عقیق: در کتاب خصائص الحسینیه، مطالبی در خصوص نکات و نشانه های در مورد امام
حسین(ع) در چند سوره از قرآن مجید آورده شده است. آنچه در ادامه می خوانید معرفی این سوره ها و آیات مربوطه است.
سوره حمد
در سوره حمد که آغازگر کتاب آسمانی و امام حسین(ع) که سرآمد کتاب شهادت بود، ذکری به میان آمد. در سوره بقره نیز آیه ای هست که می توان در رثای امام حسین(ع) استفاده نمود و آن سخن فرشتگان است که گفتند:
« أتجعل فیها من یفسد فیها و یسفک الدماء؛ آیا در روی زمین کسی را قرار می دهی که بر روی آن تبهکاری می کند و خونها می ریزد؟»
در روایات نقل شده که فرشتگان این سخن را با توجه و مشاهده شهادتگاه امام حسین(ع) و یارانش در کربلا و دلایلی که بیانگر این مطلب بود، ابراز کردند.
سوره آل عمران
هنگامیکه علی اکبر فرزند گرامی حضرت امام حسین(ع) به سوی میدان نبرد رفت، ایشان اینگونه تلاوت فرمود:
« ان الله اصطفی آدم و نوحاً و ال ابراهیم و ال عمران علی العالمین* ذریةً بعضها من بعضٍ و الله سمیعٌ علیم؛ خداوند آدم و نوح و خاندان ابراهیم و خاندان عمران را بر جهانیان برگزید، آنان نسلی هستند که برخی از برخی دیگرند و خداوند شنوای داناست.»
سوره نساء
از جمله آیاتی که می توان در رثای امام حسین(ع) ذکر نمود، آیه 98 است که می فرماید:
« الا المستضعفین من الرجال و النساء و الولدان لا یستطیعون حیلةً و لا یهتدون سبیلا؛ مگر گروهی از مردان و زنان و کودکانی که به راستی ناتوان بودند.»
بارزترین مصداق این آیه گروهی بودند که همراه آن حضرت به کربلا آمده بودند و بدون هیچ گناهی مورد محاصره و ستم ستمکاران واقع شده بودند.
سوره مائده
آیه 114 از این سوره را می توان در بهره مندی از آب کوثر دانست که برای او و یارانش در حال شهادت فرود آمد بدون آنکه آبی را درخواست کرده باشند:
« انزل علینا مائدةً من السماء تکون لنا عیداً؛ خداوندا! از آسمان بر ما مائده ای نازل فرما که برای ما عید باشد.»
آری! شهیدان کربلاء، هر نوع تشنگی و گرسنگی و زخم و شهادت در راه خدا، راضی و خشنود بودند و چنین ایثاری گواراتر از هر نوع غذا و نوشیدنی بود تا با شادمانی به لقاء پروردگار بشتابند.
سوره اعراف
بر اساس تفاسیر وارد شده، امام حسین(ع) از رجال اعراف است:
« و علی الاعراف رجالٌ یعرفون کلاً بسیماهم؛ مردانی که از اعراف هستند از سیمایشان شناخته می شوند.»
شناخت امام حسین(ع) راههای گوناگون و ویژه ای دارد، از جمله آنها زائران آن حضرت در قیامت هستند که به وسیله نشانه هایی که در سیمایشان پدید می آید، شناخته می گردند.
سوره انفال
از حقوق امامان معصوم(ع) و از جمله امام حسین(ع) و فرزندان آنان که مورد غضب واقع شد، انفال است. آن حضرت نه تنها از چنین حقوقی محروم گشت، بلکه حقوق اولیه انسانی و حق حیات که بین تمام موجودات مشترک است، از ایشان سلب شد و حتی حق آب نوشیدن را نیز از آنان منع کردند.
سوره برائت
در عظمت فداکاریهای بی بدیل اباعبدالله الحسین(ع) می توان از تمامی آیاتی که در زمینه جهاد در راه خدا نازل شده استفاده نمود. زیرا آن حضرت و خاندان و یاران باوفایش در حقیقت بهترین معامله را با خدا انجام دادند و بالاترین مصداق این آیه شریفه هستند که می فرماید:
« ان الله اشتری من المؤمنین انفسهم و اموالهم بان لهم الجنة یقاتلون فی سبیل الله فیقتلون و یقتلون وعداً علیه حقاً فی التوراة و الانجیل و القرآن و من اوفی بعهده من الله فاستبشروا ببیعکم الذی بایعتم به و ذلک هو الفوز العظیم؛ خداوند جان و مال مردم با ایمان را به بهای بهشت خریداری نمود، آنان در راه خدا می جنگند و در این راه می کشند و کشته می شوند و این وعده تخلف ناپذیر الهی است که در تورات و انجیل و قرآن آمده و از خدا با وفاتر به عهد خود کیست؟ پس ای اهل ایمان بر شما بشارت باد برای چنین معامله ای که با خدای خود نمودید و این همان رستگاری باشکوه است.
تمام بندگان خدا در بازار سوداگری این دنیا هرکدام به گونه ای عمل کردند، اما معامله امام حسین(ع) ویژه آن حضرت بود و ارزش و پاداش و کیل و پیمانه اش نیز به همان سبک ویژه پرداخت گردید.
سوره یونس
در آن شرایط و حالاتی که پیکر پاک و دردمند امام حسین(ع) در بیابان رها شده بود، همانند حضرت یونس (ع) مصداق این آیه شریفه شده بود که: « بالعراء و هو سقیم»
أسفی لعارٍ مثل یونس العراء یقطینه فیها جناح الأنسر
دریغ و افسوس بر آن برهنه ای که مانند یونس، بر ریگ های تفتیده کربلا افتاده و بوته سایبانش در آنجا، بال های پرندگان و شمشیرها و نیزه ها بود.
سوره هود
وقتی که حضرت ابا عبدالله الحسین(ع) در میدان نبرد مقابل سپاه بنی امیه قرار گرفت، سخنان روشنگری بیان فرمود تا حجت را بر آن قوم تمام کند و در ضمن آن آیاتی تلاوت کرد و فرمود:
« قال انی اشهد الله و اشهدوا انی بریٌ مما تشکرون* من دونه فکیدونی جمیعاً ثم لاتنظرون* انی توکلت علی الله ربی و ربکم ما من دابةٍ الا هو آخذ بناصیتها ان ربی علی صراط مستقیم؛ من خدا را گواه می گیرم، شما نیز گواه باشید که من از آنچه شما بدان شرک می ورزید، بیزارم. سپس همگی با مکر و فریب بر ضد من برخاستید و مرا مهلت ندادید. من بر خدای یگانه که پرودرگار من و شماست توکل کردم. هیچ جنبده ای نیست مگر آنکه زمام اختیارش در دست خداست، به راستی که پروردگار من بر راه مستقیم است.
سوره یوسف
در روایات اهل سنت نقل شده که این سوره، در بردارنده پیام های تسلی بخش برای پیامبر گرامی به جهت حوادثی که قرار بود برای فرزندش امام حسین(ع) اتفاق بیفتد بود. و نیز اتفاق های مشابهی که در زندگی تاریخ ساز آن حضرت بوقوع پیوست که بازندگی جناب یوسف(ع) مطابقت داشت.
سوره رعد
در این سوره ازعبادت ویژه موجودات و از جمله عبادت رعد سخن به میان می آورد که:
« و یسبح الرعد بحمده و الملائکة من خیفته؛ و رعد با ستایش او، و فرشتگان از بیم او تسبیح می گویند.»
در حدیثی نقل شده که هیچ ابری نیست که رعد و برق داشته باشد مگر اینکه قاتل امام حسین(ع) را لعنت می نماید.
سوره ابراهیم
در این سوره شریفه، آیه 37 سرگذشت اسکان یافتن خانواده حضرت ابراهیم(ع) را در بیابان بدون آب و علف « بوادٌ غیر ذی زرعٍ » بیان می کند که با نحوه اسکان یافتن خاندان امام حسین(ع) در کربلا مطابقت دارد و از موارد شگفت انگیز آن، خداحافظی و گفتگوی آن حضرت با خاندانش در واپسین لحظات حیات شریف ایشان است که پس از آن به سوی شهادتگاه خویش می شتابد.
سوره اسراء
سرزمین کربلا، مکانی ویژه برای عروج امام حسین(ع) بود و جایگاهی برای معراج فرشتگان پدید آورد. همچنان که جایگاه ویژه ای برای معراج جد بزرگوارش گردید و آن حضرت در این باره فرمود: « در سفر آسمانی معراج، زمانیکه بر روی منطقه کربلا قرار گرفتم، در آنجا محل شهادت فرزندم حسین(ع) و یارانش را مشاهده کردم.»
سوره کهف
این سوره، یادآور سر بریده آن گرامی است که بر فراز نیزه دژخیمان، قرآن تلاوت می کرد زید بن ارقم در کوفه شنید که زبان مبارک آن حضرت آیه ای از سوره کهف تلاوت می فرمود که:
« ام حسبت ان اصحاب الکهف و الرقیم کانوا من آیاتنا عجباً؛ آیا پنداشته ای که اصحاب کهف و رقیم از نشانه های شگفت انگیز ما بوده اند؟ گروهی دیگر از مردم در سرزمین شام شنیدند که می فرمود: « انهم فتیةٌ آمنوا بربهم و زدناهم هدی؛ آنان جوانمردانی بودند که به پروردگارشان ایمان آورده بودند و ما نیز بر هدایتشان افزودیم.»
تلاوت چنین آیاتی آنهم از سر بریده آن حضرت بر فراز نیزه های ظلم و ستم، بیانگر حکمت ویژه ای است و جای تعمق بسیار دارد، زیرا سرگذشت آن حضرت، شگفت انگیزتر از اصحاب کهف و رقیم است و شهدای کربلا از بارزترین مصادیق هدایت یافتگان هستند.
سوره مریم
در حدیث زکریا اشاره شده « کهیعص» مربوط به واقعه کربلا و شهادت خاندان پیامبر اسلام و بیدادگری حکومت یزید بود که آنان را در حال تشنگی و صبر به شهادت رساند.
در کتاب تهذیب و بحارالانوار از امام سجاد(ع) در تفسیر این آیه نقل شده که می فرماید: « فحملته فانتبذت به مکاناً قصیاً» وقتی که مریم به او باردار شد، او را به مکانی دور افتاده برد، مریم از شهر دمشق خارج و به کربلا آمد، و عیسی(ع) را در محل شهادتگاه امام حسین(ع) بدنیا آورد و در همان شب بازگشت.
سوره طه
در این سوره به مناسبت های مختلف، شباهت هایی میان امام حسین(ع) و داستان موسی(ع) بیان شده از جمله در آیه « اذ رأی ناراً فقال لأهله امکثوا أنی آنست ناراً »، زمانیکه موسی آتشی را دید، به خانواده خود گفت: درنگ کنید، زیرا از دور آتشی را می بینم، شاید بتوانم برای شما شعله ای از آن بیاورم. حضرت امام حسین(ع) نیز در حالیکه در مدینه بود از جانب کربلا نوری را مشاهده کرد و به خاندان خویش فرمود: همراه من حرکت کنید. از او پرسیده شد چرا خانواده را با خود می برید، فرمود: « اراده الهی بر این امر تعلق گرفته که آنان را اسیر ببیند.»
در سوره های دیگر بر اساس مناسبت های ویژه بعضی از آیات را تلاوت می کرد، از جمله آیاتی از سوره قصص را هنگام خروج از مدینه قرائت کرد و برخی دیگر از آنها را در وقت ورود به شهر مکه که در جای مناسب ذکر آنها خواهد آمد.عده ای از اصحاب نیز آیاتی از سوره مؤمن را به هنگام پیکار آن حضرت تلاوت کردند که در بخش اول مربوط به شهداء بیان می گردد.
نکات دیگری از سوره هایی که می توان در رابطه با جایگاه امام حسین(ع) بیان نمود، بطور خلاصه عبارتند از: سوره هایی که با حروف مقطعه ای مانند طس، طسم، حم، یس، ص، المر، ق و نون شروع می شوند، در این حروف تأثیرگذاری خاص و اشاراتی به اسماء الهی دارد و اسراری در خود نهفته دارد که شناخت آنها تنها برای پیامبر(ع) و امامان علیهم السلام میسر است که مخاطبان حقیقی وحی الهی هستند.
در پیکر مطهر امام حسین(ع) نیز حروف مقطعه ای بر اثر ضربات نیزه ها و زخم شمشیرها بوجود آمده بود که هر کدام از آنها در مقام عرفان و رضا و تسلیم اسراری نهفته در خود دارد. و تنها کسی بر این اسرار راه می یافت که از راز و رمز این حروف مقطعه آگاهی کامل داشت. به همین جهت پیامبر گرامی بعضی از اعضاء و جوارح امام حسین(ع) را بوسه باران می کرد و گاهی نیز به امیرمؤمنان (ع) می فرمود تا او را نگاهدارد و بدین سان محل فرود شمشیرها ونیزه ها و حروف مقطعه را می بوسید و می گریست.
در ابتدای سوره هائی که با تسبیح خدا شروع می شود، ارتباط معناداری میان آیات سوره و آغاز آن وجود دارد که همان صفات الهی است و خداوند تعالی نیز از این صفات خود، امام حسین(ع) را بهره مند ساخته است.
سوره مدثر
این سوره که با خطاب به پیامبر گرامی آغاز می گردد، در ضمن خود اشاراتی به آن حضرت دارد، زیرا باطن این سوره از آن جناب است و این معنا از ظاهر آیات آشکار بوده و بر همین اساس مدثر که پیامبر(ص) است از امام حسین(ع) و ایشان هم از مدثر است.
سوره مزمل
مخاطب این سوره پیامبر اکرم(ص) است و امام حسین(ع) و پیامبر(ص) هر دو از یکدیگر هستند بنابراین امام حسین(ع) همان مزمل به خون خویش، که در ظلمت شب و گمراهی ها بپا خواست و حاکمیت ظلم و جور را زائل نمود وحق را آشکار ساخت. یاران به خون غلطیده اش نیز همانند یاران پیامبر(ص) بودند که در روز احد حضرت در مورد آنان فرمود: « آنان را با خون و لباس گلگونشان پیجید که من گواه آنان هستم.» اما برای یاران امام حسین(ع) لباسی باقی نگذاشتند و آنان را با همان خونها دفن کردند.
سوره هایی که با سوگند آغاز می شوند
باطن و حقایق این سوره ها نیز بر حالات و شرایط و پیکر مطهر، و قلب توانمند آن حضرت منطبق است و همچنین بر یاران وفادار و شرایط سخت آنان مطابقت دارد. برای نمونه آیاتی که می فرماید:
« و الصافات صفاً فالزاجرات زجراً فالتالیات ذکراً، سوگند به آنانکه برای انجام فرمان خدا صف بسته اند. سوگند به آنانکه با سختی می رانند، سوگند به تلاوت کنندگان قرآن.»
این آیات بر امام حسین(ع) ولشکر فداکارش که برای جهاد در راه حق به صف در آمده بودند، تطبیق می کند و همچنین بر صف آرایی مجاهدین در راه حمایت دین خدا، وصفوف پیوسته آنان در حال نماز، صف آرایی پیکرهای غلتیده در خاک و خون، و صف آرایی سرهای بریده ای که در یک قبر دسته جمعی دفن شدند.
سوره فجر
« والفجر * و لیال عشرٍ* والشفع و الوتر* و اللیل اذا یسر؛ سوگند به سپیده دم، و سوگند به شب های ده گانه، و سوگند به جفت و فرد، و سوگند به شب هنگام که می رود.»
امام حسین(ع) نیز سپیده دم روشنی بخش و هدایت کننده انسانیت ومصائب جانگدازش، شب های ده گانه ای دارد. حسین(ع) و برادر دلاورش شفع یکدیگرند. و در هنگامیکه تنهایی و به شهادت رسیدن همه یاران، وتر است. او همان وتر و فردی است که روح آرامش یافته اش مورد خطاب الهی است. همان روح بزرگ که به سوی معبود یگانه باز می گردد و در اوج خشنودی و رضایتمندی به لقاء حضرت دوست می شتابد.
سوره طور
« والطور* و کتاب مسطور* فی رقٍ منشورٍ* و البیت المعمور* السقف المرفوع* والبحر المسجور؛ سوگند به کوه طور، و سوگند به کتاب نگاشته شده، در صحیفه ای گشوده و سوگند به بیت المعمور، و سوگند به سقف بر افراشته و سوگند به دریای برافروخته و خروشان!
طور به دو معنا محل شهادت آن حضرت است،زیرا بر طبق روایت نقل شده به شهادتگاه ایشان دلالت می کند و هم از نظر معنوی اینگونه است. کتاب مسطور نیز بر بدن شریف آن حضرت اطلاق می شود بیت العمور سر مقدس ایشان است، و بحر مسجور نیز با میدان کربلا در روز عاشورا منطبق می گردد.
سوره نجم
« و النجم اذا هوی؛ سوگند به ستاره آنگاه که در افق پنهان می گردد.»
امام حسین(ع) نیز ستاره درخشانی بود که در افق کربلاء به شهادت رسید و پنهان گشت.
سوره ضحی
« والضحی ؛ قسم به شعاع گسترده آفتاب»
این سوگند نیز اشاره به درخشندگی و نورانیت چهره امام حسین(ع) دارد که در پرتو وجود مقدسش نور ایمان تجلی می یابد.
سوره بروج
« و السماء و الطارق* و ما ادریک مالطارق* النجم الثاقب؛ سوگند به آسمان و سوگند به ستاره طارق، تو چه می دانی که طارق چیست؟ آن ستاره درخشنده، ستاره ای که نور و درخشندگی اش تاریکی ها را می شکافد و در آن نفوذ می کند.
امام حسین(ع) نیز مانند ستاره درخشانی است که نور وجودش تاریکی های زمین را می شکافد و به آن روشنی می درخشد.
سوره شمس
« و الشمس و ضحها* و القمر اذا تلیها* و النهار اذا جلیها؛ سوگند به خورشید و سوگند به شعاع گسترده اش! و سوگند به ماه، آنگاه که در پی آفتاب برآید! و سوگند به روز که چون تجلی یابد جهان را روشنی می بخشد.
چهره درخشان امام حسین(ع) نیز خورشید جهان افروز است، زیرا او حقیقت خورشیدی است که با پدید آمدن ابرها در آسمان، خورشید امامت و حماسه بجامانده اش هرگز رو به خاموشی نمی گراید گر چه وجود مقدسش به خاک و خون کشیده شود، اما نور وجودش برای همیشه، روشنی بخش زمین و زمان خواهد بود، همچنانکه پیکر مطهرش در آن شب های سه گانه ای که بر روی زمین بجامانده بود، همچون خورشیدی روشنی بخش اطراف بود.
سوره مرسلات
«المرسلات عرفاً؛ قسم به فرشتگانی که پی در پی فرستاده می شوند!»
و سوگند بر آن فرشتگانی که پیوسته و پی در پی ره خدمت آن حضرت فرود می آمدند.
سوره نازعات
« و النازعات عرقاً* و الناطشات نشطاً؛ قسم به فرشتگانی که به شدت جانها را می گیرند، قسم به فرشتگانی که جان( مؤمنان) را با نشاط و مدارا می گیرند.
در این آیات نیز اشاره ای به ارواح پاک شهیدان کربلا دارد که به راحتی جانهای خود را تسلیم حق تعالی نمودند.
سوره ذاریات
« و الذاریات ذرواً * فالحاملات وقراً؛ قسم به بادهای وزنده، قسم به ابرهای سنگین باران زا!»
در بعضی از تفاسیر وارد شده که این آیات بر جهاد اصحاب امام حسین(ع) در روز عاشورا تطبیق می کند.
سوره تین
« و التین و الزیتون؛ سوگند به انجیر و زیتون!»
روایت شده زیتونی که مورد قسم واقع شده، وجود پر برکت اباعبدالله الحسین(ع) است.
سوره عادیات
« و العادیات ضجاً؛ سوگند به اسبان دونده ای که نفس نفس نی زنند!»
این آیه نیز اشاره به اسبهای دلاوران در دشت کربلا می کند.
سوره قیامت
تمامی سوره قیامت بر قیامت اهل بیت(ع) که در روز عاشورا برپا گردید، دلالت می کند. آن حادثه عظیم و فاجعه هول انگیز و کوبنده، یادآور جوش و خروش فریاد قیامت است که مصیبت آن فراتر از هر واقعه مصیبت بار دیگر خواهد بود.
آری واقعه دردناک عاشورا، آن روز کوبنده ای بود که قلوب نیکان و بدکاران را درهم کوبید، دلهای حق طلب را بلرزه در آورد، و غم و اندوه آن مصیبت همه جا را فرا گرفت.
در آنروز غم انگیز گویا آسمان شکافته شد و انشقاق و انفطار تحقق یافت. در آن هنگام که شمشیر بر فرق مبارک حسین بن علی(ع) فرود آمد، خورشید انسانیت بی فروغ گردید و ستارگان علم و فضیلت بر روی زمین ریختند همچنانکه در وقوع قیامت خورشید درهم پیچیده و بی فروغ می گردد و ستارگان آسمان فرو می ریزند.
سوره قدر
« انا انزلناه فی لیلة القدر؛ فضیلت امام حسین(ع) همانند فضیلت شب قدر است که بحث آن در جای خود خواهد آمد.
سوره کافرون
امام حسین(ع) آئین کفر و شرک را برانداخت و کفر اهل نفاق را نمایان ساخت و از همگی آنان بیزاری جست و فرمود: « لکم دینکم دلی دین؛ دین شما برای شما و دین من برای من است.»
سوره فلق و ناس
این دو سوره شریفه که به نام معوذتین معروف است در روایات شیعه و اهل سنت وارد شده که در شأن امام حسن و امام حسین علیهماالسلام نازل گردیده و در پرتو این سوره ها، آن دو بزرگوار در پناه امن الهی واقع شده اند.
کدخبرنگار:211001
اونجایی که نوشتین سوره بروج اشتباهه
سوره طارقه