این حد واسط بودن برزخ نسبت به عوالم ماده(دنیا) و تجرد(قیامت)،موجب می شود که در آنجا ارتباط انسان با این دنیا کاملاً قطع نشود که از مهمترین شواهد این مطلب، بهره بردن مردگان از ثمرات و بقایای اعمال خیر خود ودیگران است.به همین ترتیب ،اینکه اشاره شده است ارواح مۆمنان در جایی حضور پیدا می کنند،بر همین رابطه و بر نوعی شرافت برای آن مکان است.
اجتماع ارواح مۆمنین در وادی السّلام
در روایات عدیده وارد است كه: ارواح مۆمنین در وادی السّلام جمع می شوند ؛ وادی السّلام كه وادی امن و امنیّت و سلامت است. و سَلَـامٌ عَلَیْكُمْ طِبْتُمْ فَادْخُلُوهَا خَـ'لِدِینَ،(1)ندای فرشتگان است به مۆمنان كه: «سلام خدا بر شما باد، پاك و پاكیزه شدید و اینك در بهشتهای جاودان وارد شوید.»
و ظهور آن وادی در این دنیا، سرزمینی است در نجف اشرف كه وادی ولایت است در پشت كوفه، چون در سابقالایّام قبل از دفن جسد مطهّر حضرت أمیرالمۆمنین علیه السّلام در نجف اشرف، نجف شهری نبوده است، بلكه بیابانی بوده یكفرسنگ از كوفه دورتر؛ و لذا نجف را ظَهر كوفه گویند.
در «كافی» با سند خود روایت می كند از أحمد بن عُمَر مرفوعاً از حضرت صادق علیه السّلام:
«می گوید: خدمت آن حضرت عرض كردم: برادر من در بغداد است، و نگرانم كه در همانجا بمیرد.فرمود: باك نداشته باش، هر جا كه خواهد بمیرد ؛ چون هیچ مۆمن در شرق زمین و یا در غرب زمین باقی نمیماند مگر آنكه خداوند روح او را در وادی السّلام با ارواح مۆمنین دیگر قرار می دهد.عرض كردم: وادی السّلام كجاست؟فرمود: در پشت كوفه، و آگاه باش مثل اینكه من منظره اجتماع ارواح را میبینم كه حلقه حلقه نشستهاند و با یكدیگر گفتگو دارند.»
مۆمنین كه در وادی السّلام هستند در التذاذ و مسرّت به سر می برند و از جام محبّت و ولایت سرمست، و سرشار در عشق و بهجت و سرورند، و لذا مرور زمان برزخی را تا قیام قیامت حسّ نمیكنند.ولی كفّار كه دستشان از علم و معرفت كوتاه و جانشان از جام سرشار آب زلال ولایت سیراب نگشته است در خشكزار بَرَهوت یَمَن اجتماع دارند.
البتّه افرادی كه به مقام قُرب حضرت احدیّت عزّ وجلّ رسیده و چشم بصیرت آنان باز شده باشد، همانطور كه أموات به صورتهائی مجسّم می شوند و زندگان را میبینند، آنها هم می توانند مردگان را ببینند و با آنها تكلّم كنند.
پی نوشتها:
1- الزّمر،آیه 73.
2-«فروع كافی» طبع سنگی، ج 1، ص 67
3-همان،ج 1، ص 66 و 67
4-«غَریَّیْن» دو ستونی بود خارج كوفه در یك فرسنگی آن، و مردمی كه از خارج به كوفه میآمدند از آن بعنوان علامت استفاده می كردند . و بدین جهت نجف را أرض الغَریّ و یا أرض الغَریّین می گویند؛ یعنی دشتی كه پهلوی این دو ستون واقع است .