آثارقرائت زیارت عاشورا؛
این ممارست به تدریج باور انسان به معصوم و ذهن او نسبت به خالق را تغییر می دهد و ثمره این تغییر، دگرگونی خواسته هاست. وقتی خواسته ها تغییر کرد همسو با معصوم می شود و بدون چون و چرا جواب می گیرد.
عقیق: قرائت زیارت عاشورا یکی از آداب مورد تاکید بزرگان است که نسبت به آن تصریح شده و این تاکید و تصریح بخصوص در ایامی خاص از جمله ایام سوگواری حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام شکلی ویژه به خود می گیرد.
زیارت عاشورا از جمله متون دینی است که آثار و برکات فراوان و گاه اعجاب آوری برای آن نقل شده و صد البته در صحت و درستی این آثار جای تردید نیست. اما در این موضوع نکات و موارد در خور توجهی وجود دارد که می بایست مورد توجه قرار بگیرد.
در بخش اول این گفتگو که با حجت الاسلام محسن ادیب بهروز، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران انجام شده اشاره شد که اولا از نام این متن « زیارت عاشورا» پیداست که قرار است ما یک امامی را زیارت کرده وبه صورت حضوری با امام گفت وگو کنیم و واژه «عاشورا» نیز بیانگر زمان تعیین شده برای این زیارت است؛ ثانیا در رابطه با زیارت عاشورا، حداقل 3 نوع اثر متفاوت مطرح است یعنی بسته به زمان و مکان و شرایطی که این زیارت نامه قرائت می شود، آثار متفاوتی هم به دنبال دارد.
پیش تر گفتیم که اگر من زیارت عاشورا را در روز عاشورا و در حرم حضرت سیدالشهداء علیه السلام قرائت کنم، یک نوع اثر بر آن مترتب می شود، اگر در روز عاشورا ولی در جایی غیر از کربلا (دور از کربلا) بخوانم یک نوع اثر دارد و اگر در غیر روز عاشورا به صورت مستمر در طول مثلا یک ماه یا 40 روز بخوانم اثر آن با دو مورد قبل متفاوت است. و اما ادامه گفتگوی ما با حجت الاسلام محسن ادیب بهروز، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران؛
آقای ادیب جلسه پیش درباره انواع آثاری که برای زیارت عاشورا بیان شده صحبت کردیم، در این مجال بفرمایید افرادی که زیارت عاشورا را به شکل مستمر و روزانه در طول یک مدت زمان(40 روز، یکسال، چند سال و...) قرائت می کنند چه دستاوردهایی دارند؟
تعبیری که ما در متون و مستندات منتسب به معصوم در این زمینه داریم این است که فرموده اند: «ما به آنها درجات می دهیم». تعبیری که معصوم به کار می برد «درجه» است. درجه در ادبیات ما ممکن است معانی مختلفی داشته باشد اما ما معتقدیم در ادبیات معصوم این معانی مختلف مد نظر نیست.
کسی که با زیارت عاشورا به طور مستمر و روزانه انس می گیرد، جایگاه کمالی، روحی و اخلاقی اش آرام آرام تغییر می کند. خداوند سنتی دارد که برای همگان یکسان است. براسا س این سنت، هر یک ازانسان ها به تناسب کمالی که پیدا می کنند و میزان تشابهی که با صفات الهی دارند، در خواست شان هم بی جواب نمی ماند. چون درخواست آنها همسو با ذات مقدس الهی پیش می رود. برخلاف انسان هایی که در مسیر کمال قرار نمی گیرند و درخواست هایشان در بسیاری موارد مخالف رضای الهی است.
ما نمی توانیم از خدا چنین انتظاری داشته باشیم که «شما درخواست من را بپذیرعلیرغم این که این خواسته ی من کاملا مورد غضب و نهی شماست.» این یک توقع نابجا از خداست. اما کسی که با زیارت عاشورا مانوس می شود آرام آرام و به تدریج به دلیل این که در متن زیارت تامل و دقت می کند این متن ذهنیت فرد قرائت کننده را نسبت به خدا و باورهای او را نسبت به وجود مقدس امام حسین علیه السلام عوض می کند. و وقتی داده های ذهنی و باور من نسبت به ذات مقدس الهی تغییر یافت، من رنگ خدایی به خود می گیرم.
اگر دیدیم (در خودمان به دیگران کاری نداریم) که با قرائت زیارت عاشورا به طور مستمر، رنگ خدایی نگرفتیه ام بدانیم که زیارت عاشورا را بدون توجه به متن و محتوا قرائت کرده ایم.
مرحوم شیخ محمد بهاری همدانی از عرفای بزرگ، در کتاب « تذکره المتقین» خود فرمایشی دارند که اگر کسی در ذکر و یا دعایی استمرار داشته باشد ولی این استمرار بدون توجه و حضور قلب باشد قساوت قلب به دنبال خواهد داشت.
پس این که معصوم علیه السلام فرمود ما بر درجات آنها می افزاییم یعنی مقام شخص از نظر کمالی و اخلاقی تغییر می کند. به عبارت دیگر وقتی من زیارت عاشورا را با حضور قلب و توجه به معنا، هر روز قرائت می کنم قطعا هم داده های ذهنی من نسبت به خدا تغییر می کند و هم باورم نسبت به وجود مقدس امام حسین علیه السلام تغییر می کند، بعد خواسته های من با نظام هستی همسو می شود و این خواسته ی همسو و هماهنگ، بدون معطلی به نتیجه می رسد.
یعنی شما می فرمایید دلیل این که برخی خواسته های ما به اجابت نمی رسد به دلیل ناهمسو بودن با نظام هستی و خواست الهی است؟
بله! مهمترین مشکل ما در خواسته هایمان از خدا که جواب نمی گیریم این است که خواسته ما ناهمسو است و این ناهمسویی به دو شکل است. گاه خداوند این خواسته را برای من زیانبار می داند، یعنی او ست که زیان را تشخیص می دهد ولی وقتی من مدام بر این خواسته اصرار می کنم نسبت به خدا جسارت می کنم. می گویم من تشخیص می دهم که این مسئله برای من خوب است در حالی که خدا تشخیص داده که خوب نیست. و این در حالی است که تشخیص من بر اساس یافته های بشری است که نسبی هستند؛ یعنی بشر تصور می کند که یافته هایش درست است اما بعد از مدتی به این نتیجه می رسد که اشتباه کرده است.
اما اگر کسی در مسیر همسویی با خالق قرار بگیرد چون رنگ خالق به خود می گیرد آرام آرام خالق را می شناسد و خواسته هایش تغییر می کند. چون در این زمان دیگر اطلاعات او برای درستی خواسته هایش، بشری نیست بلکه خالق به او الهام می کند که چه چیزی برای تو خوب است و چه چیزی خوب نیست.
کسی که زیارت عاشورا را با توجه به متن و محتوا و با حضور قلب بخواند این ممارست به تدریج باور وی را به معصوم و ذهن او را نسبت به خالق تغییر می دهد و ثمره این تغییر، تغییر خواسته هاست و وقتی خواسته ها تغییر کرد همسو با معصوم می شود و بدون چون و چرا جواب می گیرد. اما وقتی خدا می داند نتیجه تحقق این خواسته برای من کمال آور نیست پس پاسخ داده نمی شود چون خدا برای من کمال می خواهد.
بنابراین در قرائت زیارت عاشورا 3 نوع اثر مطرح می شود؛ اول کسی که روز عاشورا در حرم سید الشهداء علیه السلام این زیارت نامه را می خواند که کلا آثار متفاوتی دارد. دوم کسی که روز عاشورا اما در محیطی دور (فضای باز) با این متن امام را زیارت می کند که در اینجا گفته شده حسنات زیادی به او داده می شود یعنی آثار کمالی برای او ایجاد می شود و آثار بدی ها و خطاهایش از بین می رود. و تاکید شده که این زیارت حتما در فضای باز و قبل از اذان ظهر باشد و بعد از زیارت یک نماز دو رکعتی خوانده و به امام حسین علیه السلام هدیه کند.
سوم کسی که با استمرار در زیارت عاشورا و در غیر روزعاشورا با امام حسین ارتباط می گیرد. آثار این نوع سوم نسبت به دو آثار قبلی کمتر است اما همین کمترین اثر، می تواند مقدمه ای باشد برای تحقق خواسته هایی که موافق و همسو با ذات حضرت حق است.
سوالی اینجا مطرح می شود که چرا با وجود تکرار هر روزه زیارت عاشورا و مداومت برآن ولی آثار نوع سوم کمتر از دو مورد قبلی است؟
دلیل این تفاوت، تاثیر دو مقوله «زمان و مکان » است. قبلا در رابطه با تاثیر خاص زمان و مکان بر مسایل صحبت شد. این که برخی زمان ها و مکان ها دارای ویژگی خاصی هستند و در مسایل مختلف از جمله در دعا و بیان خواسته و حاجات موثرند. در مورد اول اثر زمان (روز عاشورا) واثرمکان (حرم سید الشهدا) دخیل است در مورد دوم نیز اثر زمانی مطرح است یعنی زیارت در روز عاشورا انجام می شود ولی در مورد سوم زمان و مکان خاصی در کار نیست.
منبع:شبستان
