آیین هیأت داری/بخش سوم

5. ضرورت وجود تقویت احساسات دینی، در کنار علم و عمل دینی ما چیزی داریم به نام احساسات دینی که دین بدون آنها معنی ندارد. و معرفت دینی، بدون احساسات دینی، جهل است و عمل دینی بدون احساسات دینی هبائا منثور است. امام باقر(ع) فرمودند: هَلِ الدّینَ الاّ الحُبّ مگر دین به غیر از محبت چیز دیگر هم هست؟ البته در دین، بصیرت هم لازم است؛ ولی وجود بصیرت، در صورتی ارزش دارد که نتیجه ی آن احساسات دینی شود. بصیرت دینی را از احساسات دینی نمی شود جدا کرد. نمی شود کسی به جریان امام حسین با بصیرت بنگرد و زیارت عاشورا نخواند. می شود کسی جریان معاد را بفهمد و گریه نکند؟ انسان باید احساسات دینی داشته باشد. احساسات هم فقط اشک و گریه نیست. گاه به صورت آه کشیدن است و گاه یک آه، ارزش والایی دارد که با گریه کردن، قابل مقایسه نیست.

خداوند در قرآن فرمود والذین آمنوا اَشَدُّ حبّا لِلَّهِ این آیه، نشانه دهنده ی اهمیّت احساسات دینی است. عمل انسان وقتی ارزش دارد که مبتنی بر حُبّ باشد. مقدار حُبّ را هم مشخص کرده اند؛ وقتی مقدار مشخص شد بالاخره بایستی بروز و ظهور آن به صورت احساسات دینی وجود داشته باشد.

حضرت آیت ا... اراکی(ره) می فرمودند: با امام(ره) به همدان رفته بودیم. یکی از علمای دینی آن دیار رحلت کرده بود، من مشاهده نمودم در مراسم تشیع جنازه ی آن عالم، حضرت امام(ره) چنان اشک می ریختند که همه تصور می کردند ایشان از بستگان نزدیک آن فرد هستند؛ در حالی که امام، حتّی آن عالم مرحوم را نمی شناختند. علت گریه ی امام درد دین بود؛ چون امام می دانستند که با رفتن یک عالم، ثلمه ای بر دین وارد می شود که قابل جبران نیست. امکان دارد فردی چنین فکر کند که من به جای گریه بر این روحانی، می خواهم ده مقاله بنویسم! گریه باید باشد همچنان که بصیرت و بینش هم باید باشد.

از حضرت آیت الله العظمی نجفی مرعشی(ره) سؤال کردند شما نظرتان در مورد امام چیست؟ ایشان فرمودند شما تازه به امام رسیده اید. ما از زمان جوانی با امام در جلسات هیأت شب پنج شنبه ها با طلبه ها دور هم جمع می شدیم. از آن زمان به امام، ارادت پیدا کردیم که در مجلس عزاداری طلبه ها، از همه بیشتر گریه می کرد و از همه محکم تر به سینه می زد. حضرت امام مقید بودند هر شب زیارت جامعه کبیره را در کنار ضریح حضرت علی در نجف بخوانند.

به طور خلاصه در این بحث چند نکته می توان بیان کرد.

الف . بصیرت باشد نتیجه ی قطعی آن احساسات دینی است.

ب . احساسات دینی، آورنده ی بصیرت دینی است.

ج . هیأت، بهترین محل برای تربیت ناب ترین احساسات دینی است. مجلس دعا این کار را نمی کند که هیئت می کند. درد دین در روضه ی امام حسین ایجاد می شود.

6. ضرورت تعظیم شعائر به ویژه احیای یاد شهیدان در دوران امنیت فعلی

7. ذکر، مهمترین عامل تربیت است و بهترین محل ذکر، هیأت است

8. تأمین شور و احساسات دینی جوانان. جوان، دین بدون احساسات را نمی پذیرد؛ این یک امر فطری است. حضرت امام فرمود مکتبی که بر سر و سینه زدن ندارد، آن مکتب نابود می شود.

9. تأمین نشاط دینی؛ تا محبت اهل بیت تقویت نشود، راه حلّ اساسی برای لذت بردن از زندگی نمی توان معرفی کرد.

10. تربیت خواص؛ بیش تر ضرباتی که ما می خوریم، از کم بودن آدم های خوب است.

هیأت تنها جایی است که در آنِ واحد، دو کار انجام می دهد: تقویت عوام و تربیت خواص و شما چه ابزاری دارید که در یک لحظه، دو کار را انجام دهد. در یک روضه امکان دارد شخصی مثل امام معصوم گریه کند و هم زمان یک فرد عالم و یک عامی هم بگرید، پیرزن، جوان، دانشگاهی و... همه، تحت تأثیر قرار می گیرند.

اگر ما طرفداری از اشک می کنیم زیباترین اشک، اشکی است که از سرچشمه ی اندیشه و حکمت و بصیرت، سرازیر می شود. و این اشک است که در مورد آن وارد شده، بهشت بر آن واجب می شود. بعضی که بطور عمیق، میزان ارزش احساسات دینی را درک نمی کنند با این موضوع، مبهم برخورد می کنند؛ یعنی می گویند، البته احساسات دینی خوب است! این مبهم برخورد کردن است. در روایات ما نفرموده اند اشک بر امام حسین چیز خوبی است، فرموده اند: به اندازه یک بال مگس، اشک بر امام حسین، بهشت را بدنبال دارد؛ این ادعای بزرگی است و برخی چون نمی فهمند در مقام دفاع می گویند احساسات مذهبی چیز خوبی است! آیا رمز بقای دین را خداوند مودّت اهل بیت قرار نداده است. موّدت، چه فرقی با محبّت دارد که خداوند نفرمود محبت؟ مودّت، محبّتی است که ابراز می شود. انسان بر زبان می آورد.

اصحاب، وقتی خدمت امام صادق می رسیدند، با کلمات فدایت شوم ایشان را صدا می زدند: جُعلتُ فِداک. حال، سؤال این جا است که چرا وقتی یک مؤمن به امام زمانش می رسد، باید بگوید فدایت شوم؟ چرا زهرا در مقابل مردم در مسجد پیامبر، خطاب به علی بن ابی طالب بعد از سقیفه صدا زد روُحی لِروُحِکَ الْفِداء وَ نَفْسی لِنَفسِکَ الْوِقاء یا اَبَاالْحَسَنِ جانم فدای تو باد ای علی. آیا این تعارف است؟ جملات شاعرانه است؟ یا نه، حکمت دارد؟ آنها که می گویند محبت اهل بیت فقط چیز خوبی است، حکمت این مطالب را نفهمیده اند. پیامبر می فرماید اگر می خواهید اجر رسالت مرا بدهید، مودّت داشته باشید نسبت به بچه های من. برای برخی، آن قدر در آن زمان، این سخن سنگین بود که می گفتند پیامبر اسلام دروغ می گوید! این آیه ی قرآن نیست. در این زمان هم همین گونه است. برخی عمق قضیه را نمی فهمند.

هیأت یعنی اعلامیه ی محبّت اهل بیت...

نکاتی در باره آداب هیأت ها

1. هیأت ها را به صورت سیّار، برگزار کنید تا افرادی که عشق هیئت دارند، به دنبال آن بگردند.

2. اطلاعیه ی زیاد برای هیأت ندهید. التماس نکنید که مردم بیایند.

3. مکان کوچک انتخاب کنید، تا افرادی که دیر می آیند، بیرون مجلس بمانند.

4. مداح هیأت نباید دلزدگی ایجاد کند. به اندازه ای که مجلس و افراد شرکت کننده، کشش دارند مداحی خود را تنظیم کند.

5. برای جلسات امام حسین، از جیب خود خرج کنید؛ ولی اگر مسابقه یا سمینار و... در میان بود نه. خلاصه مخارج هیأت را به دوش خود بگذارید.

6. به عنوان خوش آمدگویی، دم در نایستید. هیأت صاحب عزا دارد.

7. اعضای اصلی هیأت نباید به قدری با هم مأنوس باشند (در ظاهر و در موقع جلسات) که اگر فرد غربیه ای وارد هیأت شد، احساس غربت کند.

8. هماهنگی کارها را علنی انجام ندهید.

9. کاری کنید که همه به راحتی به هیأت بیایند. حالت محفل خصوصی و دوستانه پیدا نکند.

10. هیأت، محل محبت اهل بیت است و با هر کس این محبت را دارید، باید به خوبی برخورد شود، حتّی اگر اهل نماز نباشد.

11. از امام حسین به عنوان ابزار به نفع خطوط سیاسی استفاده نکنید و همچنین جریان آن حضرت را طوری تحریف نکنید که به ضرر خط سیاسی مقابل باشد.