اولین قاری قرآن چه کسی بود؟

بنا بر این گزارش، حجت الاسلام محمد صادق یوسفی مقدم، رئیس مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم گفت: از ویژگی های قرآن کریم نزول لفظی آن است، بر خلاف برخی از کتاب های آسمانی که به صورت مکتوب نازل شدند، قرآن کریم توسط جبرئیل امین بر پیامبر گرامی اسلام(ص) نازل شد. جبرئیل آیات را قرائت می کرد و پیامبر گرامی اسلام استماع داشت و بعد خود پیامبر قرآن را برای مردم قرائت می کرد. در حقیقت اولین قاری قرآن کریم جبرئیل امین و دومین قاری قرآن کریم خود پیامبر اسلام(ص) است.

رئیس مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم ادامه داد: جایگاه قرائت قرآن کریم در جغرافیای علوم قرآنی جایگاه بسیار مهمی است. در علوم و معارف قرآنی، برخی علومی هستند که مربوط به مفاد و محتوای آیات هستند؛ علم تفسیر چه علم تفسیر ترتیبی و چه علم تفسیر موضوعی مربوط به محتوای آیات است. بسیاری از علوم قرآنی مربوط به محتوای مطالب پیرامونی قرآن است. تفاوت علوم قرآنی و معارف قرآنی در این است که معارف قرآنی به محتوای آیات می پردازند و علوم قرآنی پیرامونی و فراسنتی هستند. در حوزه علوم قرآنی یکی از مسائل مهم، فقه القرآن است که خودش هم مباحث مربوط به متن و محتوای قرآن دارد و هم مطالب به متن قرآن را دربر می گیرد.

یوسفی مقدم تصریح کرد: در فقه القرآن گاهی اوقات دلالت های آیات به احکام شرعی را بررسی می کنند که از آن به فقه الآیات الاحکام هم تعبیر می کنند. گاهی فقه الاحکام، احکام خود قرآن است، الاحکام فی القرآن. برخی از احکامی که در فقه القرآن است مربوط به فقه قرائت است. فقه قرائت هم به ۴ دسته تقسیم می شود؛ گاهی فقه قرائت مربوط است به حوزه ادات است که از آن به فقه الادات تعبیر می کنیم؛ اینکه این لفظ چگونه ادا شود به تعبیری آن حدود حق حرف و حق مستحق حرف و احکام مربوط به ادا، این هم یک حوزه کاری است. یک حوزه دیگر فقه موسیقی ادا است. یعنی این تلاوتی که با صوت حُسن و دارای ترجیع با تلمیح و صوت غنایی است اینها چه جایگاهی در فقه دارند که از آن به فقه موسیقی ادا تعبیر می کنیم؛ که آن غیر از موسیقی خود قرآن است.

وی افزود: قرآن موسیقی ای دارد که اگر هماهنگ با موسیقی تلاوت شود اعجاز قرآن تحقق می یابد. موسیقی قرآن آمیخته ای از الفاظ و معارف و معانی است که اگر قاری بتواند این موسیقی  را با موسیقی تلاوت خود آمیخته کند قلب مخاطب را به تسخیر خود در می آورد. یک حوزه فقه القرائات است؛ قرائت های متواتر، شاد و بعد قرائت هایی که از طریق راویان آمد و متکثر شد. اینکه اعتبار قرائت ها از نظر فقهی و شرعی چقدر است، به فقه القرائت تعبیر می شود. یک حوزه دیگر، فقه الآداب است که آداب تلاوت قرآن را در نظر دارد.

رئیس مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم یادآور شد: در این نشست علمی، دو حوزه از مباحث مربوط به فقه القرائت بررسی می شود. یکی فقه الادا و یکی فقه الموسیقی الادا. با هماهنگی شورای عالی قرآن و پس از ملاحظه این مسئله در مرکز فرهنگ و معارف قرآن که بزرگترین مرکز قرآن پژوهشی کشور است، با نشستی که با هم داشتیم، قرار شد امسال موضوع نشست تخصصی همایش، فقه القرائت باشد. پیشنهاد ما این است که سال آینده هم فقه القرائات باشد. بعد از این تصمیم، محور همایش برای ارائه مقالات مشخص شد. محورهای همایش بعد از بررسی ها تصویب شد این محورها اعلام عمومی شد و در مجموع حدود ۵۰ مقاله برای موضوع فقه قرائت از میان اندیشمندان و قاریان و محققان ارائه شد. اکثر این مقالات ارزشمند و عالمانه اند.

 یوسفی مقدم بیان کرد: مقالاتی که امتیازشان از ۷۰ بگذرد مقالات علمی و پژوهشی تلقی می شوند و مقالاتی که تا ۵۰ امتیاز بگیرند علمی، ترویجی تلقی می شوند. از میان این مقاله ها ۱۲ مقاله برتر که شأنیت پیدا کردند که در اینجا ارائه شوند پس از نقدها و بررسی ها انتخاب می شوند. د رمجموع ۶ نفر ارزیاب برای هر مقاله در نظر گرفته شده است. بنابراین یک کار کاملاً علمی برای مقالات دیده شده است امیدوارم خروجی این مقالات نه فقط برای کشورمان بلکه برای جهان اسلام بسیار مفید و مثمر ثمر باشد.