مولفه‌های امید در اسلام چیست؟

عقیق

این پژوهشگر با بیان اینکه «اسنایدر» متوجه شد امید به آن معنایی که در اذهان مردم است نقص دارد گفت: در نظریه امید اسنایدر سه مولفه تفكر هدف (هر چيزى كه خود فرد مايل است بدان دست يابد) ، تفكر عامل و تفكر گذرگاه وجود دارد که با توجه به این سه مولفه می توان به نتیجه مطلوب دست یافت.

وی استرس و خستگی کمتر، بهزیستی فاعلی بیشتر، خوش بینی بیشتر، عزت نفس و پریشانی کمتر را از ویژگی های افراد با امید بالا برشمرد و افزود: براى داشتن تفكر اميدوارانه، بايد ياد بگيريم كه چطور با موانعی که در مسیر رسیدن به هدف مطلوب وجود دارد برخورد كنيم.

دکتر صالحی در ادامه داشتن هدف را یکی از مولفه های امید از دیدگاه اسلام دانست و گفت: هدف در نگاه اسلامی باید مطابق با واقع و حقیقت و قابل دستیابی باشد که در غیر این صورت موجب ایجاد وهم و غرور می گردد.

وی کسب رحمت الهی، سعادت در آخرت، معنویت و رسیدن به خدا را از دیگر ویژگی های هدف در اندیشه اسلامی دانست و افزود: این اهداف در کنار اهداف مادی می تواند انگیزه و امیدی ثمر بخش را در افراد ایجاد کند.

این پژوهشگر حوزه روانشناسی «تکیه گاه امید» را دومین مولفه امید از دیدگاه اسلامی دانست و بیان داشت: تکیه گاهی که آگاه به تمام امور است، رحیم و مهربان است و قادر و تواناست می تواند اطمینانی در فرد ایجاد کند که امید را در او زنده نگه دارد.

وی توجه به اسباب امید را از دیگر مولفه های امید در دیدگاه اسلام دانست و بیان داشت : وجه تمایز این مولفه با نظریه امید اسنایدر در این است که در دیدگاه اسلام اسباب امید منحصر در اسباب مادی نیست و اسباب فرامادی را نیز در بر می گیرد.

دکتر صالحی با ابراز اینکه اسباب فرامادی قابل پیش بینی نیستند و می توانند انگیزه بالایی را در فرد ایجاد کنند افزود: کم نیستند بزرگان و عالمانی که با امید به خدا و اسباب فرامادی یک شبه طی کرده و به اهداف خود نایل گشته اند.

این پژوهشگر حوزه روانشناسی «تلاش» را از دیگر مولفه های امید در اسلام برشمرد و ادامه داد: خدواند متعال و ائمه اطهار(ع) همواره ما را در جهاد و تلاش برای رسیدن به اهداف خود گوشزد کرده اند.

وی عمل کردن متناسب با هدف، و تحمل سختی ها و موانع را از ویژگی های تلاش دانست و گفت: چه اشکالی دارد که با ترسیم هدف در جامعه موانع را هم پیش بینی و بیان کنیم که اگر دچار شکست شدیم منجر به یاس و ناامیدی نگردد.

دکتر صالحی،  برنامه ریزی و عمل مطابق امید، دوری از شرک به خدا، اجتناب از امید کاذب، مقابله با موانع و صبر را از دیگر شاخصه های امید در اسلام دانست و بیان داشت: با برنامه ریزی می توانیم موانع را از سر راه خود برداریم و بدون بروز نا امیدی و یاس هدف مطلوب خود را دنبال کنیم.

وی با بیان اینکه همیشه موانع در مسیر رسیدن به اهداف وجود داشته است گفت: در اسلام راهکارهایی همچون دعاکردن، زهد، تعبیر بلاها به کفاره گناهان، و تقدیر معیشت می تواند ما را در عبور از موانع یاری کند.

استاد روانشناسی، آموزش مفهوم صحیح امید در جامعه، در نظر داشتن قرب به خداوند، توجه کردن به اسباب فرامادی، ترغیب به آخرت نگری، توجه به ضعف دشمن، یادآوری نعمت ها، گمان نیک به خدا و صبر و تلاش بیشتر را راهکارهای امید محورانه برای کمک به پیشرفت جامعه عنوان کرد و افزود: وجود چنین فاکتورهایی در دین ما می تواند امید و انگیزه را در مسیر پیشرفت و تعالی جامعه سرعت بخشد.

منبع:حوزه