حجت‌الاسلام شفیعی
امام علی(ع) درباره مقام شفاعت پدر بزرگوارش می‌فرماید: قسم به کسی که محمد را به حق به پیامبری برگزید، اگر پدرم(حضرت ابوطالب(ع)) در حق همه گناهکاران روی زمین شفاعت کند، خداوند می‌پذیرد.
عقیق: حضرت ابوطالب(ع) مرد نمونه مکه و عموى عالیقدر پیامبر(ص) و مدافع صمیمى و حامى آن حضرت(ص) که از آغاز دعوت پیغمبر پیوسته با عقل و درایت، مرز بین حضرت و قریش را حفظ کرده و به حمایت برادرزاده خویش و پیشرفت دین خدا اهتمام داشت، سرانجام در هفتم رمضان سال دهم بعثت رسول خاتم(ص) جهان فانى را وداع گفت و به جوار رحمت حق شتافت.به مناسبت سالروز وفات سرور خاندان بنی‌هاشم حضرت ابوطالب بن عبدالمطلب(ع) گفت‌وگویی را با حجت الاسلام والمسلمین محمدحسن شفیعی شاهرودی مؤلف سلسله موضوعات در الغدیر انجام دادیم که مشروح آن در ادامه می‌آید:
*ابوطالب با 25 واسطه به ابراهیم خلیل(ع) می‌رسد/ابوطالب نه یهودی بوده و نه مسیحی
وی با اشاره به اینکه حضرت ابوطالب(ع) 75 سال قبل از بعثت پا به عرصه حیات نهاد، افزود: حضرت ابوطالب حدود 35 سال پیش از تولد پیامبر(ص) به دنیا آمد. یعنی 35 سال قبل از ولادت رسول خدا در سال عام‌الفیل، در خاندان بزرگ قریش متولد شد و هنگام بعثت پیامبر اکرم(ص) پیرمردی 75 ساله بوده است. پدرش عبدالمطلب بن هاشم بن عبدمناف و مادرش فاطمه عمرو بن عائذ بن عمران بن محزوم است، ابوطالب برادر تنی عبدالله پدر رسول خدا(ص) است؛ یعنی مادر ابوطالب و مادر عبدالله فاطمه محزومی است. به عبارت دیگر حضرت ابوطالب مادرش فاطمه محزومیه، همسرش فاطمه هاشمیه و عروسش فاطمه محمدیه بوده است.
حجت‌الاسلام شفیعی شاهرودی با تأکید بر اینکه خانواده ابوطالب از «بنی‌هاشم» شریف‌ترین خانواده و برترین تیره قریش از میان تیره‌های 27 گانه قریش بوده و با 25 واسطه به ابراهیم خلیل(ع) می‌رسد. اظهار داشت: جناب عبدالمطلب بزرگ و سرپرست این خاندان بود. بنی‌هاشم در دوران جاهلیت پایبند آیین حنیف ابراهیم بودند، مرحوم علامه مجلسی در بحارالانوار بیان می‌کند زمانی که ابوطالب زندگی می‌کرد، انبیایی مانند حضرت موسی(ع) و عیسی(ع) آمده بودند، اما هیجچ یک از اجداد پیامبر نه مسیحی بودند و نه یهودی، بلکه همچنان بر دین و آیین ابراهیم حنیف استوار بودند، بنابراین ابوطالب مسیحی و یا یهودی نبوده، بلکه ابراهیمی بوده است.
*حمایتی که معادل تمام حمایت انصار و مهاجران است/سفارشی که عبدالمطلب به ابوطالب کرد
وی ادامه داد: هر کس از اولاد بنی‌هاشم باشد، سید محسوب می‌شود و ملاک سیادت اشخاص این است که از اولاد هاشم باشد، نه اینکه از اولاد حضرت علی(ع) و فاطمه(س) باشد. حضرت ابوطالب(ع) از 9 سالگی کفیل رسول خدا بوده و 42 سال از پیامبر حمایت کرد، علامه طباطبایی در المیزان در این باره می‌گوید: حمایت ابوطالب در مکه در حدود 10 سال برابری می‌کند با حمایت تمام مهاجران و انصار در 13 سالگی که پیامبر در مدینه حکومت تشکیل داده بود.
مؤلف سلسله موضوعات الغدیر بیان داشت: اسم حضرت ابوطالب «عبدمناف»، همنام جد دومشان بوده است. بعضی‌ها گفته‌اند که اسم اصلی او «عمران» بوده و به همین جهت به امیرالمؤمنین(ع) علی عمرانی هم می‌گویند. «مناف» از ماده نوف به معنای علو و بزرگی و عبدمناف یعنی عبدالعالی یا همان به معنای دیگر عبدالله است، کنیه پدر امام علی(ع) ابوطالب بوده، چون اولین فرزندشان طالب بوده، البته در وصیتی که عبدالمطلب به ابوطالب می‌کند، از ایشان تحت عنوان عبدمناف نام می‌برد و می‌گوید: «اوصیک یا عبد مناف بعدى/بموعد بعد ابیه فرد»، اى عبدمناف! نگاهدارى و حفاظت شخصى را که مانند پدرش یکتاپرست است، بر دوش تو مىگذارم، وى در پاسخ عبدالمطلب گفت: پدر جان! محمد هیچ احتیاج به سفارش ندارد، زیرا او فرزند من است و فرزند برادرم، همچنین برخی مفسران گفته‌اند مراد از عمران در آیه 33 آل عمران «إِنَّ اللّهَ اصْطَفَى آدَمَ وَنُوحًا وَآلَ‌إِبْرَاهِیمَ وَآلَ‌عِمْرَانَ عَلَى الْعَالَمِینَ» حضرت ابوطالب(ع) است و منظور از آل عمران هم ائمه معصومین(ع) هستند.
*نقش فرزندان ابوطالب در ترویج اسلام/چرا پیامبر عقیل را دوست داشت/دعایی که پیامبر برای همسر ابوطالب کرد
وی با اشاره به اینکه حضرت ابوطالب(ع) چهار فرزند پسر داشت، ادامه داد: بین هر کدام از فرزندان پسرش 10 سال فاصله بود، نخستین آن‌ها طالب که در عنفوان جوانی از دنیا رفت نقل شده است که فردی شجاع بوده و ظاهراً ازدواج هم نکرده و تاریخ هم مطالبی چندانی راجع به او ذکر نکرده است و تنها گفته شده که در یکی از سفرها به قتل رسیده، فرزند دوم عقیل که مسلم بن عقیل اولین شهید کربلا فرزند اوست، سومین فرزند ایشان جعفر طیار و آخرین فرزندشان هم امیرالمؤمنین(ع) است. حضرت ابوطالب(ع) یک دختر به نام »فاخته»(نام پرنده‌ای در عرب) داشته است، البته بعضی‌ها نقل کرده‌اند که وی دو دختر یکی به نام فاخته و دیگری به نام ام‌هانی داشته که البته گفته شده ام‌هانی کنیه فاخته بوده است، اما آنچه مسلم است اینکه ابوطالب دختری به نام فاخته داشته است.
حجت‌الاسلام شفیعی شاهرودی با اشاره به علاقه‌ای که پیامبر(ص) نسبت به مسلم بن عقیل داشته است، اظهار داشت: پیامبر اکرم(ص) در روایتی درباره عقیل خطاب به امام علی(ع) می‌فرماید: او را دو چندان دوست دارم، خودش را و پدرش ابیطالب را و فرزندش (مسلم) که در راه محبت فرزندت (امام حسین(ع)) شهید می‌شود، مؤمنین برای او می‌گریند و ملائکه مقرب برای او صلوات می‌فرستند، جعفر طیار درحالی که در 40 سالگی به پیامبری مبعوث شدند سه نفر بیشتر نبودند؛ پیامبر(ص) و خدیجه(س) و امیرالمؤمنین(ع). در یک روزی وقتى ابوطالب دید فرزندش على سمت راست پیامبر(ص) همراه وى به نماز ایستاده نه تنها او را منع نکرد، بلکه او را به همراهى با پیامبر(ص) فرمان داد و به فرزند دیگرش جعفر نیز گفت: کنار رسول خدا(ص) و در طرف چپ او نماز بگزار و بال دیگر پسرعمویت را کامل کن، جناب جعفر(ع) به موته به شهادت رسید و دو دستش قطع شد و خداوند به جای او دو بال به او عنایت کرد.
وی افزود: نکته قابل توجه این است که مادر امیرالمؤمنین(ع) هم سید است، در واقع پدر و مادر امام علی(ع) در جدشان، هاشم مشترک هستند، فاطمه بنت اسد از نخستین زنانی بود که به پیامبر ایمان آورد که بین شیعه و سنی مسلم است و با پیامبر هجرت کرد و به منزله مادر رسول خدا(ص) بود و هنگامی که از دنیا رفت، پیامبر اکرم(ص) جنازه‌اش را بر دوشش حمل کرد و با پیراهن خودش دفن کرد و فرمود: «اللهم ثبت فاطمة بالقول الثابت، رب اغفر لامى فاطمة بنت اسد و وسع علیها مدخلها بحق نبیک و الانبیاء الذین من قبلى لانک ارحم الراحمین»، خدایا! فاطمه را به گفتار ثابت و محکم پایدار بدار، پروردگارا! مادرم فاطمه بنت اسد را بیامرز و جایگاهش را بر وى وسیع و فراخ گردان به حق پیامبرت و پیامبران گذشتهات که پیش از من بوده‌اند که به راستى تو مهربانترین مهربانانى.
*القاب حضرت ابوطالب(ع)/چرا به ابوطالب(ع) را با کافری مهتم می‌کنند
این پژوهشگر دینی با اشاره به اینکه ابوطالب پیرمرد تنومند و زیباروی و دارای ظرافت پادشاهان و وقار حکیمان بوده است، بیان داشت: از اکثم بن صیفی حکیم عرب پرسیدند: حکمت، ریاست، حلم و صیادت را از چه کسی آموختی، گفت: از همپیمان علم و ادب سید عرب و عجم ابوطالب بن عبدالمطلب، از القاب ابوطالب می‌توان به کفیل پیامبر، حامی پیامبر، رئیس بنی‌هاشم، سید بطحاء، سید عرب و عجم، زعیم مکه، ابوالائمه، مؤمن قریش، شیخ‌الائمه و سید قریش اشاره کرد که در روایات و کتاب‌های تاریخ نقل شده است.
وی با تأکید بر اینکه اقوال یا سخنان، افعال یا کارهای شخص و یا گفته‌های خانواده شخص درباره اعتقادات او می‌تواند نمایانگر ویژگی‌های او باشد، ادامه داد: سخنانی که از ابوطالب در قالب نثر و شعر باقی مانده است، از حضرت ابوطالب دیوانی به جا مانده است که دارای اشعار فراوانی است که در حمایت و تأیید رسول خدا(ص) بیان شده و چگونه می‌توان کسی را به کفر متهم کرد، در حالی که چنین سخنانی را در رثای مقام پیامبر(ص) سروده است، چیزی که دشمنان امیرالمؤمنین(ع) از زمان ایشان تا کنون بر آن پافشاری می‌کنند، چیزی نیست جز بعض و کینه به امام علی(ع)، زیرا پدر سایر علمایی که اهل سنت به آن‌ها اعتقاد دارند یا خودشان و یا اجدادشان کافر بوده‌اند یا بیشتر عمرشان را در کفر به سر برده‌اند.
*اشعاری از حضرت ابوطالب(ع) که حکایت از ایمان قلبی ایشان به پیامبر(ص) دارد
حجت‌الاسلام شفیعی شاهرودی بیان داشت: به طور مثال حضرت ابوطالب(ع) درباره رسول خدا(ص) می‌فرماید: «ألم تعلموا أنّا وجدنا محمّداً/رسولاً کموسى خُطَّ فی أوّل الکتبِ/وأنَّ علیه فی العباد محبّةً/ولا حیفَ فیمن خصَّه اللهُ بالحُبّ»، آیا نمى‌دانید که ما محمد(ص) را پیامبرى مانند موسى یافتیم که نام او در کتاب‌هاى پیشین نوشته شده بود و اینکه براى او در میان بندگان محبتى است و ظلم و جور در کسى که خداوند او را به محبوب بودن اختصاص داده، راه ندارد،
وی افزود:در دفاع از پیامبر خاتم(ص) حضرت ابوطالب(ع) این چنین می‌گوید: «والله لن یصلوا إلیک بجمعهم/حتّى اُوَسَّد فی التراب دفین/فاصدعْ بأمرِکَ ما علیک غضاضةٌ/وابشر بذاک وقرّ منک عیون/ودعوتنی وعلمتُ أنَّک ناصحى/ولقد دعوتَ کنتَ ثمّ أمین/ولقد علمتُ بأنَّ دینَ محمّد/من خیر أدیانِ البریّة دین»، به خدا سوگند با تمام توان و جمعیت خویش نیز به تو دست پیدا نمى‌کنند تا زمانی که من در خاک دفن شوم، پس امرت را آشکار کن که هیچ نقصى ندارى و از این خوشحال باش و چشمت روشن باد و مرا دعوت کردى و دانستم که تو خیر و خوبىِ مرا مى‌خواهى و همانا دعوت کردى در حالى که در این دعوت امین بودى و همانا من مى‌دانم که دین محمد(ص) از بهترین دین‌هاى مخلوقات است.
*ماجرای قصیده لامیه و بارش باران در کعبه
مؤلف سلسله موضوعات الغدیر با بیان اینکه 110 بیت از اشعار ابوطالب(ع) به عنوان «قصیده لامیه» معروف است که در وصف پیغمبر(ص) سروده شده است، ابراز داشت: در سال عام‌الفیل مدتی در مکه باران نباریده بود و خشکسالی بیداد می‌کرد، مردم دچار سختی فراوانی شده بودند، جناب عبدالمطلب از فرزندش ابوطالب خواست قنداقه پیامبر(ص) را که کودکی شیرخواره بود بردارد و در کنار کعبه خدا را به صاحب قنداقه قسم دهد تا بر مردم رحم کند و باران رحمت خود را از آنان دریغ نکند، ابوطالب قنداقه را بر سر دست گرفت و عازم مسجد الحرام شد کنار کعبه قنداقه را به سوی آسمان بر سر دست بلند کرد . گفت: پروردگارا! به حق این کودک بارانی فراوان بر ما ببار.
وی ادامه داد: ابوطالب چند بار این کار را تکرار کرد، ابتدا نسیمی وزید بعد باد تندی به حرکت درآمد کم کم لکه‌های ابر در آسمان مکه ظاهر شد، سپس چنان بارانی آمد که مانند آن را مکه به یاد نداشت. بی‌درنگ ابوطالب قصیده‌ای از ابتدا تا آخر در وصف برادرزاده‌اش محمد(ص) سرود که این قصیده معروف به «قصیده لامیه» است که یکی از زیباترین ابیات آن این است: «و ابیض یستسقی الغمام بوجهه/ثمال الیتمامی عصمه الارامل»، رو سپیدی که ابر از چهره او آب می‌طلبد، فریادرس یتیمان و پناه بیوه زنان.
*نظر ائمه معصومین درباره اعتقاد راسخ حضرت ابوطالب(ع)
حجت‌الاسلام شفیعی شاهرودی با اشاره به 42 سال حمایت جانانه ابوطالب(ع) از نبی اکرم(ص) گفت: این حمایت صرفاً به خاطر عرق فامیلی نبوده، بلکه از روی عشق و ایمان به رسول خدا(ص) بوده است، در روایات مختلفی که از ائمه معصومین(ع) بر جای مانده است بر ایمان راسخ ابوطالب اشاره شده است، پیامبر اکرم(ص) درباره ایمان عموی بزرگوار خود می‌فرماید: عبدالمطلب و ابوطالب با لفظ لااله‌الاالله، محمد رسول الله و مذهب ابراهیم از دنیا رفتند، امام صادق(ع) درباره پنهانی بودن ایمان ابوطالب می‌فرماید: مَثَل ابوطالب، مَثَل اصحاب کهف است که براییحفظ دین خود به ظاهر اظهار شرک کردند و در باطن مؤمن بودند و به این سبب، خداوند پاداش آن‌ها را دو چندان کرد، امام علی(ع) درباره مقام شفاعت پدر بزرگوارش می‌فرماید: قسم به کسی که محمد را به حق به پیامبری برگزید، اگر پدرم در حق همه گناهکاران روی زمین شفاعت کند، خداوند می‌پذیرد.
وی افزود: امام باقر(ع) با اشاره به ایمان قوی و استوار حضرت ابوطالب می‌فرماید: ایمان ابوطالب بر ایمان بسیاری از مردم ترجیح دارد و امیرمؤمنان دستور می‌داد از طرف وی حج به جا آورند، همچنین حضرت(ع) در جایی دیگر می‌فرماید: اگر ایمان ابوطالب در یک کفه ترازو و ایمان این افراد در کفه دیگر قرار داده شود، ایمان ابوطالب برتری دارد، امام صادق(ع) با اشاره به جایگاه ابوطالب در آخرت می‌فرماید: همانا حضرت ابوطالب(ع) از همنشینان پیامبران و صدیقان و شهیدان و صالحان است و چه خوب همنشینانی هستند، مردی به امام رضا(ع) عرض کرد: من در اسلام ابوطالب دچار تردید شده‌ام، امام رضا(ع) فرمود: بدان اگر معتقد به ایمان ابوطالب نباشی، سرانجامت آتش است.
منبع:فارس
