حتمی و غیرحتمی تقسیم شده‌اند و گسترده شدن ظلم و ستم از علائم حتمی ظهور نیست. از طرف دیگر، به این نکته باید توجه داشته باشیم که یاران امام زمان(عج) در همین جامعه رشد کرده، تربیت می‌شوند و آماده یاری رساندن به مولای خویش می‌شوند. اگر بخواهیم تعبیر اشتباهی از آن روایات داشته باشیم دیگر نمی‌توان انتظار داشت در جامعه‌ای که پر از سیاهی است، فرد صالح و عدالت خواهی تربیت شود.
گناه کنیم تا ظهور نزدیک شود؟
بعضی با برداشت غلط از روایات مطرح شده این مسئله را مطرح کرده‌اند که با گناه بیشتر می‌توانیم زمینه نزدیک شدن ظهور را فراهم کنیم. این شبهه در میان فرقه‌های انحرافی حوزه مهدویت خصوصا در «انجمن حجتیه» به عنوان اعتقادی راسخ خود را نشان می‌دهد.
علاوه بر نکاتی که در بالا ذکر کردیم، باید در جواب این افراد گفت که برای غیبت امام زمان(ع) دلایل متعددی ذکر شده که از مهم‌ترین این دلایل می‌توان به گناه و معصیت مردم اشاره کرد. همان طور که در مقدمه این یادداشت به تعریف گناه در دین اسلام پرداختیم، باز هم باید بر این نکته تاکید کرد که گناه، نافرمانی، مخالفت و هتک حرمت خداوند است.(6) گناه موجب خشم پروردگار می‌شود و خداوند برای مجازات مردم آنها را از وجود امامشان محروم می‌کند. امام علی(ع) در این باره فرمودند:«آگاه باشيد زمين از حجّت الهي خالي نمي‌ماند؛ ولي خداوند به دليل ستم پيشگي و زياده‌روي انسان‌ها، آنان را از وجود حجّت خود محروم مي‌كند.»(7) امام جواد(ع) نیز فرمودند:«هنگامی كه خدای تبارك و تعالی بر آفریده‌هایش خشم كند ما را از میانشان دور می سازد.»(8) امام باقر(ع) در مورد تناقض کردار و عمل مردم فرمودند:«شما مردمي هستيد كه با دل، ما را دوست مي‌داريد؛ ولي عمل شما با اين محبت، ناسازگار است. به خدا سوگند! اختلاف اصحاب پديد نمي‌آيد و به همين دليل صاحب شما از دست شما گرفته مي‌شود.»(9)
اما در پاسخ به این شبهه می‌توان با مراجعه به قرآن کریم نیز دلایل روشن و واضحی در رد آن مطرح کرد. در قرآن کریم آیات صریح و روشنی درباره مبارزه با طاغوت آمده است:«پس هر كس به طاغوت كفر ورزد و به خدا ايمان آورد به يقين به دستاويزى استوار كه آن را گسستن نيست چنگ زده است.»(10) علاوه بر این آیات بسیاری در قرآن به جهاد در برابر کفر و ظلم اشاره کرده است:«اى كسانى كه ايمان آوردهايد، براى خدا به داد برخيزيد [و] به عدالت شهادت دهيد و البته نبايد دشمنى گروهى شما را بر آن دارد كه عدالت نكنيد، عدالت كنيد كه آن به تقوا نزديكتر است و از خدا پروا داريد كه خدا به آنچه انجام مىدهيد آگاه است.»(11)
قرآن کریم در آیه 29 سوره نجم آینده هر انسانی را بسته به تلاش خودش می‌داند. در سوره حج آیات 39 و 40 خداوند از مردمی که مورد ستم قرار می‌گیرند می‌خواهد که در برابر ظلم و ستم بایستند. همچنین در آیه یازدهم از سوره رعد به روشنی سرنوشت هر ملتی را به عملکرد خودشان پیوند زده است و این سرنوشت تغییر نمی‌کند مگر اینکه خود بخواهند. با توجه به چنین آیاتی چگونه ممکن است خدایی که مردم را به دوری از گناه و توبه امر کرده، آنان را به ظلم و ستم دعوت کرده باشد؟
علاوه بر این وظیفه یک مسلمان حرکت به سوی کمال است نه تبدیل شدن به یک انسان ظالم و بدکار. مخاطب وعده الهی بر حکومت جهانی در زمین نیز مومنان و انسان‌های صالح هستند، نه کسانی که نسبت به جامعه خود بی‌تفاوت هستند و در برابر ظالم سکوت می‌کنند یا اینکه خود برای گسترش ظلم تلاش می‌کنند. خداوند وعده جانشینی خود را در زمین این گونه داده است:«خداوند به كسانى از شما (مسلمانان) كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كردهاند وعده داده است كه قطعا آنها را در روى زمين جانشين (خود) كند و حكومت بخشد همان گونه كه كسانى را كه پيش از آنها بودند (مانند مؤمنان قوم نوح و قوم هود و صالح و قوم يونس) جانشين ساخت، و حتما آن دينى را كه براى آنها پسنديده است (دين اسلام) براى آنها مستقر و استوار سازد.»(12)
اگر ما جزو کسانی باشیم که خود به گسترش ظلم و ستم کمک کنیم قطعا در دسته افرادی قرار می‌گیریم که انقلاب حضرت مهدی(عج) برای نابودی و حذف آنان صورت می‌گیرد.
از طرف دیگر تکالیفی که در دین اسلام برای هر مسلمانی ذکر شده از جمله نماز، روزه، امر به معروف، حج، جهاد و مبارزه با ظلم و فساد، همه قطعی هستند و در انجام هیچ کدام از آنها چنین شرطی قید نشده که برای تسریع در ظهور کنار گذاشته شوند.
در پایان یادداشت را با این حدیث از امام صادق(ع) به پایان می‌بریم که:«هر کس خشنود مىشود که از اصحاب قائم باشد، پس باید منتظر باشد و به ورع و اخلاق نیکو عمل کند، در حالى که منتظر است. اگر چنین شخصى، پیش از ظهور بمیرد، اجر او مانند کسى است که زمان ظهور را درک کرده است. پس (در جهت نیکىها) بکوشید و منتظر باشد. (این انتظار)، گوارا باد بر شما اى گروه رحمت شده.»(13)
پی‌نوشت:
1. بحارالانوار ج۷۶، ص۸
2. بحارالانوار ج52ص190
3. 3-نهج البلاغه/حکمت102
4. بحارالانوار، ج 36، ص 359، ح 228
5. احمد بن حنبل، المسند، بیروت، دارالفکر، بی تا، ج 3، ص 37
6. محمدی ، محمد حسین ، آخرالزمان در ادیان ابراهیمی ، ص 249
7. نعماني ، الغيبة ، ص141
8. كلینی ، الكافي ج1 ص343
9. حميرى، عبد الله بن جعفر ، قرب الإسناد، ص381
10. 10-بقره/ آیه 256
11. 11-مائده/ آیه8
12. 12-نور/ آیه55
13. 13- بحارالانوار، ج 52، ص 140
*هفته نامه رفسنجان
منبع:فردا
گزارش خطا
