استفتاء/ احکام نیت در روزه

عقیق:نیت روزۀ غیر ماه رمضان در ماه رمضان
اگر شخص در ماه رمضان نیت روزۀ غیر ماه رمضان بکند، روزه‌اش چه حکمی دارد؟
الف. اگر به‌علت فراموشی یا ندانستن ماه رمضان نیت غیر ماه رمضان کرده است:
روزۀ ماه مبارک حساب می‌شود (مشهور).
ب. عمداً نیت غیر ماه رمضان کرده است:
نه از رمضان حساب می‌شود و نه از غیر رمضان (حضرت امام و آیات عظام ‌گلپایگانی، صافی، بهجت، فاضل، نوری و مکارم).
نه از رمضان حساب می‌شود و نه بنا بر احتیاط واجب از غیر رمضان (آیات عظام خویی، تبریزی، وحید و زنجایی).
روزه‌ای که قصد کرده است، حساب نمی‌شود و همچنین روزۀ ماه رمضان حساب نمی‌شود، اگر آن قصد با قصد قربت منافات داشته باشد؛ بلکه اگر منافات هم نداشته باشد، بنا بر احتیاط واجب، روزۀ ماه رمضان حساب نمی‌شود (آیت‌الله‌سیستانی).
خلاصۀ نظر مراجع به نوع فتوا یا احتیاط واجب: شخص نمی‌تواند در ماه رمضان با علم به اینکه ماه رمضان است، عمداً نیت غیر از روزۀ ماه رمضان بکند و اگر چنین کند، روزۀ او صحیح نیست؛ نه از ماه رمضان حساب می‌شود و نه از غیر ماه رمضان.
انتهای نیت روزه در حالت عادی
شخصی که عذری ندارد، انتهای نیت روزه برای این شخص چه زمانی است؟
الف. روزۀ واجب معین مثل ماه رمضان و نذر معین:
تا اذان صبح فرصت دارد نیت کند (مشهور).
بنا بر احتیاط واجب، تا اذان صبح فرصت دارد نیت کند (آیت‌الله‌سیستانی).
در روزۀ نذر معین خودش تا مغرب فرصت دارد نیت کند و در غیر آن، از واجبات معین مثل ماه رمضان تا اذان صبح فرصت دارد نیت کند و اگر تا آن موقع نیت نکرد، به روزۀ آن روز اکتفا نکند (آیت‌الله‌زنجانی).
ب. روزۀ واجب غیرمعین، مثل روزۀ قضا و کفاره و نذر مطلق:
اگر مبطلی انجام نداده است، تا اذان ظهر فرصت دارد نیت کند؛ ولی بعد از ظهر نمی‌تواند نیت نکند (مشهور).
در قضای ماه رمضان و نذری خودش تازمانی‌که به‌اندازۀ نیت‌کردن به مغرب مانده باشد و در غیر دو حالت ذکرشده، تا اذان صبح فرصت دارد نیت کند (آیت‌الله‌زنجانی).
اگر مبطلی انجام نداده است، تا اذان ظهر فرصت دارد نیت کند؛ ولی بعد از ظهر، بنا بر احتیاط واجب، نیت نکند (آیات عظام سیستانی و وحید و گلپایگانی).
ج. روزۀ مستحبی:
تازمانی‌که به‌اندازۀ نیت‌کردن به مغرب یا غروب (به‌حسب اختلاف فتاوا) مانده باشد.
انتهای نیت روزۀ ماه رمضان برای معذور
انتهای نیت روزه برای کسی‌که نمی‌داند یا فراموش کرده است ماه رمضان است یا بدون‌نیت خوابیده و خواب مانده است، چه زمانی است؟
اگر مبطلی انجام نداده است، تا اذان ظهر فرصت دارد فوراً نیت کند و روزه‌اش صحیح است؛ ولی اگر بعد از اذان ظهر متوجه شود، باید قضای آن را بعداً به جا آورد و تا مغرب تأدباً امساک کند (حضرت امام و آیات عظام فاضل، خویی، مکارم، وحید، تبریزی، بهجت و اراکی).
اگر مبطلی انجام نداده است، تا اذان ظهر فرصت دارد فوراً نیت کند و روزه‌اش صحیح است؛ ولی اگر بعد از اذان ظهر متوجه شود، بنا بر احتیاط واجب نیت روزه کند رجائاً و سپس قضا کند (آیات عظام سیستانی و گلپایگانی و صافی).
تا اذان صبح فرصت دارد نیت کند؛ ولی اگر مبطلی انجام نداده است و در بین روز ملتفت شود، بنا بر احتیاط واجب، آن روز را به‌قصد قربت مطلقه امساک کرده و قضای آن را نیز بگیرد (آیات عظام خویی، تبریزی، وحید و زنجانی).
انتهای نیت روزۀ واجب معین برای معذور
انتهای نیت روزۀ واجب معین برای شخصی که عذر دارد، چه زمانی است؟
اگر مبطلی انجام نداده است و قبل از اذان ظهر ملتفت شود، بدون‌تأخیر نیت کند، روزه‌اش صحیح است؛ ولی بعد از ظهر نمی‌تواند نیت کند (مشهور).
اگر مبطلی انجام نداده است و قبل از اذان ظهر ملتفت شود و بدون‌تأخیر نیت کند، روزه‌اش صحیح است و اگر بعد از ظهر یادش بیاید، بنا بر احتیاط واجب رجائاً روزه بگیرد و روزۀ آن روز را نیز قضا کند (آیت‌الله‌سیستانی).
در نذر معین اگر مبطلی انجام نداده است، تا مغرب و در غیر آن از واجبات معین تا اذان صبح و اگر تا آن موقع نیت نکرد، به روزۀ آن روز اکتفا نکند (آیت‌الله‌زنجانی).
انتهای نیت روزۀ نیابتی
انتهای نیت برای روزۀ نیابتی قضای میت چه زمانی است؟
الف. تبرعی و مجانی:
تا اذان ظهر است (رهبر معظم انقلاب و آیات عظام سیستانی، صافی، بهجت، فاضل، مکارم و تبریزی).
باید موقع اذان صبح نیت داشته باشد و حکم روزه برای خودش را ندارد (آیات عظام خویی و گلپایگانی).
ب. استیجاری:
تا اذان ظهر است (رهبر معظم انقلاب و آیات عظام سیستانی، صافی، بهجت، فاضل و مکارم).
باید موقع اذان صبح نیت داشته باشد و حکم روزه برای خودش را ندارد (آیات عظام خویی و گلپایگانی).
باید موقع اذان صبح نیت داشته باشد و حکم روزه برای خودش را ندارد و چنانچه بخواهد در بین روز تا قبل از اذان ظهر نیت کند، کفایت فعل معذور از منوب‌عنه محل اشکال است (آیت‌الله‌اراکی).
تأخیر افطار
آیا انسان می‌تواند بعد از اذان مغرب همچنان نیت روزه داشته باشد؟
جایز نیست شب را جزء نیت روزه قرار داد؛ مگر به‌قصد مقدمیت و تأخیرانداختن افطار از اول اذان مغرب بدون قصد روزه:
مستحب است تا خواندن نماز مغرب و عشا تأخیر بیندازد تا ثواب نماز روزه‌دار مکتوب شود؛ مگر کسی برای افطار منتظرش باشد یا موقع نماز، خضوع قلب نداشته باشد (مشهور).

منبع:قدس

211008