چگونه میتوان به معرفت امام زمان دست یافت؟

عقیق:یکی از آرزوهای دیرینه حجاج دیدار امام عصر (عج) به ویژه در عرفات است که به امید آن رهسپار حج می‌شوند چراکه بنابر روایات حضرت حجت (عج) همه ساله در حج شرکت می‌کنند و حج بیت الله الحرام را به جا می‌آورند. از این رو در گفتگویی با حجت الاسلام والمسلمین جواد جعفری، عضو هیئت علمی پژوهشکده حج و زیارت و پژوهشگر مهدویت درباره ارتباط حج و امام عصر (عج) به گفتگو پرداخته‌ایم که از نظرتان می‌گذرد:

چه ارتباطی بین حج و امامت وجود دارد؟ این ارتباط در دوران غیبت چه شرایط و کیفیتی دارد؟

در مکتب تشیع بین امام و حج ارتباط محکم و مستقیمی برقرار است، آنچنان که در روایات داریم یکی از شرایط کمال حج و اتمام اعمال آن، این است که حاجی به دیدار امام بشتابد. البته این در شرایطی بوده که امام حضور ظاهری داشتند و یکی از وظایف حاجی این بود که در مکه یا مدینه به منزل امام برود و ایشان را دیدار و با آن حضرت تجدید بیعت کند.

این تعبیر یعنی کمال حج در سایه دیدار با امام، پیوند بین مهدویت و حج را می‌رساند یعنی بدون امامت حج ناقص است.

طبیعتا در عصر غیبت مکلف به دیدار امام مهدی (عج) نیستیم و قرار نیست ایشان را ببینیم بلکه مکلف به ارتباط روحی و معنوی با امام عصر (عج) هستیم یعنی هر چند امروز در حج لزومی بر دیدار ظاهری نیست اما حاجی باید توجهش به ایشان باشد و خود را در محضر ایشان ببیند.

این درک و معرفت روحی معنوی چطور محقق می‌شود و چه ملزوماتی دارد؟

دو بحث اساسی را می‌توان در ارتباط با حج و مهدویت داشت؛ یکی اینکه هر حاجی در حالت فردی رابطه خود را با امام عصر (عج) بسنجد و دیگری ارتباط اعمال حج با مهدویت است.

در حوزه فردی کسی که به حج مشرف می‌شود نسبت به امام زمان (عج) وظیفه معرفت و شناخت دارد. اصلیترین اعمال حج از عرفات آغاز می‌شود یعنی غیر از زیارات مستحبی مدینه و ورود به مکه با احرام برای به جای آوردن عمره، اعمال حج که سالی یک بار است از خارج مکه و با عرفات آغاز می‌شود که بسیار قابل توجه است که حاجی از ظهر تا مغرب روز نهم ذی الحجه باید در عرفات وقوف کند که این ریشه در معرفت دارد یعنی حج با عرفان کلید می‌خورد و این یکی از افتخارات اسلام است که بر شناخت تاکید دارد نه تقلید کورکورانه مثل مسیحیت که می‌گوید ابتدا بپذیر بعد بفهم اما اسلام می‌گوید ابتدا معرفت کسب کن بعد وارد عمل بشو.

لذا در روایات داریم که امیرالمومنین (ع) فرموده‌اند: خداوند وقتی در قرآن به روز حج بزرگ اشاره می‌کند این روز به عرفه اشاره دارد؛ اگر حج را در نظر بگیریم روز بزرگ آن عرفه است.

ما در رابطه با امام زمان (عج) نیز همین را داریم یعنی کسی که بمیرد و امام زمانش را نشناخته باشد به مرگ جاهلی از دنیا رفته است یعنی توحید، نبوت، نماز و روزه از او قبول نمی‌شود، همچون جاهلین قبل از ظهور اسلام! یعنی هر مقدار در حج معرفت مهم است و حاجی باید با معرفت و شناخت باشد در بحث امامت هم داریم اگر کسی امامش را نشناسد به مرگ جاهلی از دنیا می‌رود.

بنابراین، کسی که به حج مشرف می‌شود باید شناخت امام عصر (عج) را در نظر باشد یعنی بداند امام کیست و چه وظایف و اختیاراتی در نظام هستی دارد و خداوند چه اختیاراتی به او داده است؟، پی بردن به این‌ها باعث می‌شود انسان اولا نیازمندی‌های خود را دریابد و بعد توان و قدرت امام را درک کند.

بنابراین، یکی از وظایف حاجی این است که ابتدا نسبت به امام عصر (عج) معرفت کسب کند بعد کاری برای ایشان انجام دهد.

چگونه می‌توان به این معرفت دست یافت و ارتباط روحی معنوی خود را با امام عصر (عج) برقرار کرد؟

این معرفت به شرایط و توانمندی‌های فرد بستگی دارد به عنوان مثال اگر فرد قدرت مطالعه را دارد ساعاتی از روز و هفته را به مطالعه چنین کتبی اختصاص دهد و اطلاعاتش را نسبت به ولی عصر (عج) بالا ببرد. اگر امکان حضور در جلسات را دارد معرفت خود را نسبت به امام عصر (عج) افزایش دهد چراکه قبولی اعمالش در گروی همین معرفت‌ها است. آنچنان که امام سجاد (ع) قبولی اعمال از سوی خداوند را در گروی شناخت ائمه معصوم (ع) می‌داند.

البته باید توجه داشت این شناخت به بیوگرافی امام محدود نمی‌شود، بلکه مهم‌ترین مسئله در آن شناخت جایگاه امام است اینکه خداوند به او چه قدرتی داده و چه کارهایی بر عهده ایشان است.

یکی از مسائل مهم در شناخت امام عصر (عج) بحث عرضه اعمال است یعنی شیعه توجه کند که هر کاری که انجام می‌دهد به امام زمان (عج) عرضه می‌شود و این در کتب معتبر حدیثی مثل کافی شیخ کلینی تصریح شده که به عنوان مثال روزی دو بار یا به صورت هفته‌ای و... گزارش اعمال به امام (ع) عرضه می‌شود.

توجه به این نکته بسیار در کارهای فرد تاثیرگذار است هم از نظر دوری از گناه هم از جهت انجام کارهای خیر که اگر انسان چنین توجهاتی را داشته باشد بتدریج می‌تواند به معرفتی که ائمه (ع) خواسته‌اند، دست یابد.

حضور امام عصر (عج) در مراسم حج چگونه است و عنایات ایشان چگونه شامل حال حجاج می‌شود؟

طبق روایات آمده در کتب معتبر حدیثی امام عصر (عج) هر سال در موسم حج حاضر شده و حج را به جا می‌آورند و نیز در روایت داریم که وقتی ایشان در حج حاضر می‌شوند مردم را می‌بینند و مردم هم ایشان را می‌بینند اما امام (عج) را نمی‌شناسند لذا حضور امام عصر (عج) در حج تصریح شده به ویژه از نهم ذی الحجه تا ایام قربانی و.. به ویژه در عرفات که دیدارهای فراوانی در این منطقه با ایشان رخ داده و کسانی که مورد عنایت ایشان قرار گرفته‌اند نشان می‌دهد امام (ع) نظر خاصی نسبت به حجاج دارند.

روایاتی هم از امام عصر (عج) داریم که می‌فرمایند: «در موسم حج ضجه زیاد است اما حاجی کم است.»

این هشدار است برای حجاج که بدانند امام (عج) در عین داشتن رافت و رحمت به حجاج، از نیات آن‌ها باخبر هستند و متوجه می‌شوند چه کسانی حاجی واقعی هستند و چه کسانی ظاهری اعمال را به جا می‌آورند.

نقل‌های فراوان داریم به ویژه در گذشته که امام (عج) عنایات ویژه به حجاج داشته و آن‌ها را کمک کرده‌اند اما در عین حال باید توجه داشت که بحث نیت خالص این توجهات را جلب می‌کند. آنطور که برخی حجاج نقل کرده‌اند که امام عصر (عج) به یاد کردن مظلومیت اهل بیت (ع) به ویژه ماجرای کربلا تاکید دارند. به عنوان مثال حاجی فشندی از ایشان روایت کرده که هر کس ذکر و زیارت حضرت عباس (ع) را می‌گوید ما در آن مجلس شرکت می‌کنیم و باز حاجی گفته ما در چادر عرفات این روضه را می‌خواندیم که امام زمان (عج) تشریف آوردند.

منبع:قدس

211008