سنگری: جایزه دعبل، نقاط قوت و ضعف آثار عاشورایی را روشن می کند

عقیق: نشست خبری اولین دوره جایزه دعبل با عنوان کتاب های برتر عاشورایی به همت بنیاد دعبل خزاعی و ماهنامه خیمه در محل بنیاد دعبل برگزار شد. در این نشست که با حضور اصحاب رسانه و خبرنگاران برگزار شد، آقایان علی عظیمی رئیس هیئت مدیره بنیاد دعبل، دکتر محمدرضا سنگری دبیر علمی نخستین جایزه دعبل، استاد محمد اسفندیاری عضو هیئت علمی بنیاد دعبل و نماینده شورای سیاستگذاری و هیئت داوران حضور داشتند.

در ابتدای نشست حسن بختیاری قائم مقام بنیاد دعبل خزاعی به میهمانان و خبرنگاران خیرمقدم گفت و کارشناسان و میهمانان نشست را معرفی کرد.

پس از آن، علی عظیمی رئیس هیئت مدیره بنیاد دعبل، ضمن خیرمقدم و تبریک سالروز پیوند آسمانی حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س)، به فعالیت ها و اهداف بنیاد دعبل و رسالت این بنیاد اشاره کرد و گفت: مداحان از کارآمدترین اقشار در انقلاب اسلامی بوده و هستند اما به دلیل تنوع و سنت های متفاوت از انسجام مطلوبی برخوردار نبوده اند؛ و بنیاد دعبل با هدف تحقق مطالبات این قشر و انسجام بخشیدن به جامعه مداحی و یکپارچه نمودن مطالبات این جامعه بنیان نهاده شد.

عظیمی ضمن تشریح تلاش ها و زحمات کسانی که سالها در بنیاد دعبل برای تحقق اهداف بنیاد تلاش کرده اند گفت: ایجاد شبکه و زیرساخت برای بنیاد در ۳۱ استان و فعال شدن دفتر و شورای بنیاد به منظور بوجود آمدن شبکه سراسری در کشور از جمله فعالیت های بنیاد در طول فعالیت چندساله اش بوده است.

به گفته عظیمی، امکان ارتباط قشر مداحان در کل کشور، به واسطه دفاتر استانی فراهم شده و بدین وسیله بانک اطلاعات مداحان که از قوی ترین بانک های اطلاعاتی این بخش از جامعه است اکنون، در دسترس است.
عظیمی تصریح کرد: تعداد زیادی از مداحان هم اکنون شناسایی شده اند و در بانک اطلاعاتی مداحان در بنیاد دعبل دارای پرونده هستند و از این طریق عملکردشان قابل رصد است.
وی افزود: برای ایجاد یکپارچگی اطلاعاتی و در ارتباط بودن مداحان، با یکدیگر، سایت هایی راه اندازی شده است و همچنین از طریق رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی دیگر هم این جامعه با بنیاد دعبل، در ارتباط هستند.

رئیس هیئت مدیره بنیاد دعبل، حمایت از جامعه مداحان و پیگیری و راه اندازی بیمه مداحان را به عنوان دیگر فعالیت های بنیاد در طول سالهای تاسیس ش برشمرد و افزود: از آنجا که خلا فرهنگی در جامعه مداحی محسوس بود، بنیاد دعبل، اولین هیئت علمی تخصصی مداحی را تاسیس کرد تا به واسطه انسجام شبکه ای به وجود آمده، در بخش محتوای اشعار آئینی، خروجی های فرهنگی زیر نظر این هیئت علمی، بهبود یابد.

علی عظیمی اظهار امیدواری کرد اولین دوره جایزه دعبل و استمرار آن در دوره های بعد، اقدامی باشد جهت تشویق و بلند کردن دست کسانی که در این حیطه قلم زده و موفق بوده اند.


سخنران بعدی نشست، دکتری سنگری با این مقدمه آغاز کرد که؛ بحث کتاب سال عاشورا و جایزه دعبل، و طرح ایده و اندیشه آن، از آغاز شکل گیری بنیاد دعبل وجود داشته و حدود ۵ سال زمان برده است تا امروز به نتیجه برسد. وی هدف از برگزاری جایزه دعبل و کتاب سال عاشورا را در ۵ مورد خلاصه کرد.

 یک آنکه تصویری روشن از آثار مکتوب حوزه کتاب عاشورا پیش از این وجود نداشته و دقیقا نمی دانیم در طول سال ها نگارش در این حوزه چه اتفاقی افتاده است و در کدام بخش ها خلا و جای خالی پژوهش و تالیف داریم و کجا انباشت نوشته و کتابت در عرصه عاشورایی وجود داشته است. لذا لازم است تا کاستی ها و انباشت در این عرصه مشخص شود تا راهنمایی برای تالیف و نگارش در مراحل بعدی و سالهای بعد باشد. به گفته سنگری، شناخت نویسندگان و مولفان و پژوهشگران این حوزه و شناسایی پژوهشگران به واسطه تدقیق آثار ممکن می شود و به واسطه آن می توان خلاها و حفره های موجود با درخواست و فراخوان از پژوهشگران حوزه مربوطه، پر شود و این مهم از دستاوردهای برگزاری دوره های جایزه دعبل و کتاب سال عاشورا خواهد بود.

دوم آنکه به واسطه برگزاری دوره های سال کتاب عاشورا و جایزه دعبل، پژوهشگران ، نویسندگان و ناشران فعال این حوزه تشویق و حمایت می شوند و به دنبال آن امکان انتشار بیشتر برای این کتب فراهم می شود.

سوم آنکه نقد و بررسی این آثار- که از مدتی پیش از سوی بنیاد دعبل آغاز و از سوی ماهنامه خیمه منتشر شده است- به واسطه شناسایی و معرفی شان، فراهم می شود. و دیگر آنکه با شناسایی و تکمیل فهرست کتب عاشورایی و مرتبط در این حوزه، کتابخانه بنیاد دعبل، تکمیل گردیده و این فرایند به غنی سازی و تغذیه کتابخانه بنیاد و بررسی و قیاس کتب در سال های مختلف کمک خواهد کرد.

و پنجم آنکه آثار شاخص این حوزه، به واسطه برگزیده شدن در این دوره ها، امکان معرفی شان به جامعه و خوانده شدن شان فراهم می شود.

دبیر علمی نخستین جایزه دعبل افزود: جایزه دعبل جایزه ای دوسالانه است و در دوره نخست -یعنی همین دوره -کتب مربوط به سال های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳ مورد بررسی قرار گرفته است و بر اساس فراخوانی که پایان آن، خرداد ۹۴ بود، ۵۳۷ اثر شناسایی و گردآوری شد تا مورد داوری قرار گیرند.

به گفته دکتر سنگری، برای شناسایی کتب منتشر شده در این بازه زمانی تنها به فراخوان اکتفا نشد و همکاران در بنیاد دعبل به جستجوی آثار و شناسایی ناشران و پدیدآورندگان پرداختند و برای تقسیم بندی دقیق ترِ ۵۳۷ اثر شناسایی شده، ۵ حوزه و گروه توسط ۲۶ داور استخراج شد. ادبیات، فرهنگ و تاریخ، هنر، کودک و نوجوان و نیز ترجمه ۵ حوزه شناسایی شده این آثار هستند.

دبیر علمی نخستین جایزه دعبل شاخه های این ۵ گروه را به شرح زیر برشمرد:
ادبیات شامل ۶ شاخه ی ‌شعر، ادبیات داستانی، نوحه، مجلس تعزیه و نمایشنامه، پژوهش ادبی و نثر ادبی، فرهنگ و تاریخ شامل ۳ شاخه ی مقتل و تاریخ، پژوهش فرهنگی و پژوهش اجتماعی، هنر شامل ۴ شاخه ی عکس، آثار تجسمی، خوشنویسی و پژوهش هنری، کودک و نوجوان شامل ۳ شاخه ی شعر کودک، داستان کودک، تصویرگری کتاب کودک و حوزه ی ترجمه شامل ۲ شاخه ی ترجمه از فارسی به زبان های دیگر و شاخه ترجمه به فارسی.

سنگری تصریح کرد: بر اساس این ۱۸ شاخه، بررسی و داوری ها به واسطه داوران سرشناس و شناخته شده حوزه انجام شد و در مرحله دوم از میان ۵۳۷ اثر ۱۲۳ اثر انتخاب و از میان آنها ۲۰ اثر گزینش نهایی شدند که از این تعداد ۱۷ اثر برگزیده و ۳ اثر شایسته تقدیر شناخته شدند.

دکتر سنگری ضمن ابراز شگفتی از تعداد کم آثار برخی حوزه ها، به ویژه حوزه کودک و نوجوان، یادآور شد: فهرست دقیق تعداد و کمیت و کیفیت آثار داوری شده، ۷ مهرماه در ویژه نامه خیمه، در مراسم تجلیل از برگزیدگان جایزه دعبل در اختیار رسانه ها قرار خواهد گرفت.

سنگری ضمن دعوت از اصحاب رسانه و اهالی قم، برای حضور در مراسم تجلیل از برگزیدگان جایزه دعبل، در روز سه شنبه ۷مهرماه ساعت ۱۵ در مجموعه سرچشمه، از بنیاد دعبل خزاعی و ماهنامه خیمه، برای تلاش شان در معرفی و داوری کتب برتر و برگزیده، قدردانی کرد.

به گفته ی سنگری در مراسم تجلیل از برگزیدگان جایزه دعبل، از حدود ۲۵۰ نفر از فعالان حوزه فرهنگ برای حضور در مراسم دعوت به عمل آمده است. سنگری ابراز امیدواری کرد که در مراسم ۷ مهرماه، با حضور صاحب نظران و چهره های شاخص فرهنگی، نشستی در شأن عاشورا که بزرگترین ظرفیت ما برای انسان سازی است، برگزار شود و زمینه شناخت این زیباترین روز تاریخ و این اسوه بزرگ فراهم شود.

 پس از دکتر سنگری، استاد محمد اسفندیاری عضو هیئت علمی بنیاد دعبل و نماینده شورای سیاستگذاری و هیئت داوران به اهمیت جایزه دعبل و کتاب سال عاشورا اشاره کرد و از نبود نقد کتاب در ایران سخن گفت. اسفندیاری با اشاره به انتشار تنها ۵ مجله نقد کتاب در کشور در مقایسه با جمعیت میلیونی دانشگاهی و فرهیخته، از ضعف نقد در حوزه کتاب انتقاد کرد و افزود: دست کم وقتی نمی توانیم نقد بکنیم، به عوض آن لااقل کتاب های خوب را باید تشویق کرد و آنگونه که حضرت علی(ع) در نهج البلاغه می فرماید: «بدکار را با پاداش دادن به نیکوکار تشویق کن» ، نویسندگان خوب و کتاب های خوب را با تشویق، تقویت کنیم.

اسفندیاری با اشاره به اینکه در ایران بهترین و بدترین کتابها در حوزه مذهب نوشته می شوند، تصریح کرد: حالا که جایی عهده دارِ نقد این همه کتاب ضعیف نیست، لااقل می توانیم کتاب های خوب را برکشیم و تشویق کنیم چراکه شان نزول جایزه دعبل و کتاب سال عاشورا همین است.

نماینده شورای سیاستگذاری و هیئت داوران جایزه دعبل گفت: تا جایی که من اطلاع دارم داوری ها دقیق بوده و کوشیده شده حق کسی ضایع نشود.

در ادامه این نشست خبری، دکتر محمدرضا سنگری دبیر علمی نخستین جایزه دعبل و علی عظیمی رئیس هیئت مدیره بنیاد دعبل به پرسش های خبرنگاران پاسخ گفتند.

دکتر سنگری در پاسخ به پرسشی درباره اسامی کتب برگزیده و تعداد آثار در هر بخش گفت: برای اعلام اسامی کتب برگزیده تا ۷ مهرماه باید صبر کرد ولی کتب منتخب، از میان آثار ۱۳ ناشر برگزیده شده و این خدمتی است که جایزه دعبل برای معرفی نویسندگان، پژوهشگران و ناشران فعال در این بخش انجام خواهد داد.

سنگری درباره آثار داوری شده در حوزه های مختلف گفت: در شعر ۱۱ اثر، در ادبیات داستانی ۳ اثر، نوحه ۷، تعزیه و نمایشنامه ۴اثر، پژوهش ادبی ۴اثر شناسایی و گزینش شده است. وی افزود: در بخش نثرادبی اثر شاخصی شناسایی نشد و داوران به معرفی یک مجموعه از یک نفر اکتفا کردند.

دبیر علمی نخستین جایزه دعبل افزود: در مقتل و تاریخ ۸ اثر، در شاخه ی پژوهش فرهنگی ۱۸ اثر، در پژوهش اجتماعی۸ اثر، عکس ۵ اثر، آثار تجسمی ۴ اثر، خوشنویسی ۱ اثر، پژوهش هنری ۸ اثر، کودک و نوجوان ۲ اثر، شعر کودک ۲ اثر، داستان کودک ۴ اثر، تصویرگری کتاب کودک ۸ اثر، حوزه ترجمه از فارسی به زبان دیگر ۵ اثر، و ترجمه به فارسی ۲۴ اثر که عمدشان مقاتل مشهور بوده اند، مورد داوری قرار گرفته اند.

سنگری با انتقاد از کمبودهایی که در بخش ترجمه آثار به ویژه از فارسی به زبان های دیگر وجود دارد گفت: بر اساس اطلاعات من، تقریبا حوزه ترجمه از فارسی به زبان های دیگر از اول انقلاب تا سال های اخیر بسیار ضعیف بوده است و این نشان دهنده ضعف ما در انتقال فرهنگ کشورمان است.

سنگری همچنین در پاسخ به پرسشی درباره تربیت متخصصین و کارشناسان این حوزه برای پرکردن خلاهای پژوهشی حوزه عاشورا گفت: گام اول، شناسایی افراد و پژوهشگران و نویسندگان این حوزه و شناسایی حفره ها و ضعف ها و نقاط قوت این عرصه است و بعد از آن اقدام در جهت تربیت افراد متخصص در این حوزه. وی همچنین به ضعف در نگارش پایان نامه و رساله دکتری در این عرصه اشاره کرد و گفت: معدود کارهای انجام شده در این حوزه از سوی دانشگاهیان نیز، شتابزده و دارای ضعف هستند.

دبیر علمی نخستین جایزه دعبل تصریح کرد: نشست های ما در حوزه نقد، در حقیقت آغازی است برای رسیدن به این هدف و بنیاد دعبل پذیرایی پیشنهادات و طرح های دوستان و اهالی رسانه است و دست یاری به این عزیزان دراز می کند.

سنگری درباره جوایزی که به منتخبین این دوره اهدا می شود گفت: تندیس، تقدیرنامه و سکه به برگزیدگان این دوره اهدا خواهد شد اما من ترجیح می دهم عنوان صله را به جای جایزه بکار ببرم که واژه ی آشنای حوزه عاشورا و در خور آن است.

علی عظیمی رئیس هیئت مدیره بنیاد دعبل نیز در پاسخ به پرسشی درباره آینده حوزه مداحی، با اشاره به تشکیل شورای فعالان جامعه مداح گفت: با توجه به اتفاقات اخیر آینده روشنی را برای جامعه مداح می توان تصور کرد. شورای فعالان جامعه مداح در حال شکل گیری است و اعضا در حال تبادل نظر و اتخاذ مشی واحد برای گام برداشتن به مرحله جدید هستند و امیدواریم از سوتفاهم ها و رقابت های بی مورد کاسته شود.

عظیمی تصریح کرد: بخشی از مسائلی که پیرامون جامعه مداحان مطرح می شود، به رویکرد دولت و حاکمیت نسبت به جامعه مداحی مربوط است، اما همین بنیاد دعبل که اکنون تریبون جامعه مداحی است، از سوی دولت، به رسمیت شناخته شده و برای آن ردیف بودجه درنظر گرفته شده است. البته بودجه ای که اکنون به بنیاد دعبل تعلق می گیرد یک چهارم نیازی است که بنیاد برای پیشبرد برنامه های خود در نظر دارد.

رئیس هیئت مدیره بنیاد دعبل با اشاره به حسابرسی های دقیق سالانه ای که هم از سوی دولت و هم از سوی نهاد رهبری انجام می شود ابراز امیدواری کرد که در لایحه بودجه ۹۵ دولت همراهی بیشتری بکند تا انتظارات جامعه مداحان نیز محقق شود.

عظیمی همچنین در پاسخ به پرسشی درباره حمایت مالی دولت از مداحان و دولتی شدن مداحی، گفت: بنیاد دعبل تنها، مداحان را بیمه کرده است و بیمه، یک لطف نیست بلکه حق هر فرد جامعه است. تامین هزینه های درمانی ِمداحی که یک عمر خدمت کرده و عمر خود را به ابراز ارادت به امام حسین(ع) صرف کرده است به معنای دولتی شدن مداحی نیست.

عظیمی افزود: بنیاد دعبل هزینه زندگی مداحان را تامین نمی کند؛ تنها کاری که دعبل کرده این است که متولی تامین بیمه مداحان شده است و این به معنای دولتی شدن مداحان نیست.

رئیس هیئت مدیره بنیاد دعبل در پاسخ به پرسش دیگری درباره اظهارنظرهای سیاسی جامعه مداحان و وارد شدن مداحان به رقابت های جناحی و انتخابات گفت: اگر فضای عمومی کشور به گونه ای است که مداح به جای حزب عمل می کند، علت آن است که خلا حزب احساس می شود. و هر کس با نزدیک شدن به انتخابات و گرمای انتخابات، ممکن است به مباحث سیاسی ورود کند و جامعه مداحی نیز از این قاعده مستنثی نیست، اما رویکرد بنیاد دعبل، به عنوان بخشی کوچکی از جامعه مداحان، این را صحیح نمی داند و ورود به مسائل انتخاباتی و سیاسی را تجویز نمی کند با این حال اگر دیده می شود که مداحان به مسائلی از این دست ورود می کنند، علت را باید در جای دیگر، جستجو کرد.

در پایان این جلسه، دکتر سنگری بار دیگر از اصحاب رسانه و اهالی قلم برای شرکت در مراسم جایزه دعبل در روز ۷ مهرماه ساعت ۱۵ در مجموعه سرچشمه، دعوت به عمل آورد.