طبق نظر اشعریون هر مسلمان باید فرمانبر بی چون و چرای حاکم باشد حتی اگر حاکم از دیانت خارج شد، قیام علیه او با سلاح روا نیست. آنها مشروعیت هر حادثه حتی عاشورا را به قضا و قدر الهی نسبت می دادند.
عقیق: نشست "ریشه های تفکر اشعری در فاجعه عاشورا"، عصر دوشنبه، 11 دی ماه در محل موسسه پژوهشکده حکمت و فلسفه ایران با سخنرانی آیت الله سید مصطفی محقق داماد برگزار شد.
وی در رابطه با استفاده معاویه از مفهوم قضا و قدر و توجیهات او در این باره گفت: عایشه به هر حال در جامعه اسلامی جایگاه بالایی دارد، هنگامی که به خاطر نصب پسرش یزید، عبدالله بن عمر به معاویه اعتراض کرد، گفت: تو را از پـراکـنـده سـاختن مسلمانان و کوشش برای برهم زدن جمعیّت آنان و ریختن خونشان پرهیز می دهـم. کـار یـزیـد قـضـای الهـی بـود و اخـتـیار مؤمنان به دست خودشان نیست، او همچنین هنگامی هم که عایشه به سبب این کار به او اعتراض کرد همین پاسخ را داد و فریاد زد: شما کاری را می خواستید که خداوند نمی خواست، لاجرم چنان شد که خدا می خواست! و اینگونه آنها را ساکت کرد.
وی با اشاره به تلاش امویان در ترویج این
امر در سطح جامعه که هرچه می شود و می کنند، منتسب به خدا است، بیان کرد:
آنها بعد از این برای توجیه اعمال قبیح خود می گفتند هرچه خدا کند خوب است،
پس خوب و بد بودن معنی نمی دهد.
آیت الله محقق داماد اظهار کرد:
بنابراین با این طرز تفکر اصلا مسیر قدرت و مشروعیت آن، معنا ندارد، بعدها
همین مفاهیم برای عده ای دست مایه جنایات شد، مثلا عمرسعد، به وعده حکومت
ری در واقعه عاشورا آنچنان به جنایت دست زد، در کتاب "طبقات ابن سعد"، جلد
5، آمده است که وقتی به او اعتراض کردند که چرا برای حکومت ری پسر پیغمبر
را کشتی؟، گفت: این کار از جانب خدا مقرر شده بود!
عضو هیئت علمی موسسه
حکمت و فلسفه ایران در ادامه به عقاید "ابولحسن اشعری" بنیانگذار مکتب
اشعری اشاره کرد و افزود: به استناد یک متکلم فقیه مطلبی را در موارد مطرح
شده از سوی اشعری خواهم گفت بر این مبنا: اشعری می گوید: هر مسلمان باید
فرمانبر بی چون و چرای حاکم باشد حتی اگر آن حاکم از دیانت خارج شد، قیام
علیه او با سلاح روا نیست و مسملان باید از ورود به چنین امری پرهیز کند!؛
که به موجب این نظریه مکتب اشعری توجیه گری علی اطلاق حاکمان بیشتر شد.
وی
با اشار به وصف حال "احمد بن اسماعیل قزوینی شافعی" که از استادان نظامیه
بغداد بود، گفت: او در نظامیه بغداد استاد اخلاق و مبلغ افکار شاعری بود،
روز عاشورا منبر رفت و قصد به درس دادن و تدریس نهاد، شخصی گفت امروز روز
عاشورا است، یزید را لعنت کن!
آیت الله محقق داماد بیان کرد: احمد بن
اسماعیل قزوینی شافعی، سرش را پایین انداخت و در برابر این سخن گفت:
او(یزید)، امامی مجتهد بود و در اجتهاد خود اشتباه کرد، من چرا لعن کنم؟ که
در این میان با دادن این پاسخ، مردم از پایین منبر بر او آجر پرت کردند و
او طوری از منبر پایین آمد و گریخت که کلا از شهر خارج شد و به قزوین رفت.
وی
تصریح کرد: احمد بن اسماعیل قزوینی شافعی، در مورد یزید پیرو ابوالحسن
اشعری بود، اشعری می گوید: در بین مردم مسلمان نسبت به امامت یزید اختلاف
جدی وجود داشت، به طوری که برخی به استناد اجماع مسلمین، او را امام خود و
بیعت دادند و تنها حسین بن علی بر او خرده گرفت ، گروهی دیگر نیز او را
امام دانسته و قیام حسین بن علی (ع) را اشتباه دانستند، و این تعبیر اشعری
یعنی اجماع مسلمین سمت یزید بوده است و این وسط تنها امام حسین (ع) بر او
خرده گرفته است، شیطنت اشعری در این کلام نهفته است.
آیت الله محقق
داماد ابراز کرد: تفکر جریان اشعری در تاریخ اندیشه اسلام با اجتهاد و تفقه
آمیخته شده است، برای مثال او به صراحت تمام کارهای خلفای راشدین را با
قضا و قدر توجیه می کند از این نظر به کار خود ادامه می دهد چرا که در قالب
های یاد شده، نظرات اش را می گوید.
این استاد دانشگاه با اشاره به آیه "
قُلِ اللَّهُمَّ مَالِکَ الْمُلْکِ تُؤْتِی الْمُلْکَ مَن تَشَاء
وَتَنزِعُ الْمُلْکَ مِمَّن تَشَاء وَتُعِزُّ مَن تَشَاء وَتُذِلُّ مَن
تَشَاء بِیَدِکَ الْخَیْرُ إِنَّکَ عَلَىَ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ"، خاطرنشان
کرد: این آیه داستانی در فاجعه عاشورا دارد، یزید زمانی که سر امام حسین
(ع) را آوردند، خطاب به همه گفت: صاحب این سر می گفت که پدر، مادر و جد من
از جد و پدر مادر تو بهترند، یزید ادامه داده بود: اما خدا به نفع پدر من
حکمیت کرد، در مورد مادرم قبول دارم که مادر او و جدش از مادر و جد من
بهترند و بعد این آیه که بدان اشاره شد را خواند، و کسی چیزی نگفت، چراکه
بر مبنای این آیه عزت و ذلت دست خداست، و او به این روش توجیه کرد، حال
آنکه انسان با شک پاره کردن عزت نمی یابد که اگر می یافت در این میان "ببر"
که حیوان است او نیز عزیز می شد.
منبع: خبرگزاری شبستان
کد خبرنگار 211007
