عقیق: هشتم ربیع الاول سالروز شهادت امام حسن عسکری (علیه السلام) ،امامی از سلاله پاکان و وارثی از آل ابراهیم است.آن حضرت طبق مشهور، روز هشتم ربيع الثّانى ، سال 232 هجرى قمرى در شهر مدينه منوّره متولد شدند، و پس از شهادت پدر بزرگوار خود امام هادی (علیه السلام)  به امر خدا و همچون پيشوايان گذشته به امامت رسيدند. دوران امامت ایشان مصادف با خلافت  سه خلیفه عباسی  المعتزّ بالله (معتز عباسی) (۲۵۲- ۲۵۵) المهتدی بالله (مهتدی عباسی) (۲۵۵- ۲۵۶)  المعتمد بالله (معتمد عباسی) (۲۵۶- ۲۷۹) بود. و در هفت سال امامت خود به واسطه سختگيرى بيرون از اندازه خلفا  ، با تقيّه بسيار شديد رفتار مى كردند.

در واقع  خلفای عباسی از هرگونه اعمال فشار و محدودیت نسبت به ائمه شیعه  دریغ نمی کردند و این فشارها در عصر امام جواد و امام هادی و امام عسکری  بویژه در سامراء به اوج خود رسید. شدت این فشارها به قدری بود که این ائمه بزرگ ، با عمر کوتاهی جام شهادت نوشیدند: امام جواد در سن 25 سالگی، امام هادی در سن 41 سالگی و امام عسکری در سن 28 سالگی .

امام حسن عسکری در شرایطی به امامت رسیدند عصر خفقان در دوران امام هادی (علیه السلام) به اوج خود رسیده بود. حاکمان  مستبد عباسی اموال دولتى را به خود اختصاص مى‏دادند. و شمار اموال خواص آنان به ميليونها مى‏رسيد. خليفه اموال گزافى  را به سران سپاه، نزديكان و بستگان و شعراى چاپلوس خود بذل‏وبخشش مى‏كردند.

به خاطر همين وضع اجتماعى فلاكت بار، آتش انقلابهاى اجتماعى‏شعله ور گرديد. يكى از بارزترين اين انقلابها - در دوران امام‏عسكرى‏عليه السلام - انقلاب يحيى بن عمر طالبى بود كه در كوفه به وقوع‏پيوست. يحيى كوفه را تصرف کرد و زندانيان را از بند رها كرد. امّا سرانجام  توسط سپاه عبّاسى سركوب شد و رهبر آن نيز به قتل ‏رسيد. روز قتل يحيى در تاريخ جنبش مكتبى، روزى بزرگ است زيرا اين حادثه يكى ديگر از حلقه‏هاى زنجير مصيبت هايى است كه بر خاندان‏پيامبرصلى الله عليه وآله وارد آمد.

 * علل خفقان عصر امام حسن عسکری (ع)

سبب فشار های گسترده سیاسی و اقتصادی و اجتماعی به شیعیان به ویژه به امام حسن عسکری (علیه السلام)  اين بود كه:

اولا: در آن دوران جميعت شيعه كثرت و قدرتشان به حد قابل توجهى رسيده بود و امامان شيعه نيز شناخته مى شدند و از اين خلفا  بيش از پيش ائمه (ع) را تحت مراقبت درآورده و از هر راه بود با نقشه هايى مرموز در محو و نابود كردن ايشان مى كوشيدند.

ثانیا : حاکمان جور  پى برده بودند كه خواص شيعه معتقدند، امام يازدهم، فرزندى دارند  و طبق رواياتى كه از خود امام يازدهم ، همچنين از پدرانش نقل مى كنند فرزند او را همان مهدى موعود مى شناسند كه به موجب اخبار متواتره از طرق عامه و خاصه پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله) خبر داده بود، و او را امام دوازدهم مى دانند. بحارالانوار تاليف علامه مجلسى : ج 51 و 52.

بدين سبب امام يازدهم بيشتر از ساير ائمه (عليهم السلام) تحت مراقبت حاکمان در آمده بود و خليفه وقت تصميم قطعى گرفته بود كه به هر طريق باشد به داستان امامت شيعه خاتمه بخشد و در اين خانه را براى هميشه ببندد(!!!).

از اين رو، همين كه بيمارى امام عسكرى (عليه السلام) را به معتمد خليفه وقت گزارش دادند، طبيب نزد آن حضرت فرستاد و چند تن از معتمدان خود و چند نفر از قضات را به منزلش گماشت كه پيوسته ملازم وى و مراقب اوضاع داخلى منزل باشند و پس از شهادت امام نيز خانه را تفتيش و توسط قابله ها كنيزان آن حضرت را معاينه كردند و تا دو سال ماءمورين آگاهى خليفه در خط پيدا كردن جانشين آن حضرت مشغول فعاليت بودند تا به كلى نوميد شدند. اصول كافى : ج 1، ص 505،

هنگامى كه امام حسن عسكرى (عليه السلام) به شهادت رسيد،  آن حضرت را در خانه خودش در شهر سامرّا كنار قبر پدر بزرگوارش به خاك سپردند.

بايد دانست كه ائمه اهل بيت (عليهم السلام) در دوره زندگي شان گروه انبوهى از علما و محدثين را پرورش دادند كه شماره ايشان به صدها تن مى رسد.

در تمامی  شرایط سخت، امام حسن عسکری در کمترین فرصت و به شیو های مختلف به تبیین مبانی اصیل دینی و معرفی چهره واقعی دین که از سوی دشمنان، مخدوش شده بود می پرداختند . اعجاز ،عبادت ،تبلیغ مخفیانه ،تالیف و... از جمله دیگر  زوایای فعالیت  های اصیل آن امام همام در دفاع از حریم ولایت  بود.

دعاهاى مأثور از خاندان وحى همواره به عنوان استراتژى مبارزه ‏بر ضدّ تمام انواع فسادهاى فرهنگى، اجتماعى، سياسى و... بوده است. كلمات دعا در نزد اهل بيت، كه آن را از رسول خدا به ميراث‏برده‏اند، چونان پر مايه‏ترين گنج و قيمتى ترين غنيمت است. دعا در نزدآنان دايرة المعارفى است الهى. در آنها آيات حكمت و شيوه‏هاى تربيت‏ و آگاهي هاى سياسى و ديدگاههاى فرهنگى را مى‏توان پيدا كرد.

* شاگردان امام حسن عسكرى (ع)

شيخ طوسى شاگردان امام حسن عسكرى  را بالغ بر صد نفر ذكر نموده است .

علامه قزوينى  263 نفر از اصحاب و شاگردان امام  را با شرح كوتاهى از هر كدام ذكر نموده است كه در اين جا به ذكر نام چند نفر از شاگردان برجسته آن بزرگوار مى پردازيم :

احمد بن اسحاق قمى ، ابوهاشم ، داوود بن قاسم جعفرى (از نواده هاى جعفر طيار)، ابوعمر و عثمان بن سعيد عمرى سمان ، على بن جعفر، محمد ابن حسن صفّار، حسين بن روح نوبختى ، اسحاق بن ربيع كوفى ، عبدالله بن جعفر حميرى ، داوود بن ابى يزيد نيشابورى ، اسحاق بن اسماعيل نيشابورى ، فضل بن شاذان و...

 * تاليفات امام حسن عسكرى (ع)

امام حسن عسكرى در كنار كارهاى علمى، مجموعه هايى از تفسير، روايات ، معارف اسلامى و عقايد را تاليف نمود. بعضى از اين مجموعه ها به صورت نامه هاى طولانى بود كه براى اشخاص ‍ مى فرستاد.

به علاوه روايات بسيار در ابواب فقه و ساير علوم اسلامى توسط افراد مختلف ، از آن حضرت نقل شده است .

علامه سيد محسن امين پنج مجموعه را تحت عنوان تاليفات امام حسن عسكرى (عليه السلام) ذكر نموده كه عبارتند از:

1 - تفسير معروف ، منسوب به امام حسن عسكرى (عليه السلام) .

2 - نامه آن حضرت به اسحاق بن اسماعيل نيشابورى ، مذكور در كتاب ((تحف العقول )).

3 - مواعظ قصار، که  در ((تحف العقول ))ذکر شده است .