۰۳ آذر ۱۴۰۳ ۲۲ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۵۸ : ۰۲
حضرت فاطمه(س) در كلام الهي
قرآن مجيد كه كلام راستين خداست و در نهايت اتقان و درستي قرار دارد، بي هيچ شك و شائبه اي بازگوكننده حقايقي است كه ذهن بشري از نيل به بسياري از آنها، عاجز و ناتوان است. فاطمه زهرا (ع) نيز حقيقتي بي مانند دارد كه جز در سايه سار قرآن و كلام معصومان نمي‌توان بدان دست يافت. بدين لحاظ، در اين مجال به بررسي برخي از آيات قرآن و بيان پاره اي از اين حقايق مي‌پردازيم.
/a/javanenghelabi-hazrat-zahra.jpg)
عقیق:قرآن مجيد كه كلام راستين خداست و در نهايت اتقان و درستي قرار دارد، بي هيچ شك و شائبه اي بازگوكننده حقايقي است كه ذهن بشري از نيل به بسياري از آنها، عاجز و ناتوان است. فاطمه زهرا (ع) نيز حقيقتي بي مانند دارد كه جز در سايه سار قرآن و كلام معصومان نمي‌توان بدان دست يافت. بدين لحاظ، در اين مجال به بررسي برخي از آيات قرآن و بيان پاره اي از اين حقايق مي‌پردازيم.۱. خانه فاطمه (ع) جلوه گاه نور هدايت الهي
قرآن كريم، خداوند را نور آسمان‌ها و زمين مي‌خواند و تصريح مي‌كند كه او هر فردي را كه بخواهد، به نور خويش هدايت مي‌كند. در ادامه مي‌فرمايد: «[اين نور هدايت] در خانه هايي است كه خداوند اذن فرموده است رفعت بيابند؛ خانه هايي كه نام خدا در آنها ذكر مي‌شود و مرداني كه تجارت و معامله، آنان را از ياد الهي غافل نمي‌كند و مي‌ترسند از روزي كه در آن، دل‌ها و چشم‌ها زير و رو مي‌شود، صبح و شام در آنها، تسبيح او مي‌گويند.»
هنگامي كه پيامبر خدا (ص) آيات مذكور را تلاوت كرد، يكي از اطرافيان حضرت پرسيد: يا رسول الله! اين خانه‌ها كدام خانه هايند؟ فرمود: «خانه‌هاي انبيا». ابوبكر برخاست و گفت: يا رسول الله! آيا خانه فاطمه و علي از مصاديق اين آيه است؟ پاسخ شنيد: «آري، از برترين مصاديق آن است.»
۲. مشكات الهي
قرآن براي تبيين و معرفي نور خداوند، مثالي ذكر مي‌كند: «مثل نور خداوند، مثل چراغداني است كه درون آن، چراغي گذارده باشند…».
راوي مي‌گويد: از امام (ع) درباره اين كلام الهي پرسيدم. فرمود: «آن چراغدان، فاطمه (ع) است و آن چراغ، امام حسن (ع) و آن زجاجه (فانوس يا حباب شفاف)، امام حسين (ع) است. »، اين بيان در حقيقت اشاره به جايگاه والا و متعالي فاطمه (ع) و فرزندانش در عالم تكوين و هدايت بشر دارد.
۳. ستاره فروزان
امام (ع)، ذيل اين آيه قرآن كه مي‌فرمايد: «ستاره اي درخشنده چون مرواريد»، فرمود: «فاطمه ستاره درخشان و فروزاني از ميان جمله زنان عالم است.»
۴. انسان بزرگ الهي
امام باقر (ع) درباره آيه «همانا آن از مسائل مهم است (و) هشدار و انذاري است براي همه انسان ها» فرمود: «يعني فاطمه». واژه «كُبَر» جمع «كبري» و تأنيث اكبر است. بنابراين، آيه مذكور چنين معنا مي‌شود: «فاطمه زهرا (ع) يكي از بزرگان است».
در بياني كوتاه مي‌توان گفت: اين تفسير، عظمت معنوي آن بانوي بزرگوار اسلام را بازگو مي‌كند كه در اثر آراسته شدن وي به سجايا و كمالات الهي برايش حاصل گشته است.
۵. درياي فضيلت
ذيل اين آيه كه مي‌فرمايد: « (خداوند) دو دريا را در كنار يكديگر قرار داد؛ در حالي كه با هم تماس دارند. در ميان آن دو، برزخي است كه يكي بر ديگري غلبه نمي‌كند. »، از امام صادق (ع) نقل شده است كه فرمود: «علي و فاطمه، آن دو بحر عميقي اند كه هيچ يك را بر ديگري برتري نيست. بين آن دو، واسطه اي است كه همان رسول خداست و محصول اين بحر عميق، لؤلؤ و مرجان است كه آن دو، حسن و حسين هستند.»
ثعلبي در تفسير خود، از سفيان ثوري نقل مي‌كند: «مرج البحرين يلتقيان» يعني فاطمه و علي، و منظور از «يخرج منهما اللؤلؤ و المرجان» حسن و حسين و مراد از «بينهما برزخ» رسول خداست. »
ابوسعيد خدري نيز آيات ياد شده را همين سان تبيين و تفسير مي‌كند.
۶. كوثر رسول الله (ص)
حضرت خديجه براي پيامبر (ص) فرزند پسري به دنيا آورده بود كه عبدالله نام گرفت، اما پس از مدتي از دنيا رفت. روزي از روزها، يكي از سران مشركان به نام عاص بن وائل، پيامبر (ص) را هنگام خروج از مسجدالحرام ملاقات كرد و با وي به گفتگو پرداخت. گروهي از سران قريش كه اين گفتگو را ديده بودند، به محض ورود عاص بن وائل به مسجد از او پرسيدند: با چه كسي گفتگو مي‌كردي؟ گفت: با آن «ابتر»! خداوند در حمايت از پيامبر (ص) خويش، سوره كوثر را نازل كرد و فرمود: « (اي پيامبر(ص) )! ما به تو كوثر (خير و بركت فراوان) عطا كرديم. پس براي پروردگارت نماز بخوان و قرباني كن و بدان كه دشمن تو قطعاً بريده نسل و دم بريده خواهد بود. »
مفسران كلام الهي، «كوثر» را خير و بركت بسيار معنا كرده و گفته اند: «مقصود از آن، فراواني نسل و ذريه پيامبر (ص) است و اين معنا از طريق فرزندان فاطمه (ع) محقق شده است؛ به گونه اي كه عدد ذريه او از شمارش خارج است و اين روند تا روز قيامت تداوم دارد. »
بسياري از بزرگان علماي شيعه، وجود مبارك فاطمه زهرا (ع) را روشن‌ترين مصداق كوثر قلمداد كرده اند؛ زيرا شأن نزول آيه، بيانگر اين است كه بت پرستان مكه، پيامبر (ص) را متهم به مقطوع النسل بودن مي‌كردند و قرآن ضمن نفي گفتار آنان، به پيامبر (ص) مي‌فرمايد: «ما به تو كوثر عطا كرديم.» از اين تعبير چنين برداشت مي‌شود كه اين خير كثير (كوثر)، همان فاطمه زهرا (ع) است.
۷. شاخه اي از شجره الهي
خداي متعال كلمه طيبه را به شجره طيبه اي مانند مي‌كند و مي‌فرمايد: «آيا نديدي كه خداوند چه سان مثل زده؟ كلمه طيبه (سخن و ايمان پاك) همانند درختي پاك است كه ريشه اش ثابت و شاخه اش در آسمان است. »
يكي از ياران امام باقر (ع) نقل مي‌كند: خدمت آن حضرت رسيدم و درباره آيه ياد شده پرسيدم. حضرت (ع) پاسخ داد: «آن درخت (شجره طيبه)، محمد مصطفي (ص) است. تنه آن درخت، اميرمؤمنان علي (ع)، ميوه آن، امام حسن و امام حسين (ع)، شاخه اصلي آن فاطمه (ع) است و شاخه‌هاي كوچك آن، ائمه اطهار از فرزندان فاطمه (ع)، و برگ‌هاي اين درخت، شيعيان و دوستداران ما اهل بيت اند. »
۸. حقيقت شب قدر
امام صادق (ع) درباره آيات نخستين سوره قدر (۲۰) فرمود: «ليله (مقصود حقيقي از آن شب)، فاطمه است و قدر، خداوند است. بنابراين هركس فاطمه را آن سان كه حق معرفت اوست، بشناسد، شب قدر را درك كرده است و حقيقت اين است كه فاطمه (ع) فاطمه ناميده شد، چون خلايق از شناختش ناتوان گشتند.
۹. فاطمه (ع)، صراط مستقيم الهي
حداقل ده مرتبه در نمازهاي شبانه روز، از خداي بزرگ مي‌خواهيم كه ما را به «صراط مستقيم» هدايت و راهنمايي كند. پيامبر (ص) عظيم الشأن اسلام در تفسير صراط مستقيم مي‌فرمايد: «همانا خداوند، علي (ع)، و همسرش و فرزندانش را حجت خويش بر خلق خود قرار داده است و آنها دروازه‌هاي علم در امت من اند. هركه به سوي آنان رهنمون شود، به صراط مستقيم هدايت گشته است. »
۱۰. ايمان به فاطمه (ع)، شرط هدايت
امام باقر (ع) در تفسير آيه ۱۳۶ و ۱۳۷ سوره بقره مي‌فرمايد: «از آيه «آمنا بالله و ما انزل الينا»، علي، حسن، حسين و فاطمه اراده گشته و اين حكم، بر امامان پس از ايشان نيز جاري است» و نيز فرمود: «فان آمنوا» يعني: مردم. «بمثل ما آمنتم به» يعني: به علي، فاطمه، حسن، حسين (ع) و ائمه پس از آنان. «فقد اهتدوا و ان تولوا فانما هم في شقاق».
۱۱. پذيرش توبه با توسل به فاطمه (ع)
قرآن كريم مي‌فرمايد: وقتي حضرت آدم (ع) و همسرش حوا (ع) به رغم نهي الهي، از ميوه درخت ممنوعه تناول كردند، به سبب تخلف از دستور الهي از بهشت اخراج شدند و به زمين هبوط كردند. «سپس آدم از سوي پروردگارش كلماتي دريافت كرد (و با آن كلمات توبه كرد) و به درستي كه خداوند، توبه پذير و مهربان است. »
ابن عباس مي‌گويد: از رسول خدا (ص) درباره كلماتي كه حضرت آدم از پروردگار خويش دريافت كرد و با آن كلمات توبه كرد، پرسيدم. فرمود: «از خدا خواست كه به حق محمد، علي، فاطمه، حسن و حسين (ع) توبه اش را بپذيرد. خداوند نيز پذيرفت. »
۱۲. صالح درگاه الهي
قرآن كساني را كه فرمان بردار خدا و رسول وي اند، به هم نشيني با آناني وعده مي‌دهد كه از نعمت‌هاي بي پايان و ابدي الهي بهره مندند. انس بن مالك مي‌گويد: يك روز صبح، پس از آنكه نماز صبح را با پيامبر (ص) به جاي آورديم، به آن حضرت عرض كردم: يا رسول الله! آيا اين سخن خداي را برايمان تفسير مي‌كني كه مي‌فرمايد: «و كسي كه خدا و پيامبر (ص) را اطاعت كند، (در روز رستاخيز) هم نشين كساني خواهد بود كه خدا، نعمت خود را بر آنان تمام كرده، از پيامبران و صديقان و شهدا و صالحان، و آنها رفيقان خوبي اند. » فرمود: مقصود از «پيامبران» منم. منظور از «صديقان» برادرم علي (ع) است. مقصود از «شهدا» عمويم حمزه است و مقصود از «صالحان» نيز دخترم فاطمه (ع) و دو فرزندش حسن و حسين (ع) اند.
۱۳. مقرب الهي و ناظر اعمال نيكان
خداي متعال در كتاب آسماني خويش هنگام خبردادن از مواهب عظيم و نعمت‌هاي روح پرور بهشت براي نيكوكاران مي‌فرمايد: «نامه اعمال ابرار و نيكان در عليين است و تو چه مي‌داني كه عليين چيست؟ ! نامه اي است رقم خورده و سرنوشتي است قطعي كه مقربان (خاصان و برگزيدگان درگاه الهي) شاهد آن اند. »
امام باقر (ع) در تفسير اين كلام الهي مي‌فرمايد: منظور از آن «مقربان» پيامبرخدا (ص)، علي، فاطمه، امام حسن و امام حسين (ع) است.
بنابراين فاطمه (ع) يكي از مقربان و خاصان درگاه الهي است و شاهد و ناظر بر نامه اعمال نيكان در روز رستاخيز خواهد بود.
۱۴. فاطمه (ع)، مبرا از هر ناپاكي
آيه تطهير در خانه ام سلمه بر پيامبر (ص) فرستاده شد: «خداوند مي‌خواهد كه پليدي و گناه را از شما اهل بيت دور كند و شما را كاملاً پاك سازد» (۳۱). علت نزول آن نيز چنين است كه پيامبر (ص) خدا اميرمؤمنان علي، فاطمه، امام حسن و امام حسين (ع) را فراخواند. عبايي را روي آنها كشيد و وقتي هر پنج نفر زير عبا قرار گرفتند، فرمود: «بار خدايا! اينان اهل بيت من اند. پس آلودگي و ناپاكي را از ايشان دور ساز و پاك و پاكيزه بگردانشان».
زمخشري مي‌نويسد: رسول خدا (ص) عباي پشمينه سياه رنگي بر دوش داشت. وقتي امام حسن (ع) به محضرش شرفياب شد، پيامبر (ص) وي را به زير عباي خود فراخواند. پس از مدتي امام حسين (ع) آمد، او را نيز بدانجا فراخواند. پس از وي فاطمه (ع) و سپس اميرمؤمنان (ع) آمد و به زير عباي رسول الله (ص) رفتند. پس از آن، پيامبر (ص) فرمود: «انما يريد الله ليذهب عنكم الرجس اهل البيت…».
ابوسعيد خدري تصريح مي‌كند: اين آيه در شأن پيامبر (ص) خدا، علي، فاطمه، امام حسن و امام حسين (ع) نازل شده است. ام سلمه نيز بدين مطلب تصريح دارد. ابن حجر هيثمي نيز اذعان مي‌كند كه اكثر مفسران بر اين عقيده اند كه آيه تطهير در شأن علي، فاطمه و حسن و حسين (ع) نازل شده است.
۱۵. فاطمه (ع)، بهترين الگو
خداوند به پيامبر (ص) خويش مي‌فرمايد: «خانواده ات را به نماز فرمان بده و بر آن پايدار باش.» در اين زمينه مي‌نويسند: از زماني كه اين آيه نازل شد، پيامبر (ص) خدا پيوسته، هنگام نماز، بر در خانه علي و فاطمه (ع) حاضر مي‌شد و مي‌فرمود: «خداوند، شما را رحمت كند؛ هنگام نماز است. به درستي جز اين نيست كه خداوند مي‌خواهد پليدي و ناپاكي را از شما اهل بيت دور كند.»
پيامبرخدا (ص) با عبارات «خداوند مي‌خواهد پليدي را از شما اهل بيت دور كند»، به همگان فهماند كه آيه تطهير، در شأن اهل بيت است و علت دعوت به نماز، بي تفاوتي علي و فاطمه (ع) به عبادت نيست، بلكه از باب الگودهي به مسلمانان است و آن دو بزرگوار، مبرا از هر قصور و تقصيري در اجراي دستورهاي الهي اند. برخي از اصحاب در اين رابطه نقل مي‌كنند: پيامبر (ص) نه ماه پي در پي اين كار را انجام داد.
۱۶. پاداش بيكران براي فاطمه (ع)
صادق آل محمد (ع) نقل مي‌كند: رسول خدا (ص) وارد خانه فاطمه (ع) شد؛ در حالي كه فاطمه لباس خشني از پشم شتر بر تن داشت، با يك دست، آسياب مي‌كرد و با دست ديگر، كودكش را شير مي‌داد. با مشاهده اين وضعيت، اشك از چشمان پيامبر (ص) سرازير شد. فرمود: «دخترم! تلخي دنيا را در برابر شيريني آخرت تحمل كن؛ زيرا خداوند اين آيه را بر من نازل كرده است: به زودي پروردگارت آن قدر به تو عطا خواهد كرد كه خشنود شوي.»
۱۷. سربلند از امتحان الهي
عبدالله بن مسعود در تفسير اين آيه كه مي‌فرمايد: «امروز آنها را به سبب صبر و استقامتشان پاداش بخشيدم؛ آنها پيروز و رستگارند»، مي‌گويد: يعني امروز به سبب اينكه علي بن ابي طالب، فاطمه، حسن و حسين (ع) بر طاعت، گرسنگي، فقر، و امتحانات الهي در دنيا صبر پيشه كردند، بهشت را بدانان پاداش دادم و به درستي كه آنها رستگار و سربلند از حساب و كتاب الهي هستند.
۱۸. اسوه ايثار و اخلاص
امام حسن و امام حسين (ع) در خردسالي بيمار شدند. رسول الله (ع) همراه جمعي از ياران خويش به عيادت آنها آمدند. سپس به علي (ع) فرمودند: اي اباالحسن! خوب است براي شفاي دو فرزند خويش، نذري كني. از اين رو، علي (ع)، فاطمه (ع) و فضه خادمه، هر سه نذر كردند كه در صورت شفاي اين دو كودك، سه روز «روزه» بگيرند…
در پايان داستان ايثار و فداكاري اهل بيت (ع) آمده است كه فرشته وحي الهي نازل شد و فرمود: اي محمد! خداوند با چنين خانداني به تو تهنيت مي‌گويد. سپس، سوره «هل اتي» را بر او خواند.
خداوند در اين سوره، سه صفت آشكار و برجسته اين خانواده را- كه فاطمه (ع) نيز يكي از آنان است- متذكر مي‌شود كه عبارت است از:
۱. وفاي به نذر: «به نذر خود وفا مي‌كنند و از روزي كه شر و عذابش گسترده است، بيمناك اند»؛
2. ايثار: «و غذاي خود را با اينكه به آن علاقه و نياز دارند، به مسكين و يتيم و اسير مي‌دهند»؛
3. اخلاص: «ما، شما را فقط به خاطر خدا اطعام مي‌كنيم و هيچ پاداش و سپاسي از شما نمي‌خواهيم».
۱۹. برترين زن مسلمان
هنگامي كه پيامبر (ص) با مسيحيان نجران درباره مسيحيت و نفي الوهيت حضرت عيسي (ع) گفتگو مي‌كرد و آنان با وجود استدلال آن حضرت، سخن او را نپذيرفتند، خداوند به پيامبر (ص) خويش دستور داد با آنها «مباهله» كند. آن حضرت در حالي كه براي مباهله حضور يافت كه حسين (ع) را در آغوش داشت و دست حسن (ع) را گرفته بود و فاطمه (ع) پشت سرش مي‌آمد و علي هم پشت سر فاطمه (ع) قرار گرفته بود. پيامبر (ص) به اهل بيت خود فرمود: «وقتي دعا كردم، آمين بگوييد».
اما اسقف نجران با ديدن آن چهره‌هاي پرجاذبه الهي گفت: اگر آنان از خدا بخواهند كوه را از جايش بركند، مي‌كند، مباهله نكنيد كه هلاك مي‌شويم و بر روي زمين يك نصراني تا روز قيامت باقي نمي‌ماند.
بنابراين، آنان مباهله نكردند و خواستند بر دين خود باقي بمانند و در نهايت، با آن حضرت توافق كردند كه جزيه بپردازند.
اين واقعه زماني بود كه خداوند فرمود: «هرگاه بعد از علم و دانشي كه (درباره مسيح) به تو رسيده، (باز هم) كساني با تو به محاجه و ستيز برخيزند، به آنها بگو: بياييد ما فرزندان خود را دعوت كنيم، شما هم فرزندان خود را؛ ما زنان خويش را دعوت نماييم، شما هم زنان خود را؛ ما از نفوس خود دعوت كنيم، شما هم از نفوس خود؛ آن گاه مباهله كنيم و لعنت خدا بر دروغگويان قرار دهيم. »
ابن عباس در تفسير اين آيه مي‌گويد: منظور پيامبر (ص) از فرزندان ما، حسن و حسين، مقصود از زنان ما، فاطمه و منظور از نفوس ما، شخص پيامبر (ص) و علي است.
ابوسعيد خدري نيز مي‌گويد: زماني كه اين آيه نازل شد، رسول الله، علي و فاطمه و حسن و حسين (ع) را فراخواند و فرمود: «بارخدايا! اينها اهل من اند.»
درواقع، تعبير «ابنائنا» و «نسائنا» و «انفسنا» درباره اين چهار معصوم، بيانگر برتري و فضيلت آنان بر سايرين است؛ زيرا پيامبر (ص) از ميان همگان، فقط آن چهار نفر را برگزيد.
۲۰. محبت كوثر، مزد رسالت
خداوند خطاب به پيامبر (ص) خويش مي‌فرمايد: «بگو هيچ پاداشي از شما (بر رسالتم) درخواست نمي‌كنم، جز دوست داشتن نزديكان را». اين آيه، مودت و محبت نسبت به نزديكان پيامبر (ص) را به عنوان اجر و مزد رسالت پيغمبر (ص) معرفي مي‌كند و آن را از امت مسلمان مي‌خواهد. ابن عباس روايت مي‌كند: وقتي اين آيه نازل شد، به پيامبر (ص) عرض كردند: «يا رسول الله! آناني كه محبت و مودت آنها بر ما واجب شده است، چه كساني اند؟» فرمود: «علي، فاطمه، حسن و حسين (ع) ». /
منبع: راسخون
211008
گزارش خطا
