آیت الله جواد ی آملی؛
بر اساس روایتی که از پیامبر ذیل این آیه نقل شده است کسانی که به زخارف دنیا جا خالی می‌دهند و از آن‌ها عبور می‌کنند و همچنین کسانی که به سرای جاوید توجه دارند و همواره آماده مرگ هستند قبل از اینکه مرگ بخواهد به سراغشان بیاید مشروح الصدر هستند.
عقیق: حضرت آیت‌الله جوادی آملی در سلسله جلسات درس تفسیر خود در تفسیر آیات 22 تا 23 سوره «زمر» بیان کرد: خداوند در سوره زمر به کسانی بشارت داد که اهل پژوهش و تحقیق‌اند همه اقوال و نظریات را می‌شنوند آن‌ها را بررسی می‌کنند و احسن آن‌ها را انتخاب می‌کنند. در آیات دیگر هم احسن الاقوال را مشخص کرد و هم مصداق آن را، که پیامبر اکرم (ص) بود و همچنین پیروان احسن الاقوال را مشخص کرد. اما در ادامه همین سوره مسئله احسن الاقوال را به صورت «اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِیثِ» بیان کرد که مطابق با آیه «الَّذِینَ یسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ» باشد.
وی اضافه کرد: مطلب دیگر این است که از طرف ذات اقدس اله این کتاب نازل شد یعنی آویخته شد، این کتاب نوری است که نورش را از جناب حق‌تعالی می‌گیرد و جهان را روشن می‌کند، علاوه بر این‌ها خاصیت این نور نفوذ پذیری است لذا اگر کسی عمداً مجرای نور و نفوذ نور را ببیندد آسیب می‌بیند. آن گروهی که مشروح الصدرند در اثر این است که نور را به قلب خود راه دادند و خاصیت نور این است که هر جا برود آنجا را وسیع می‌کند و شرح صدر پیدا می‌کند و آنکه نور را راه نداد و در ظلمت به سر برد گرفتار قصاوت و سنگینی و رسوب می‌شود پس هم مردان الهی مشروح الصدرند من ذکر الله فلذا فرمود فهو علی نور من ربه و هم کافران و منافقان قصی القلب هستند من ذکر الله زیرا این نور اینطور نیست که اگر آن را راه داده نشود کاری هم به انسان نداشته باشد بلکه آن راه را نیز تنگ‌تر می‌کند و تاریک را تاریک‌تر می‌کند.
آیت‌الله جوادی آملی عنوان کرد: قرآن خاصیتش این است که «وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاء وَرَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِینَ» اما در مقابل برای کافران «وَلاَ یزِیدُ الظَّالِمِینَ إَلاَّ خَسَارًا». اینطور نیست که اگر کسی «نَبَذُوا کتابَ الله وَراءَ ظُهُورِهِمْ» قرآن هم با او کاری نداشته باشد. بلکه قرآن آن تاریک را تاریک‌تر می‌کند و مرض آن افراد را بیشتر می‌کند. مثلاً یک میوه سالم برای یک انسان سالم مفید است اما برای کسانی که دچار زخم معده هستند این میوه سالم و مفید درد است، مرض است این درد و مرض به خاطر میوه نیست بلکه اشکال و ایراد از خود آن شخص است و در حقیقت چون شخصی که زخم معده دارد در مقابل میوه سالم عکس العمل نشان می‌دهد درد و مرضش بیشتر می‌شود.
وی ادامه داد: پس شفاء و رحمت برای مومنان از قرآن است و شدت عذاب کافر نیز از قرآن است. مثل اینکه انسان سالم فربهی را از میوه می‌گیرد و انسانی که زخم معده دارد درد را از میوه می‌گیرد. اینطور نیست که انسان کافر در اثر اعراض از قرآن آسیب ببیند بلکه از خود قرآن آسیب می‌بیند.
این مفسر قرآن کریم تشریح کرد: بنابراین بر اساس آیه 22 که فرمود: «أَفَمَنْ شَرَحَ اللَّهُ صَدْرَهُ لِلْإِسْلَامِ» می‌توان گفت که اسلام باعث باز شدن قلب انسان می‌شود. حضرت امیر در این باره می‌فرماید هر مضروفی وقتی که آمد از ظرفیت ظرف کم می‌کند مگر علم که وقتی وارد قلب شد بر ظرفیت آن علم اضافه می‌کند. اگر ظرفی ظرفیت ده لیتر آب داشت و 5 لیتر آن را پر کردیم دیگر آن ظرف، ظرفیت ده لیتر را ندارد اما وقتی که علم وارد این ظرف شد، ظرفیت این ظرف را تغییر می‌دهد و به این ظرف ظرفیت می‌دهد یعنی یک طلبه‌ای وارد حوزه شد و یا یک دانشگاهی وارد دانشگاه شد و قلبش ظرفیت 10 مورد را دارد با فهمیدن و پر کردن 5 مورد از موارد، ظرفیت قلبش افزایش می‌یاد و دیگر آن فرد ظرفیت 20 تا 30 مورد را خواهد داشت.
وی ادامه داد: اگر کسی از احساس فراغت، قلب مشروح یا قلب باز داشته باشد مظروف بیشتری دریافت می‌کند خاصیت نور و قرآن کریم این است که شرح صدر می‌دهند. وقتی این جمله نازل شد ابن مسعود از حضرت رسول (ص) پرسید علامت این شرح صدر چیست و چگونه انسان می‌تواند بفهمد که مشروح الصدر شد یا نه چه راهی دارد؟ حضرت در پاسخ فرمود: «التجافی عن دار الغرور والإنابة إلی دار الخلود والاستعداد للموت قبل نزول الموت» این سه نشانه علامت شرح صدر است. اول یعنی جاخالی کردن و آماده برخاستن. وقتی که درخت میوه‌هایش آمده پایین، میوه شناس میوه‌های سالم را انتخاب می‌کند و میوه‌های خراب و کرمو را رها می‌کند. انسان مؤمن در تمام کارهای روزانه خود سعی می‌کند سالم‌هایش را جمع کند و متاع کرمو جمع نکند. مؤمن سعی می‌کند نورها را بگیرد و چیزهایی که به عنوان زینت دنیایی و تکاثر در اموال و مانند آن هستند را رها می‌کند.
آیت‌الله جوادی بیان کرد: شخصی که این نشانه‌ها در او باشد مشروح الصدر است و قرآن وارد قلب او شده است، ظرفیت قلب او را افزایش داده است و نمی‌گذارد که بیگانه بیاید و اگر بیگانه و نامحرمی بود آن را دفع می‌کند. اینطور نیست که همیشه دیو بیرون برود و فرشته بیاید برخی اوقات فرشته آن قدر قدرتمند است که خودش می‌آید دیو را بیرون می‌کند. آنچه که ما در انقلاب کردیم نوع دوم بود یعنی ما گفتیم فرشته‌ای همراه ماست که دیو را بیرون می‌کند و فرمایش امام خمینی (ره) که فرمود من با مشت به دهن این دولت می‌زنم اشعار به همین مطلب است. و قرآن و عترت طاهرین این قدرت را دارند که دیو را بیرون می‌کنند. و اینطور نیست که ما منتظر باشیم تمام مشکلات حل شود تا معارف قرآن در قلب ما جا بگیرد.
منبع:شفقنا
وی اضافه کرد: مطلب دیگر این است که از طرف ذات اقدس اله این کتاب نازل شد یعنی آویخته شد، این کتاب نوری است که نورش را از جناب حق‌تعالی می‌گیرد و جهان را روشن می‌کند، علاوه بر این‌ها خاصیت این نور نفوذ پذیری است لذا اگر کسی عمداً مجرای نور و نفوذ نور را ببیندد آسیب می‌بیند. آن گروهی که مشروح الصدرند در اثر این است که نور را به قلب خود راه دادند و خاصیت نور این است که هر جا برود آنجا را وسیع می‌کند و شرح صدر پیدا می‌کند و آنکه نور را راه نداد و در ظلمت به سر برد گرفتار قصاوت و سنگینی و رسوب می‌شود پس هم مردان الهی مشروح الصدرند من ذکر الله فلذا فرمود فهو علی نور من ربه و هم کافران و منافقان قصی القلب هستند من ذکر الله زیرا این نور اینطور نیست که اگر آن را راه داده نشود کاری هم به انسان نداشته باشد بلکه آن راه را نیز تنگ‌تر می‌کند و تاریک را تاریک‌تر می‌کند.
آیت‌الله جوادی آملی عنوان کرد: قرآن خاصیتش این است که «وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاء وَرَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِینَ» اما در مقابل برای کافران «وَلاَ یزِیدُ الظَّالِمِینَ إَلاَّ خَسَارًا». اینطور نیست که اگر کسی «نَبَذُوا کتابَ الله وَراءَ ظُهُورِهِمْ» قرآن هم با او کاری نداشته باشد. بلکه قرآن آن تاریک را تاریک‌تر می‌کند و مرض آن افراد را بیشتر می‌کند. مثلاً یک میوه سالم برای یک انسان سالم مفید است اما برای کسانی که دچار زخم معده هستند این میوه سالم و مفید درد است، مرض است این درد و مرض به خاطر میوه نیست بلکه اشکال و ایراد از خود آن شخص است و در حقیقت چون شخصی که زخم معده دارد در مقابل میوه سالم عکس العمل نشان می‌دهد درد و مرضش بیشتر می‌شود.
وی ادامه داد: پس شفاء و رحمت برای مومنان از قرآن است و شدت عذاب کافر نیز از قرآن است. مثل اینکه انسان سالم فربهی را از میوه می‌گیرد و انسانی که زخم معده دارد درد را از میوه می‌گیرد. اینطور نیست که انسان کافر در اثر اعراض از قرآن آسیب ببیند بلکه از خود قرآن آسیب می‌بیند.
این مفسر قرآن کریم تشریح کرد: بنابراین بر اساس آیه 22 که فرمود: «أَفَمَنْ شَرَحَ اللَّهُ صَدْرَهُ لِلْإِسْلَامِ» می‌توان گفت که اسلام باعث باز شدن قلب انسان می‌شود. حضرت امیر در این باره می‌فرماید هر مضروفی وقتی که آمد از ظرفیت ظرف کم می‌کند مگر علم که وقتی وارد قلب شد بر ظرفیت آن علم اضافه می‌کند. اگر ظرفی ظرفیت ده لیتر آب داشت و 5 لیتر آن را پر کردیم دیگر آن ظرف، ظرفیت ده لیتر را ندارد اما وقتی که علم وارد این ظرف شد، ظرفیت این ظرف را تغییر می‌دهد و به این ظرف ظرفیت می‌دهد یعنی یک طلبه‌ای وارد حوزه شد و یا یک دانشگاهی وارد دانشگاه شد و قلبش ظرفیت 10 مورد را دارد با فهمیدن و پر کردن 5 مورد از موارد، ظرفیت قلبش افزایش می‌یاد و دیگر آن فرد ظرفیت 20 تا 30 مورد را خواهد داشت.
وی ادامه داد: اگر کسی از احساس فراغت، قلب مشروح یا قلب باز داشته باشد مظروف بیشتری دریافت می‌کند خاصیت نور و قرآن کریم این است که شرح صدر می‌دهند. وقتی این جمله نازل شد ابن مسعود از حضرت رسول (ص) پرسید علامت این شرح صدر چیست و چگونه انسان می‌تواند بفهمد که مشروح الصدر شد یا نه چه راهی دارد؟ حضرت در پاسخ فرمود: «التجافی عن دار الغرور والإنابة إلی دار الخلود والاستعداد للموت قبل نزول الموت» این سه نشانه علامت شرح صدر است. اول یعنی جاخالی کردن و آماده برخاستن. وقتی که درخت میوه‌هایش آمده پایین، میوه شناس میوه‌های سالم را انتخاب می‌کند و میوه‌های خراب و کرمو را رها می‌کند. انسان مؤمن در تمام کارهای روزانه خود سعی می‌کند سالم‌هایش را جمع کند و متاع کرمو جمع نکند. مؤمن سعی می‌کند نورها را بگیرد و چیزهایی که به عنوان زینت دنیایی و تکاثر در اموال و مانند آن هستند را رها می‌کند.
آیت‌الله جوادی بیان کرد: شخصی که این نشانه‌ها در او باشد مشروح الصدر است و قرآن وارد قلب او شده است، ظرفیت قلب او را افزایش داده است و نمی‌گذارد که بیگانه بیاید و اگر بیگانه و نامحرمی بود آن را دفع می‌کند. اینطور نیست که همیشه دیو بیرون برود و فرشته بیاید برخی اوقات فرشته آن قدر قدرتمند است که خودش می‌آید دیو را بیرون می‌کند. آنچه که ما در انقلاب کردیم نوع دوم بود یعنی ما گفتیم فرشته‌ای همراه ماست که دیو را بیرون می‌کند و فرمایش امام خمینی (ره) که فرمود من با مشت به دهن این دولت می‌زنم اشعار به همین مطلب است. و قرآن و عترت طاهرین این قدرت را دارند که دیو را بیرون می‌کنند. و اینطور نیست که ما منتظر باشیم تمام مشکلات حل شود تا معارف قرآن در قلب ما جا بگیرد.
منبع:شفقنا
