توجه ویژه امام رضابه امر به معروف و نهی از منکر

عقیق:زیرا همه ما براساس تعهدی که در پذیرش مسؤولیتهای اجتماعی داریم، باید ناظر و مراقب همه اموری باشیم که در جامعه بروز می‌کند. چنانکه قرآن کریم نیز بصراحت از این فریضه دینی به عنوان امری واجب یاد کرده و همه مردم را در تعیین سرنوشت جامعه سهیم و نقش آفرین برشمرده است. امر به معروف و نهی از منکر جایگاه ویژه‌ای در سیره معصومین(ع) داشته و آنها پیوسته بر حفظ و تداوم این فریضه توصیه اکید داشتند. این مسأله همچنین در سیره ارزشمند امام رضا(ع) نیز جایگاه ویژه ای داشت و آن حضرت تأکید داشتند که ترک این فریضه دینی پیامدهای جبران ناپذیری بر پیکر جامعه برجا خواهد گذاشت. برای بررسی دیدگاه‌های امام هشتم(ع) درباره امر به معروف و نهی از منکر با آیت ا... مظاهری، استاد اخلاق و معارف اسلامی گفت‌وگو کرده ایم که در ادامه می‌خوانید.

در تبیین مسأله امر به معروف و نهی از منکر در جامعه اسلامی چه نکاتی قابل طرح است؟
- ‌امر به معروف و نهی از منکر فریضه ای دینی است که بر تمامی مسلمانان واجب است که در کنار سایر اعمال دینی و عبادی خود این فریضه را هم مورد توجه قرار دهند. همان‌طور که می‌دانید مردم هسته مرکز جامعه اسلامی هستند و آنچه سلامت اخلاق را در میان آحاد جامعه تثبیت می‌کند، مشخص شدن و تمیز قایل شدن میان بد و خوب است؛‌چنانکه در فقه اسلامی این مساله به عنوان امر به معروف و نهی از منکر مطرح شده که از مهمترین مبانی تفکر سیاسی یک مسلمان به شمار رفته و ضامن بقای اسلام است. قرآن کریم درباره این فریضه دینی ذیل آیه 71 سوره توبه چنین می‌فرماید: مردان و زنان با ایمان ولی و یاور یکدیگرند، امربه معروف و نهی ازمنکر می‌کنند، نماز را برپا می‌دارند و زکات را می‌پردازند و خدا و رسولش را اطاعت می‌کنند.»

امام رضا(ع) درباره توجه به این فریضه دینی چه دیدگاه هایی را مطرح فرموده اند؟
- ‌احیا، توسعه و انجام امر به معروف و نهی از منکر راهبرد همه معصومین(ع) در اداره جامعه اسلامی بوده و همین مشی در سیره ارزشمند امام هشتم(ع) هم به روشنی مشهود است. آن حضرت این فریضه دینی را منحصر به امور اخلاقی نمی دانستند و تأکید داشتند، امر به معروف و نهی از منکر باید در تمامی ابعاد یک جامعه اسلامی از جمله دینی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، حکومت داری ‌و حتی امور نظامی مورد توجه قرار بگیرد. امام رضا(ع) چه در هنگام حضور در مدینه و چه زمانی که به ایران هجرت کردند، هر کجا که لازم بود، بدون مماشات و کنار آمدن با اهل منکر، به وظیفه الهی خود عمل می‌کردند تا مشی ایشان به عنوان الگوی کامل در این زمینه مورد توجه مردم قرار بگیرد. از دیدگاه ثامن‌الحجج(ع) چشم بستن بر منکر و برخورد نکردن با انجام دهندگان آن، گناهی بزرگ و نابخشودنی است، زیرا تمام جامعه اسلامی مملو از فسادهای گوناگون می‌شود.

در ایام ماه مبارک رمضان قرار داریم، حال آنکه برخی با هزینه‌های بسیار افطاری می‌دهند. البته در این مراسم خیلی اسراف می‌شود،امام هشتم(ع) چه رهنمودی ارایه کرده اند؟
- به نکته مهمی اشاره داشتید که متأسفانه درد بزرگی برای جامعه دینی است که عده‌ای از گرسنگی درد بکشند و برخی اسراف کنند. وظیفه همه ماست که به میزبان تذکر بدهیم البته توجه کنیم که با لحن خوب و بیان شیوا امر به معروف داشته باشیم. چنانکه امام رضا(ع) نیز برای نهی از اسراف کردن به نکته ارزشمندی اشاره دارند، روایت است که غلامان آن حضرت روزی میوه ای را خوردند و باقی مانده آن را دور ریختند. امام هشتم(ع) که این اسراف را دیدند فرمودند:«اگر شما از این میوه، بی‌نیاز شده‌اید، مردمانی هستند که از آن، بی‌نیاز نشده‌اند، آن را به آنها بخورانید.»
بنابراین می‌بینیم که اسراف کردن هم یکی از موارد منکر است که باید از آن دوری کرده و دیگران را نیز در این زمینه امر به معروف کنیم.

در بخشی از گفت‌وگو اشاره داشتید که امام رضا(ع) در سیره سیاسی خویش هم امر به معروف را مورد توجه قرار می‌دادند، تاریخ در این زمینه چه می‌گوید؟
- امام رضا(ع) در تمامی لحظات زندگی خود همواره در برابر ظلم عمال عباسی ایستادگی می‌کرد و حتی ولایتعهدی اجباری ایشان هم مانعی برای امر به معروف مأمون نبود و ایشان همواره در برابر برخوردهای غلط و غیر دینی وی واکنش نشان می‌داد و بدون هیچ ترس و واهمه‌ای منکر را به این خلیفه عباسی گوشزد کرده و حتی کمک کردن به آنها را از گناهان کبیره می‌دانست و می‌فرمود:‌کمک به آنها و کوشش برای تأمین نیازهای آنها معادل کفر است و توجه عمدی به آنها از گناهان کبیره‌ای است که نتیجه اش عذاب آتش دوزخ است.» این برخوردها در سیره امام هشتم(ع) تاریخ گواهی می‌دهد.

از دیدگاه ثامن الحجج(ع) عاقبت ترک امر به معروف و نهی از منکر چیست؟
- امر به معروف و نهی از منکر ضامن بقای اسلام است و قطعاً ترک آن آثار جبران ناپذیری را در جامعه برجا می‌گذارد، از همین رو امام رضا(ع) ذیل حدیثی در این زمینه می‌فرماید:« رسول خدا(ص) همواره مى‌فرمودند هرگاه امّت من از انجام امر به معروف و نهى از منکر سرپیچى کنند و آن را به یکدیگر واگذار نمایند، گویا با خـداوند اعـلان جنگ داده‌اند.»

منبع:قدس

211008