حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر رفیعی محمدی؛
زندگی حضرت زینب(س) سرشار از درسهای ارزشمندی است که انسان را به مسیر رستگاری و آرامش رهنمون می‌کند.
عقیق: این بانوی بی قرینه آواز سرخ کربلا را از حنجره بردباری خویش، به گوش تاریخ رساند و اگر این استقامت و آن نطق آتشین در کاخ یزیدیان نبود، داستان جانسوز آن ظهر عطشناک در کوچه‌های تاریخ، به دست فراموشی سپرده می‌شد.اما! زینب(س) به دنیا آمد تا صبر را شرمنده کند، به این زمین آمد تا عشق را مبهوت لحظه‌های زلال عبادت و بندگی پروردگار کند. آمده بود تا رسالت خود را به انجام برساند؛ مونس و یار برادر، سالار قافله حسینی و غمخوار اسیران باشد... وامروز برابر با میلاد فرخنده این بزرگ بانوی عالم هستی و پیام‌آور نهضت عاشورا حضرت زینب(س) است که البته به یمن این میلاد پر برکت، روز پرستار را نیز جشن می‌گیریم. به همین مناسبت سیره زندگی ایشان را در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر ناصر رفیعی محمدی از استادان برجسته حوزه و دانشگاه مورد بررسی و مداقه قرار داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
جناب دکتر رفیعی! حضرت زینب(س) در دوران کودکی، جوانی و میانسالی خویش مشکلات بسیاری را پشت سر گذاشت که بررسی تک تک زوایای زندگی ایشان سرشار از درسهای مهم برای رستگاری است، از دیدگاه جناب‌عالی چه نکاتی در این زمینه قابل طرح است؟
- حضرت زینب(س) تربیت یافته مکتب وحی است، ایشان در دامان مادری ولایتمدار همچون حضرت فاطمه(س) پرورش یافته و از فیض تربیت پدری چون مولای متقیان بهره برده است. ضمن اینکه پنج سال از عمر شریف و با برکت حضرت، با نور مقدس و تربیت نبوی گره خورد و این بانوی مکرمه در این پنج سال کودکی از وجود مقدس جد بزرگوار خویش حضرت رسول(ص) بهره برد.
همین مدت اندک برای بزرگی روح زینب(س) کافی بود که بنیانهای اعتقادی وحی را از وجود جد خویش بیاموزد و در دریای علم و معرفت پیامبر اکرم(ص) غوص کند و این تربیت الهی در مکتب وحی است که ایشان را به عنوان اسوه صبر و استقامت در جهان اسلام که نه؛ بلکه در جهان بشریت معرفی می‌کند. زینب(س) صبر بر دشواری‌ها و مصایب زندگی را از کانون خانواده آموخت و عبادت پروردگار به عنوان یادگار راستین خاندان عترت در وجود ایشان تجلی داشت. بررسی زندگی ایشان در تمامی زوایا، سرشار از درسهای رستگاری است، جایی ایشان در مقام همسر، جایی به عنوان مادر و زمانی هم در جایگاه خواهر؛ اوج روابط متعالی و الهی را به نمایش می‌گذارد که همه این زاویه های زندگی حضرت باید مورد بررسی و واکاوی قرار بگیرد تا به صورت کاربردی در زندگی ما تجلی پیدا کند.
به سیره زندگی خانوادگی حضرت زینب(س) اشاره کردید، مهمترین رکن اخلاقی این بانوی بی بدیل در خانواده چیست؟
- محبت، مهربانی و توسعه عواطف در خانواده، مهمترین رکن زندگی حضرت زینب(س) است؛ ایشان با نقشهای مختلفی که به عنوان همسر، مادر، خواهر، عمه و ... در میان اهل خانواده حضور دارند، نشان می‌دهند ترسیم زندگی خانوادگی با توسعه علایق، عواطف و محبت میان وابستگان، زندگی انسان را در مسیر سعادت و تعالی سوق می‌دهد. ایشان آنچنان شیفته برادر خویش امام حسین(ع) بود که حتی در مسأله ازدواج نیز بر همراهی برادر شرط کرد که تا هر کجا که برادر برود همراهش باشد.
زیرا ایشان می‌داند رسالت برادرش رسالتی عظیم و الهی است و باید به عنوان پرچمدار، همدوش برادر بماند. بر همین اساس با عبدا... جعفر ازدواج می‌کند. اما این تمام سیره زندگی زینب(س) نیست، زیرا این بانوی بزرگ فرزند پدر و مادری شهید و شهیده است، پس با شهادت آشناست و حتی فرزندان خویش را نیز برای دفاع از ولی خدا به میدان جنگ کربلا می‌فرستد تا باز هم عواطف خویش را به برادر و پیش از آن به اسلام و قیام حسینی ابراز کند. زینب(س) عمه بزرگوار سیدالساجدین(ع) بارها در جریان اسارت پس از شهادت برادر، خود را سپر بلای ولایت می‌کند و با خطبه‌های آتشین خویش از حق برادرزاده‌اش ،که اینک امام امت است، دفاع می‌کند و این همه درس همبستگی و تداوم علقه‌های خانوادگی برای ماست.
حضرت زینب(س) در تعاملات اجتماعی چه جایگاهی داشت و شیوه برخورد ایشان با مردم جامعه چگونه بود؟
- حضرت زینب(س) در چند برهه اساسی مردم جامعه را با رهنمودها و برخوردهای داهیانه خویش هدایت کرد، بخشی از روابط ایشان به عموم مردم جامعه اختصاص داشت، بخشی از روابط حضرت به اداره امور اسرا پس از شهادت امام حسین(ع) مربوط می‌شد و در برهه‌ای نیز آن حضرت با حاکمیت زمان خویش مواجه بود. این بانوی بی‌بدیل در برخورد با مردم جامعه متناسب با نیازهای آنها عمل می‌کرد که عموما نیازهای دینی شامل پرسش و پاسخهای اعتقادی و فقهی بود. ایشان چه در دوران حیات مبارک دو برادر خویش که امامان معصوم بودند و چه در دوران عهده داری رهبری جامعه مسلمین توسط امام سجاد(ع) همواره پشتیبان ولایت بود و ارزشهای دینی را بر همگان روشن می‌کرد. سخنان و خطبه‌های عالمانه، همراه با استدلال به آیات قرآن که از سوی ایشان صادر شده نشان دهنده اوج اقتدار علمی حضرت است و از این روی ایشان به عالمه غیرمعلمه شهرت دارد. در همین زمینه ابن‌عباس نقل می کند درس و تفسیر قرآن از سوی حضرت زینب(س) برای همه زنان کوفه در زمان حکومت پدرش حضرت علی(ع) برپا بود. ضمن اینکه در بیان روایات و احادیث نیز محدثه‌ای توانمند بود. اما در ماجرای برخورد با اسرا نیز حضرت همواره حامی اسیران و دلسوختگان کاروان کربلا بود و در هر منزل از اسارت به عنوان پرستاری مهربان به درد جسم و روح اسرا رسیدگی می‌کرد و باز ما ایشان را در همین دوران اسارت می‌بینیم که در نهایت اقتدار مسؤولیت خطیر اجتماعی خویش را مبنی بر رسوا کردن چهره نفاق به خوبی دنبال و در برابر چشمان مردم آن روزگار، جنایات یزیدیان را یک به یک رو می‌کند.
با این حساب رویکردهای اجتماعی حضرت زینب(س) برپایه سیاست دینی تبیین شده بود، درست است؟
- بله همین طور است بانویی که تربیت شده مکتب وحی است ایده‌ای جز اشاعه حق ندارد که حقانیت مطلق از آن خداست و به وسیله ولایت در جهان هستی و میان ابنای بشر منتشر شده است. زینب(س) از تمامی موقعیت‌های اجتماعی دوران زندگی خویش به عنوان فرصتی تاریخ ساز برای نشر تعالیم دین بهره برد. چنانکه می‌بینیم خطبه‌های آتشین ایشان که در کاخ یزیدیان ایراد شد، همگی سرشار از درسهای سیاست دینی است. بنابراین تمامی ابعاد زندگی و حرکتهای اجتماعی این بانوی مکرمه مبتنی بر توسعه ولایت و پاسداشت ارزشهای دینی صورت گرفته است.
اما به مسأله ظلم ستیزی در سیره زندگی حضرت اشاره داشتید، این خط سیر تحت چه شرایطی از سوی ایشان دنبال شد؟
- همان‌طور که تاریخ گواهی می‌دهد دوران کوتاه حکومت مولای متقیان امام علی(ع) به مبارزه با نااهلان و انحراف برانگیزان در دین گذشت و زینب کبری(س) این مساله را در مکتب پدر آموخت که ظلم ستیزی با سکوت، منافات دارد و باید پرده از نقاب نفاق کشیده شود تا حق بر همه روشن گردد. ما در جریان دفاع از ولایت و قیام عاشورا می‌بینیم که ایشان به روشنی نقاب از چهره نفاق یزید کشید و در آن شرایطی که امویان خود را پیروز جنگ می‌شمردند، زینب کبری(س) تمامی تدابیر ظلم ستیزانه خویش را در کربلا، کوفه، شام و... به نمایش گذاشت. زیرا اگر شجاعت، صلابت و روح ولایی ایشان نبود، قطعا قیام کربلا و نهضت انسان ساز عاشورا عقیم می‌ماند.
و توجه به کدام یک از ارکان سیره زندگی حضرت زینب(س) برای جامعه امروز ما ضروری است؟
- بصیرت و ولایتمداری دو رکن مهم سیره زندگی حضرت زینب(س) است که باید در جامعه امروز به صورت کاربردی مورد توجه قرار بگیرد. اگر در شرایط امروز که جهان اسلام دستخوش هجمه‌ها و نیرنگهای نااهلانی همچون داعشی‌هاست، بصیرت خود را بیش از پیش تقویت کنیم و دشمن شناس باشیم؛ بی‌تردید تمامی این هجمه‌ها در نطفه خفه و دست دشمنان اسلام بر همگان رو می‌شود. نکته مهم اینکه بصیرت با ولایتمداری و تأسی به ولایت ارتباط تنگاتنگی دارد و همه ما باید در این شرایط با تاسی به حضرت زینب(س) گوش به فرمان ولی امر مسلمین همچون امتی منسجم و واحد در برابر دسیسه‌های دشمنان همواره آماده باشیم.
منبع:قدس
211008
