موزۀآستان قدس رضوي،ديوارنگاري‌هاي400ساله
موزه مردم‌شناسي آستان قدس رضوي، با سيزده لايه نقاشي بر روي سقف از دوره صفويه تا قاجار، از موزه‌هاي منحصر به فرد ايران و جهان است كه تاريخ 400 ساله ايران را به صورت مصور و با دست هنرمندان وقت، به نمايش گذاشته است.
عقیق:مسئول موزه مردم‌شناسي سازمان كتابخانه‌ها، موزه‌ها و مركز اسناد آستان قدس رضوي، اظهار داشت: اين بنا در قالب حمام عمومي و با نام حمام مهدي قلي بيك در سال 1027 هجري قمري، به دستور مهدي قلي بيك؛ اميرآخور (مسئول اسطبل شاهي) شاه‌عباس اول صفوي ساخته و وقف آستان قدس رضوي شده است. موقعيت بناي حمام مهدي قلي بيك در ضلع بيروني سردر غربي صحن جامع حرم مطهر حضرت رضا(عليه‌السلام) قرارگرفته و از جهت ديگر، در خيابان اندرزگو 13 (خسروي نو)، انتهاي بازار بزرگ (بازار فرش فروشها) واقع شده است. اين بنا در ارديبهشت 1356 به شماره 1374 در فهرست بناهاي تاريخي كشور ثبت شد.مهندس فرهاد ابوالقاسمي نقاشي‌هاي موجود بر روي سقف در بخش سربينه اين حمام را از ويژگي‌هاي منحصر به فرد اين بنا دانست و خاطرنشان كرد: اين نقاشي‌ها در 13 لايه ترسيم شده كه اولين لايه مربوط به دوران صفوي و آخرين آن‌ها متعلق به اواخر عهد قاجار (1343 قمري) است كه در زمان مرمت سقف و ديواره‌هاي حمام در مجموع 28 لايه گچ مشاهده شد كه پس از لايه‌برداري حدود 6 تا 8 لايه به 13 لايه نقاشي شده رسيدند.وي با بيان اينكه ديوارنگاري‌ها از جنس ساروج وگچ و آهك است، گفت: هر لايه بدون پاك كردن لايه پيشين، بر روي همان به دست هنرمندان وقت ترسيم شده است.ابوالقاسمي در ارتباط با موضوع اين نقاشي‌ها تصريح كرد: افسانه‌هاي عاميانه رايج ميان مردم، تصاوير پهلوانان و اسطوره‌ها، صور فلكي و همچنين ورود فنّاوري به زندگي مردم و نيز مكان‌هايي مانند: باغ ملي، كوهسنگي و ميدان اعدام از موضوعات نقاشي‌هاي دوره قاجار است.وي با اين توضيح كه اين داستان‌ها برگرفته از باورهاي مردم است كه نسل به نسل به شيوه‌هاي گوناگون منتقل‌شده است، به ذكر نمونه‌هايي از آن پرداخت و اظهار داشت: بخشي از داستان نبرد اميرارسلان نامدار با فولادزره و نجات فرخ لقا، نبرد شيرويه و سرهنگ، شيرويه و سيمين عذار(از داستان‌هاي عاميانه آذربايجان)، شيرين و فرهاد، بهرام گور و گل‌اندام، ليلي و مجنون، تصاوير پهلوانان اساطيري و تاريخي همچون فرامرز پسر رستم، كيسيا بانو دختر فرامرز و نوه رستم، و عُوجِ بْنِ عُنُقْ(عُنُق يا عناق)، از نمونه‌هاي اين نقاشي‌هاست.ابوالقاسمي تصريح كرد: اين حمام كه به علت هم‌جواري با مقبره امير ملكشاه (مسجد شاه) و نيز نزديك بودن به حرم مطهر، به حمام شاه و حمام رضوي نيز شهرت داشته است، تا سال 1367 شمسي به‌عنوان حمام عمومي مورد استفاده مردم بوده است، اما از حدود سال 1369به تدريج به‌صورت متروكه درآمد.وي افزود: در سال 1378 با دستور حضرت آيت‌الله واعظ طبسي؛ توليت عظماي آستان قدس رضوي و اختصاص بودجه از سوي آستان قدس رضوي، عمليات بازسازي اين بنا آغاز شد و نقاشي‌هاي ديواري كه در زير چندين لايه گچ پوشانده شده بود، نيز در حين بازسازي توسط مرمتكاران ميراث فرهنگي و معاونت فني و عمران موقوفات آستان قدس كشف شد.گفتني است؛ موزه مردم شناسي آستان قدس رضوي، در آذرماه 1385 در محل حمام مهدي قلي بيك افتتاح شد و در سال جاري، از سوي كميته ملي موزه‌هاي ايران وابسته به كميته جهاني موزه‌ها (ايكوم)، از ميان 550 موزه شركت‌كننده در بخش ابتدايي و از ميان 95 موزه انتخابي در بخش نهايي توانست با توجه به فعاليت‌هاي سال هاي اخير كه باعث رشد كمي و كيفي بازديد از موزه شده است، عنوان موزه برتر كشور در" شاخص بازديد" را از آن خود كند.منبع:حج211008 
