ماجراي روضه‌هاي مخفي در دوران صدام

ايام عزاداري سيدالشهداء با برپايي تكايا و حسينيه هاي عزاداري در نقاط مختلف جهان همراه است به طوري كه حتي در دورترين نقاط و در كشورهاي غيراسلامي، خيمه عزاي امام حسين برپا مي شود اما كربلاي امام حسين در ماه محرم، حال و هواي ديگري دارد.

در ماه محرم، حسينيه ها و تكيه هاي متعددي در شهر كربلا برپا مي شود به طوري كه حاج رياض السلمان مسئول حسينيه ها و تكاياي عراق، امسال به خدمت رساني حداقل 1500 حسينيه در كربلا اشاره كرد.

حسينيه ها و هیئت هاي كربلا چند دسته اند؛ برخي فقط به عزاداران خدمت رساني مي كنند، يعني پذيرايي از عزاداران و احيانا تامين مكان استراحت آنها را فراهم مي كنند. برخي هیئت ها، دسته عزاداري دارند؛ طبق برنامه، هیئت هاي عزاداري عمدتا شبها وارد حرم حضرت عباس شده و پس از عزاداري در بين الحرمين، وارد حرم سيدالشهداء شده و در جوار حرم ارباب، عزاداري مي كنند. برخي هیئت هم شبيه خواني و تعزيه خواني دارند. و البته بعضي هیئت ها، خدمت رساني و دسته عزاداري را با هم دارند . اينجا به دسته هاي عزاداري، "موكب" مي گويند و بسياري از دسته ها، به اسم محله و يا صنف هاي مختلف نامگذاري شده است.

كفيل، عهده دار تمام مسئوليت هاي هیئت

هیئت هاي كربلا مانند بسياري از هیئت ها، تاريخچه تاسيس خود را بالاي حسينيه شان نصب مي كنند و همه هیئت ها اعم از اصناف يا محله ها، يك كفيل دارد كه مسئوليت موكب را به عهده دارد. "كفيل"، بايد از پليس و همچنين اداره حسينيه ها و تكايا وابسته به آستان هاي مقدس حسيني و عباسي مجوز بگيرد و تمام مسئوليت ها و تعهدات به "كفيل" بر مي گردد و پاسخگوي نهادهاي ذيربط در موارد مورد نياز خواهد بود.

نحوه تامين هزينه هاي هیئت

در يكي از شبهاي محرم به همراه "ابوزيد" و "ابوعلي" از اهالي كربلا و نجف به چند هیئت قديمي سر مي زنم و فرصتي پيش مي آيد تا گپ و گفتي با تعدادي از پيرغلام هاي قديمي اباعبدالله داشته باشم. ابوحيدر مسئول هیئت سيده رقيه است كه سخت مشغول آماده كردن چاي عراقي براي زائران و عزاداران حسيني است. ابوحيدر مي گويد: "هیئت ما از خادمان امام حسين تشكيل شده و هر شب تا 16 محرم (هفتم امام عليه السلام)، با چاي و شام از عزاداران پذيرايي مي كنيم به طوري كه شب هفتم، 750 كيلو برنج دَم مي كنيم."

ابوحيدر درباره تامين هزينه هاي هیئت مي گويد:‌" تمامي هزينه هاي ما مردمي است و علاوه بر افرادي كه معمولا به مخارج هیئت كمك مي كنند، زائران از ايران و پاكستان و داخل عراق هم مي آيند و به عشق اباعبدالله كمك مي كنند."

توجه به رويدادهاي روز، سرفصل نوحه هاي عزاداري

به هیئت "طرف باب الطاق" مي روم. اين هیئت بيش از 100 سال قدمت دارد. سيستم قبيله اي در اين هیئت كاملا مشهود است به طوري كه بيشترشان از چند عشيره معروف هستند. بني زنگي و بني سعد موسسان اين هیئت هستند و در حال حاضر حاج حمودي، كفيل اين هیئت است. او كارت رسمي از وزارت كشور دارد كه رئيس عشيره آل زنگي است و با عشق و علاقه از خدمت به زوارالحسين مي گويد. هیئت باب الطاق، علاوه بر خدمت رساني به زائران، دسته عزاداري هم دارد. شعرهايشان كه براي نوحه خواني در بين الحرمين آماده كرده اند، توجهم را جلب مي كند؛ عمدتا درباره حمايت از بسيج مردمي عراق در برابر تكفيري ها و انتقاد از آل سعود است. پيوند بين واقعه عاشورا و زندگي امروز، رويداد زيبايي است كه در هیئت هاي عراقي به وضوح ديده مي شود.

هیئت القندرچيه، مقصد بعدي ام است. "القندرچيه" يعني صنف كفاش ها و اين هیئت همانطور كه از نامش پيداست، متعلق به صنف كفاشان است كه حدود 80 سال قبل تاسيس شده. با آقاي عدنان مهدي جاسم كفيل اين هیئت هم صحبت مي شوم؛ مي گويد 10 سال است كه مسئول هیئت است و به عزاداران و زائران امام حسين خدمت مي كنند؛ صبحها سوپ مي دهند و ظهرها، غذاهاي متنوعي دارند و در طول ايام عزاداري، سه نوبت شام مي دهند. مي گويد كه همه صنف ها هیئت عزاداري دارند؛ مثلا طلافروشها، آهنگرها، نجارها و... هم هیئت دارند. صحبتمان به صنف كفاش هاي كربلا هم مي رسد. از مرغوبيت كفش هاي كربلا در دهه هاي گذشته مي گويد و او هم از هجوم كالاي چيني گلايه مند است!

صدام نتوانست جلوي روضه سيدالشهداء را بگيرد

آخرين مقصد، هیئت باب الخان است كه در نزديكي حرم حضرت عباس عليه السلام محله باب الخان قرار دارد كه سيد عبدالله حسيني، كفيل هیئت، صميمانه ما را به هیئت خود دعوت مي كند. در اين هیئت تصاويري از شهداي محله كه در نبرد با تكفيري ها به شهادت رسيده اند، گذاشته شده است. سيد عبدالله مي گويد: اين هیئت بيش از 60 سال سابقه دارد اما صدام آمد هیئت ها را تعطيل كرد و عزاداري را قدغن اعلام نمود. البته ما كوتاه نيامديم و در خانه ها عزاداري مي كرديم. 10 سال در خانه من، عزاداري برپا بود و روضه و سينه زني داشتيم.

سيد عبدالله به اينجا كه مي رسد منقلب مي شود و مي گويد: آن موقع حتي روضه در خانه ها هم ممنوع بود و خيلي ها در اين زمينه دستگير و حتي برخي، اعدام شدند اما صدام نتوانست جلوي روضه سيدالشهداء را بگيرد و ما در شرايط خفقان هم مجالس عزاي امام حسين را در خانه ها اقامه كرديم.

شكسته شدن قفل ممنوعيت عزاداري در دوران صدام

وي به شكسته شدن قفل ممنوعيت عزاداري در روزهاي پاياني رژيم بعث اشاره مي كند و مي گويد: مدتي قبل از سقوط صدام، با بزرگان كربلا هماهنگ كرديم و روز عاشورا همه مان براي عزاي طويريج آمديم بيرون. آنقدر جمعيت زياد بود كه مستاصل شده بودند. همه يكصدا فرياد مي زديم: "ابدوالله يا زهراء ماننسي حسينا" (اي حضرت زهراء! به خدا قسم كه هرگز حسين را فراموش نمي كنيم(.

سيد عبدالله اشك مي ريزد و ادامه مي دهد: 30 نفر را همان ايام به شهادت رساندند اما ما به حضرت زهراء عهد داده ايم كه هيچگاه از حسين(ع)، عزاي حسين(ع) و راه حسين(ع) دست نكشيم.

از سيد عبدالله تشكر كرده و با او خداحافظي ميكنم و در ميان دسته هاي عزاداري كه خودشان را ميخواهند به حرم برسانند گُم مي شوم. لبيك يا حسين از زيباترين نداهايي است كه در اين دسته ها شنيده مي شود. لبيك يا حسين.