۰۹ آذر ۱۴۰۳ ۲۸ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۱۳ : ۰۲
زنان در خانواده چگونه مي‌توانند جهاد كنند؟
جهاد، جنبه‌هاي مختلفي دارد كه همگان - مرد و زن و متاهل و مجرّد - مي‌توانند دست كم بخشي از آن‌را انجام دهند؛ مانند جهاد اكبر كه مقصود از آن در روايات، مبارزه با هواها و هوس‌هاي نفس اماره است. اما در روايات انجام برخي از كارها از سوي بانوان پاداش جهاد را دارد.
عقیق:پاسخ:
جهاد، جنبه‌هاي مختلفي دارد كه همگان - مرد و زن و متاهل و مجرّد - مي‌توانند دست كم بخشي از آن‌را انجام دهند؛ مانند جهاد اكبر كه مقصود از آن در روايات، مبارزه با هواها و هوس‌هاي نفس اماره است. [۱] اما در روايات انجام برخي از كارها از سوي بانوان پاداش جهاد را دارد.
۱. خدمت زن به شوهر: در روايات مختلفي از پيامبر اكرم (ص) [۲] و امامان (ع) [۳] با اسناد مختلف نقل شده است كه؛ «جهادُ المراه حُسن التّبعُّل»؛ جهاد زن، نيكو شوهرداري كردن است.
يك زن آگاه و وظيفه‌شناس، اگر بتواند درون خانه، محيط مساعدي را براي رشد و كمال خود و شوهر و بويژه فرزندان خويش فراهم كند، تاثير مثبت و بسيار مؤثر آن در اصلاح جامعه و اخلاق و تربيّت آحاد آن، مشاهده خواهد شد. در حقيقت زن، سهم مستقيمي در فعال نمودن ساير نيروهاي سازنده جامعه دارد. اين حديث گوياي اهميّت وظيفه خانه‌داري است چرا كه آن‌را به مثابه جهاد مي‌داند.
«حسن التبعل» كه در حديث آمده جمله كوتاهى است، ولى معناى گسترده‌اى دارد و همه خوبي‌ها را دربر مي‌گيرد. درباره زنى مي‌توان گفت: «خوب شوهردارى مي‌كند»، كه مقام سرپرستى و قيمومت شوهر را مي‌پذيرد و از آن پاسدارى مي‌كند. موقعيت او را در خانواده و بين فرزندان نگه مي‌دارد. در كارهاى مهم با او مشورت مي‌نمايد. از دستوراتش اطاعت مي‌كند. اگر در موردى خروج از منزل را صلاح ندانست و اجازه نداد خارج نمي‌شود. با رفتار خوش و اخلاق نيك و محبت‌هاى خود، شوهر را دلگرم و خانه را به كانون صفا و محبت تبديل مي‌كند. در دشواري‌ها و گرفتاري‌ها به يارى شوهر مي‌شتابد و از او دل‌جويى مي‌نمايد. در مورد اموال شوهر امانت‌دار است و از اسراف و تبذير و ولخرجى اجتناب مي‌كند. بهترين لباس خود را در منزل مي‌پوشد و براى شوهر آرايش و زينت مي‌كند. در خانه‌دارى و پرورش فرزندان مي‌كوشد.
۲. صبر در برابر ناملايمات: امام باقر (ع) فرمود: «خداوند عزّ و جلّ جهاد را هم بر مردان و هم بر زنان واجب ساخته، امّا جهاد مرد بذل مال و جانش تا حدّ كشته شدن در راه خداست، ولى جهاد زن شكيبائى در برابر ناملايماتى است كه از همسر خويش مي‌كشد و [نيز] توجّه كامل به انحصارطلبى شوهر نسبت به او». [۴]
۳. انجام كار خانه: زنان به پيامبر اسلام (ص) گفتند: اى رسول خدا! مردان، ثواب و فضيلت جهاد در راه خدا را برده‌اند، ما چه كارى انجام دهيم كه به آن وسيله بتوانيم پاداش مجاهدان در راه خدا را دريابيم؟ آن‌حضرت فرمود: «اگر هر يك از شما مشغول كارهاي خانه شود، ثواب كار مجاهدان در راه خداوند را دارد». [۵]
۴. باردار شدن زن: امام صادق (ع): ام سلمه از رسول خدا (ص) درباره فضيلت زنان در امر خدمت به شوهرانشان سؤال كرد. پيامبر (ص) فرمود: «هر زني كه در خانه شوهرش، چيزي را به منظور سامان دادن و مرتب كردن، جابه‌جا كند، خداوند به او نظر و عنايت مي‌كند؛ و كسي كه خداوند به او عنايت نمايد، عذابش نمي‌‌كند». ام سلمه گفت: باز هم درباره ثواب زنان مطلبي بفرماييد، پيامبر فرمود: «اي ام سلمه! براستي هرگاه زن، باردار شود، اجر و پاداشي همچون كسي كه با جان و مالش در راه خداوند - عزّ و جلّ - جهاد مي‌كند، براي او است؛ و زماني كه وضع حمل كند، به او گفته مي‌شود: مسلّماً گناهانت آمرزيده شد، پس اعمالت را از نو شروع كن؛ و چون به نوزادش شير دهد، به برابر هر دفعه، ثواب آزاد كردن بنده‌اي از فرزندان حضرت اسماعيل به او عطا مي‌شود». [۶]
بديهي است كه موارد ياد‌شده - كه تنها براي بانوان شوهردار معنا مي‌يابد - به عنوان نمونه‌اي از فعاليت‌هاي مفيد از يك زن مسلمان است كه مي‌تواند جايگزين جهاد شود، بيان شده است. لذا در همين راستا شايد بتوان گفت هر فعاليت ارزش‌مند و مشروعي كه زنان متاهل و مجرّد در جامعه اسلامي انجام مي‌دهند، مي‌تواند به نوعي جايگزين جهاد براي آنان باشد و علاوه بر آن، بانوان در مواردي به طور مستقيم هم مي‌توانند وارد نبرد شوند.
پی نوشت:
[۱]. ر. ك: «جهاد با نفس اماره (جهاد اكبر) »، سؤال ۴۵۶۳۱؛ «جهاد و مجاهده در قرآن و روايات»، سؤال ۲۳۷۱۴.
[۲]. ابن شعبه حراني، حسن بن علي، تحف العقول عن آل الرسول (ص)، محقق، غفاري، علي اكبر، ص ۶۰، قم، دفتر انتشارات اسلامي، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.
[۳]. كليني، محمد بن يعقوب، الكافي، محقق و مصحح: غفاري، علي اكبر، آخوندي، محمد، ج ۵، ص ۹ و ۵۰۷، تهران، دار الكتب الاسلاميه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق؛ كوفي، محمد بن محمد اشعث، الجعفريات (الاشعثيات)، ص ۶۷، تهران، مكتبه نينوي الحديثه، چاپ اول، بي‌تا؛ شيخ صدوق، الخصال، محقق، غفاري، علي اكبر، ج ۲، ص ۶۲۰، قم، دفتر انتشارات اسلامي، چاپ اول، ۱۳۶۲ش.
[۴]. شيخ صدوق، محمد بن على، من لا يحضره الفقيه، محقق، غفاري، علي اكبر، ج ۳، ص ۴۳۹، قم، دفتر انتشارات اسلامي، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.
[۵]. فتال نيشابوري، محمد بن احمد، روضه الواعظين و بصيره المتعظين، ج ۲، ص ۳۷۶، قم، انتشارات رضي، چاپ اول، ۱۳۷۵ش.
[۶]. شيخ طوسي، محمد بن الحسن، الامالي، ص ۶۱۸، قم، دار الثقافه، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.
اسلام كوئست
منبع:حج
جهاد، جنبه‌هاي مختلفي دارد كه همگان - مرد و زن و متاهل و مجرّد - مي‌توانند دست كم بخشي از آن‌را انجام دهند؛ مانند جهاد اكبر كه مقصود از آن در روايات، مبارزه با هواها و هوس‌هاي نفس اماره است. [۱] اما در روايات انجام برخي از كارها از سوي بانوان پاداش جهاد را دارد.
۱. خدمت زن به شوهر: در روايات مختلفي از پيامبر اكرم (ص) [۲] و امامان (ع) [۳] با اسناد مختلف نقل شده است كه؛ «جهادُ المراه حُسن التّبعُّل»؛ جهاد زن، نيكو شوهرداري كردن است.
يك زن آگاه و وظيفه‌شناس، اگر بتواند درون خانه، محيط مساعدي را براي رشد و كمال خود و شوهر و بويژه فرزندان خويش فراهم كند، تاثير مثبت و بسيار مؤثر آن در اصلاح جامعه و اخلاق و تربيّت آحاد آن، مشاهده خواهد شد. در حقيقت زن، سهم مستقيمي در فعال نمودن ساير نيروهاي سازنده جامعه دارد. اين حديث گوياي اهميّت وظيفه خانه‌داري است چرا كه آن‌را به مثابه جهاد مي‌داند.
«حسن التبعل» كه در حديث آمده جمله كوتاهى است، ولى معناى گسترده‌اى دارد و همه خوبي‌ها را دربر مي‌گيرد. درباره زنى مي‌توان گفت: «خوب شوهردارى مي‌كند»، كه مقام سرپرستى و قيمومت شوهر را مي‌پذيرد و از آن پاسدارى مي‌كند. موقعيت او را در خانواده و بين فرزندان نگه مي‌دارد. در كارهاى مهم با او مشورت مي‌نمايد. از دستوراتش اطاعت مي‌كند. اگر در موردى خروج از منزل را صلاح ندانست و اجازه نداد خارج نمي‌شود. با رفتار خوش و اخلاق نيك و محبت‌هاى خود، شوهر را دلگرم و خانه را به كانون صفا و محبت تبديل مي‌كند. در دشواري‌ها و گرفتاري‌ها به يارى شوهر مي‌شتابد و از او دل‌جويى مي‌نمايد. در مورد اموال شوهر امانت‌دار است و از اسراف و تبذير و ولخرجى اجتناب مي‌كند. بهترين لباس خود را در منزل مي‌پوشد و براى شوهر آرايش و زينت مي‌كند. در خانه‌دارى و پرورش فرزندان مي‌كوشد.
۲. صبر در برابر ناملايمات: امام باقر (ع) فرمود: «خداوند عزّ و جلّ جهاد را هم بر مردان و هم بر زنان واجب ساخته، امّا جهاد مرد بذل مال و جانش تا حدّ كشته شدن در راه خداست، ولى جهاد زن شكيبائى در برابر ناملايماتى است كه از همسر خويش مي‌كشد و [نيز] توجّه كامل به انحصارطلبى شوهر نسبت به او». [۴]
۳. انجام كار خانه: زنان به پيامبر اسلام (ص) گفتند: اى رسول خدا! مردان، ثواب و فضيلت جهاد در راه خدا را برده‌اند، ما چه كارى انجام دهيم كه به آن وسيله بتوانيم پاداش مجاهدان در راه خدا را دريابيم؟ آن‌حضرت فرمود: «اگر هر يك از شما مشغول كارهاي خانه شود، ثواب كار مجاهدان در راه خداوند را دارد». [۵]
۴. باردار شدن زن: امام صادق (ع): ام سلمه از رسول خدا (ص) درباره فضيلت زنان در امر خدمت به شوهرانشان سؤال كرد. پيامبر (ص) فرمود: «هر زني كه در خانه شوهرش، چيزي را به منظور سامان دادن و مرتب كردن، جابه‌جا كند، خداوند به او نظر و عنايت مي‌كند؛ و كسي كه خداوند به او عنايت نمايد، عذابش نمي‌‌كند». ام سلمه گفت: باز هم درباره ثواب زنان مطلبي بفرماييد، پيامبر فرمود: «اي ام سلمه! براستي هرگاه زن، باردار شود، اجر و پاداشي همچون كسي كه با جان و مالش در راه خداوند - عزّ و جلّ - جهاد مي‌كند، براي او است؛ و زماني كه وضع حمل كند، به او گفته مي‌شود: مسلّماً گناهانت آمرزيده شد، پس اعمالت را از نو شروع كن؛ و چون به نوزادش شير دهد، به برابر هر دفعه، ثواب آزاد كردن بنده‌اي از فرزندان حضرت اسماعيل به او عطا مي‌شود». [۶]
بديهي است كه موارد ياد‌شده - كه تنها براي بانوان شوهردار معنا مي‌يابد - به عنوان نمونه‌اي از فعاليت‌هاي مفيد از يك زن مسلمان است كه مي‌تواند جايگزين جهاد شود، بيان شده است. لذا در همين راستا شايد بتوان گفت هر فعاليت ارزش‌مند و مشروعي كه زنان متاهل و مجرّد در جامعه اسلامي انجام مي‌دهند، مي‌تواند به نوعي جايگزين جهاد براي آنان باشد و علاوه بر آن، بانوان در مواردي به طور مستقيم هم مي‌توانند وارد نبرد شوند.
پی نوشت:
[۱]. ر. ك: «جهاد با نفس اماره (جهاد اكبر) »، سؤال ۴۵۶۳۱؛ «جهاد و مجاهده در قرآن و روايات»، سؤال ۲۳۷۱۴.
[۲]. ابن شعبه حراني، حسن بن علي، تحف العقول عن آل الرسول (ص)، محقق، غفاري، علي اكبر، ص ۶۰، قم، دفتر انتشارات اسلامي، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.
[۳]. كليني، محمد بن يعقوب، الكافي، محقق و مصحح: غفاري، علي اكبر، آخوندي، محمد، ج ۵، ص ۹ و ۵۰۷، تهران، دار الكتب الاسلاميه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق؛ كوفي، محمد بن محمد اشعث، الجعفريات (الاشعثيات)، ص ۶۷، تهران، مكتبه نينوي الحديثه، چاپ اول، بي‌تا؛ شيخ صدوق، الخصال، محقق، غفاري، علي اكبر، ج ۲، ص ۶۲۰، قم، دفتر انتشارات اسلامي، چاپ اول، ۱۳۶۲ش.
[۴]. شيخ صدوق، محمد بن على، من لا يحضره الفقيه، محقق، غفاري، علي اكبر، ج ۳، ص ۴۳۹، قم، دفتر انتشارات اسلامي، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.
[۵]. فتال نيشابوري، محمد بن احمد، روضه الواعظين و بصيره المتعظين، ج ۲، ص ۳۷۶، قم، انتشارات رضي، چاپ اول، ۱۳۷۵ش.
[۶]. شيخ طوسي، محمد بن الحسن، الامالي، ص ۶۱۸، قم، دار الثقافه، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.
اسلام كوئست
منبع:حج
گزارش خطا
