انفاق؛ پازل گمشده کار فرهنگی

عقیق:ارتباط فرهنگ و اقتصاد، ارتباطی ناگسستنی و در عین حال هم افزاست. فرهنگ به‌عنوان عامل تعیین‌کننده نحوه حضور و فعالیت افراد جامعه در عرصه‌های مختلف، این قابلیت را دارد که بر همه شؤون زندگی مردم کشورمان اثر بگذارد.

دقیقاً به همین دلیل است که در هجوم «نرم» دشمنان جمهوری اسلامی ایران، تقابل فرهنگی و حمله به اساس فرهنگ اسلامی و ملی ما به‌ وضوح قابل مشاهده است. فرهنگ با پشتوانه ثروت واقتصاد پویا -به عنوان کاتالیزور- ناگزیر فراگیر خواهد شد و در مقابل اقتصادی پویا و پایدار خواهد بود که بر مبنای فرهنگی غنی و مستحکم بنا گرفته باشد.

اگر جبهه باطل در سینمای هالیوود و شبکه های ضداسلامی روز به روز در حال حرفه‌ای تر شدن است و محصولات خود را که حامل فرهنگ غرب است، با کمترین هزینه در اختیار مخاطب قرار می‌دهد؛ به اعتراف سردمداران آن ها، به پشتوانه شرکت‌های صهیونیستی است که از هیچگونه کمکی دریغ نمی‌کنند.

نگاه به ثروت در هیچ مذهب و ملّتى، آنقدر که در اسلام روى اصل ثروت^[1] به دست آوردن ثروت^[2] نگهدارى ثروت^[3] و حتّى مصرف ثروت^[4] حساب شده، نیست. کتاب آسمانى قرآن، آنقدر به پرداخت مال در راه خدا (فى سبیل الله)^[5] اهمّیت داده است که، اولاً آن را وسیله تزکیه و تربیت جامعه دانسته^[6] و ثانیاً هرکجا سخن از عالى ترین سمبل عبادت یعنی نماز به میان آمده، غالبا پرداخت ثروت، دوش به دوش نماز که ستون دین و معراج مؤمن است، قرار گرفته است: «أقیموا الصلاة و آتوا الزّکاة»^[7]

حتّى یکى از نشانه‌هاى بارز و درخشان مؤمنان این است که در هر حال، چه در وسعت و راحتى و چه در سختى و تنگدستى، از انفاق و بذل مال دست برنمى‌دارند: «الّذین ینفقون فى السّراء و الضّراء»^[8]

در برابر بعضى آیات قرآن و کلمات اهل بیت که ثروت ها را (فتنه) و مذموم قلمداد کرده‌اند، آیات و روایات دیگرى نیز وجود دارد که ثروت را فضل و موهبت الهى^[9] و خیر و منشأ نیکی‌ها^[10] شمرده است.

ثروت در اسلام «جنبه نسبى» دارد و با توجّه به هدفى که در راه آن مصرف مى‌شود، ارزش و اهمّیت آن افزایش یا کاهش مى یابد.^[11]

این در حالی است که در طول تاریخ ظهور اسلام تا کنون هرکجا ثروت عمومی پشتوانه فعالیت‌های فرهنگی بود، دین اسلام رشد چشمگیری کرده است. وقتی جبهه کفر، علی علیه السلام را هم تحریم کردند، درآمد فدک سالیانه بالغ بر(12) 24هزار درهم بود که حضرت صدیقه طاهره (علیهاالسلام) آن را در راه تبلیغ و ترویج دین خدا خرج مى‌کرد، به بینوایان مى‌داد، بر فقرا، ایتام و بنى هاشم نثار مى‌کرد و تنها سهم اندکى از درآمد آن را صرف زندگى خانوادگى خود مى‌کرد.

فاطمه (علیهاالسلام) ثروت اندوز و رفاه طلب نبود -معاذالله- که به هنگام دسترسى به ثروتى کلان، در تلاش براى افزودن به آن باشد و به فکر تجملات بیفتد. او مال بى‌ارزش و فناپذیر دنیا را با انفاقش در راه تبلیغ دین خدا ارزشمند و جاودانه مى‌ساخت.

دستگاه حاکم که از پشتوانه اقتصادی علی علیه السلام آگاه شده بود و آن را وسیله ای جهت رسوایی خود و گرویدن مسلمانان به سوی نائب بر حق رسول می‌دیدند، با ادعاهای واهی فدک را از فاطمه زهرا که حامی امیرالمؤمنین بود غصب کردند و در نهایت فرمان مصادره فدک صادر شد. به دستور هیأت حاکمه، وکلاء و کارگزاران فاطمه را از فدک بیرون کردند و افراد دیگرى به جایشان منصوب شد.^[13]

مهمترین نقش أم المؤمنین حضرت خدیجه (سلام الله علیها) بانوی ثروتمند حجاز، همسر پیامبر اکرم و اولین زن مسلمان، نیز در بخشش و انفاق او تجلی یافت؛ تا جایی که در قرآن کریم مورد ستایش پروردگار متعال قرار گرفت: «مثل الَّذین ینفقون اموالهم ابتغاء مرضات الله و تثبیتاً من انفسهم...»^[14]

حضرت خدیجه ثروت عظیمی از پدر به ارث برده و آن را از راه تجارت فزونی بخشیده بود.^[15] او تمامی این ثروت را خالصانه برای گسترش و توسعه اسلام در اختیار پیامبر (صلّی الله علیه و آله) قرار داد.

ثروت او قبل و بعد از جریان محاصره اقتصادی و اجتماعی بسیار کارگشا بود.^[16] او با مال و جان و زبان خود به حمایت همه جانبه از پیامبر و مسلمانان برخاسته بود. در جریان سه سال محاصره وحشت بار در شعب ابیطالب، خدیجه از روی صفا و سخاوت تمام دارایی خود را نثار پیامبر و مسلمانان کرد و آن ها را از گرسنگی نجات داد تا اینکه خداوند گشایشی در کار آن ها پیش آورد.^[17]

جهاد مالی خدیجه و انفاق و بخشش او در ده سال اوّل بعثت نقش حیاتی و چشمگیری در رشد و گسترش اسلام و فزونی یافتن تعداد مسلمانان و هجرت مسلمانان و ابطال نقشه های سران کفر و شرک داشت و این نقش آفرینی خدیجه بود که او را در نزد رسول الله بسیار عزیز می‌داشت؛ تاجایی که او را به عنوان یکی از چهار زن نمونه و بزرگ که جایگاهشان در بهشت برین است، معرفی کردند. 

هوالآخر؛ لازم است قبل از هرچیز این مسأله را برای خودمان حل کنیم که برای جهانی شدن اسلام و فرهنگ ناب محمدی باید هزینه کنیم و این هزینه کردن تنها با بودجه های دولتی تأمین نمی شود. پس لازم است مؤمنان وارد عمل شوند و أم المؤمنین خدیجه کبری را اسوه و الگوی خود قرار داده و برای تبلیغ دین خدا هزینه کنند. 

پی نوشتها:

[1] إنّما أموالكم و أولادكم فتنة (تغابن:15) و الذين فى أموالهم حقّ معلوم (معارج:24)

[2] و لا تأكلوا أموالكم بينكم بالباطل (بقره:188)

[3] و لا تأكلوها اسرافا و بدارا (نساء:6)

[4] و لا تبسطها كلّ البسط (اسراء:29)

[5] سوره بقره، آيه:262

[6] خذ من اموالهم صدقة تطهّرهم و تزكّيهم بها (توبه:103)

[7] سوره بقره، آيه83

[8] سوره آل عمران، آيه134

[9] و ابتغوا من فضل الله (سوره جمعه:10)

[10] ان ترك خيرا الوصيّة... (سوره بقره:180) انّه لحبّ الخير لشديد (سوره عاديات:8)

[11]  نقش ثروت در پيشرفت اسلام/ سیدمحمد شیرازی، احمد صادقی‌اردستانی/ مقدمه

[12] معادل 15500 مثقال نقره

[13] تفسير نورالثقلين ج4 ص272

[14] قرآن کريم، سوره بقره، آيه265

[15] خدیجه بنت خویلد بن اسد بن عبدالعزی بن قصی بن کلاب بن مره بن کعب بن لؤی بن غالب به فهر بن مالک بن نضر بن کنانه. مادرش: فاطمه بنت زایده بن الأصم بن الهرم بن رواحه بن حجر بن عبد بن معیص بن عامر بن لؤی بن غالب بن فهر بن مالک. بر اساس برخی مدارک تاریخی، ایشان در سال ۶۸ قبل از هجرت در مکه متولد شده اند.

[16] استاد هاشم معروف حسني، سيره المصطفي(صلّي الله عليه و آله) صفحه65
[17] بحرالعلوم، زنان صدر اسلام، صفحه116

یادداشت واره از حجت الاسلام میلاد عچرش فعال فرهنگی

 منبع:جام

211008