۰۳ آذر ۱۴۰۳ ۲۲ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۵۱ : ۰۶
مهریه، خواستگاری و جهیزیه از نگاه اهل بیت(ع)
ازدواج آسان و به دور از تجملات و سخت گیری ها و بر اساس معیار و ارزش های دینی، باعث سعادت فردی و اجتماعی می‌شود.
عقیق: امام صادق(ع) فرمود: اَلصِّداقُ ما
تَراضِیا عَلَیهِ مِن قَلیلِ اَو کَثیرٍ فَهذَا الصِّداق[1]
مهریه همان چیزى است که طرفین بر آن توافق مىکنند، کم باشد یا زیاد.
*نکته
* خداوند در مورد مهریه زنان فرموده است که مهر زنان را در کمال رضایت به آن‌ها بپردازید پس اگر چیزی از مهر خود را از روی رضایت به شما بخشیدند برخوردار شوید که شما را حلال خواهد بود.[2]
رسول حق به زنی به نام حولا فرمود:
یا حَولا وَالَّذی بَعَثَنی بِالحَقِّ نَبیّاً وَ رَسولا ما مِن اِمرَةٍ ثَقُلَت عَلی زَوجِها اَلمِهرُ اِلّا اَثقَلُ الله عَلَیها سَلاسِلَ مِن نّار.[3]
ای حولا به آن خدایی که مرا بر حق به پیامبری مبعوث کرد زنی نیست که مهر سنگین بر عهده شوهرش بگذارد مگر این‌که خداوند زنجیرهای آتش بر گردن او گذارد.
*نکته
* امام صادق(ع) فرمودند: مهر زن‌های رسول خدا(ص) دوازده وقیه و نصف بوده است و هر وقیه چهل درهم ارزش داشت و نصف وقیه مساوی بود با بیست درهم.[4]
امام رضا(ع) فرمود: اَیما مُومِنُ خَطَبَ اِلی اَخیهِ حُرمَةَ وَ بَذَلَ لَه خَمسَماةِ دِرهَمَ فَلَم یُزَوِّجهُ فَقَد عَقَهُ وَاستَحَقَّ مِن اللهِ عَزَّوَجَل اِلّا یُزَوِّجهُ حَوراء.[5]
هر گاه مؤمنی از خانواده‌ی برادر مؤمنش خواستگاری کند و پانصد درهم جهت صداق بپردازد و او بر اثر کمی مهر نپذیرد بر او ستم کرده و سزاوار است خداوند او را از حورالعین محروم کند.
*نکته
*مهرها را سنگین نگیرید، مهر و محبت را باید خداوند مهربان فراهم آورد، پول و مال عشق و محبت نمی‌آورد.[6]
پیامبر اکرم(ص) فرمود: تَزَوَّجوا فِی الحِجرِ الصّالحِ، فَاِنِ العِرقِ دَساس.[7]
در دامن و خانواده شایسته، ازدواج کنید زیرا عرق (نطفه و ژن‌ها) تأثیر می‌گذارد.
*نکته
* توجه به تأثیر این مسئله بر زندگی مشترک در کلام رسول اسلام(ص) کاملاً مشهود است آنجا که می‌فرمایند: دختران خویش را به مردان فاسق و شراب‌خوار ندهید.[8]
*کمى مهریه برکت زن
امام صادق(ع) فرمود: اِنَّ مِن بَرَکَةِ المَراَةُ قِلَّةِ مِهرِها.[9]
از برکات زن کمى مهریه اوست.
امام علی(ع) فرمود: لاتِغالوا بَمهورُ النِّساءِ فَتَکونَ عَداوَة.[10]
مهریه زن‌ها را سنگین نگیرید که موجب کدورت و دشمنى گردد.
*نکته
* شخصی که در مجلس عقد حضرت جواد(ع) حاضر بود گفت: ایشان برای همسرش پانصد درهم مهریه تعیین کردند.[11]
رسول خدا(ص) به حضرت علی(ع) فرمود:
آن زره‌ای را که به عنوان مهریه قرار داده بودی را بفروش و پولش را بیاور. پیامبر پول را به سلمان داد تا جهیزیه بخرد و سلمان هر آن‌چه ضروری یک زندگی بود را خرید و آورد. پیامبر اقلام خریداری شده را دید و فرمود: خداوند مبارک گرداند.[12]
*نکته
* جهیزیه‌ی حضرت زهرا هفده قلم بود که به 63 درهم خریداری شد و شامل ضروریات زندگی بود وقتی پیامبر(ص) جهیزیه‌ی ساده را دیدند از شوق گریستند.[13]
اَمرٌ اَلنبیِ(ص) بَناتِ عَبدُالمُطَّلِب وَ نِساءِ المُهاجِرینَ وَ اَلانصارِ: اَن یَمضینَ فى صُحبَةِ فاطِمَةُ(ع) وَ اَن یَفرَحنَ وَ یَرجُزنَ وَ یَکبِرنَ وَ یَحمِدنَ وَ لایَقُلنَ ما لایَرضَى الله.[14]
پیامبر اکرم(ص) امر فرمود، دختران عبدالمطلب و زنان مهاجر و انصار در شب عروسى حضرت فاطمه به همراه او بروند و شادى کنند، شعر و سرود بخوانند، تکبیر و حمد بگویند. و از گفتن حرف‌هایى که خدا بدان راضى نیست، بپرهیزند.
*نکته
* در شب عروسی حضرت زهرا جبرئیل و میکائیل هر یک با هفتاد هزار فرشته نازل شدند تا ایشان را تا به در خانه‌ی علی(ع) بدرقه کنند آن‌گاه جبرئیل و میکائیل تبریک گفتند و صدای الله اکبر فرشتگان نیز بلند شد.[15]
زمان مناسب مراسم
امام صادق(ع) فرمود: زِفوا عَرائِسَکُم لَیلاً وَ اطعَموا ضُحىً.[16]
مراسم عروسى را در شب و مهمانى را در روز انجام دهید.
*نکته
* دلیل سفارش اسلام به عروسی در شب از دیدگاه امام رضا(ع) چنین است: عروسی در شب سنت پیغمبر است زیرا شب را خدا مایه آرامش قرار داده و زن هم مایه آرامش است.[17]
امام صادق(ع) فرمود: اِذا دَخَلَت عَلَیکَ اَهلَکَ فَخُذ بِناصیَتِها وَ استَقبَلَ بِها اَلقِبلَة وَ قِل: اَللّهُمَ… فَاِن قَضَیتَ لى مِنها وَلَداً فَاجعَلهُ مُبارَکاً سَوّیا.[18]
چون همسرت به خانه تو آمد، دست بر پیشانی‌اش بگذار، و رو به قبلهاش برگردان و [دعا کن و] بگو: خداوندا!… اگر از این همسرم، فرزندى براى من تقدیر نمایى، فرزند مبارک و سالم عنایت فرماى.
*نکته
* مستحب است این دعا خوانده شود: خداوندا به من فرزندی عطا کن او را با تقوا و پاک گردان و او را عاقبت به خیر بگردان.[19]
امام صادق(ع): مَن اِتَّخَذَ اِمرَاَةَفَلیُکرِمُها.[20]
وقتی کسی همسری را برای خود انتخاب کرد باید به او احترام نماید.
*نکته
* امام صادق(ع) در این باره می‌فرمایند: محبت به همسر از اخلاق پیامبران است.[21]
یا اَیها اَلذینَ امَنو ما لاتَفعَلونَ کَبُرَ مَقتاً عِندَ اللهِ اَن تَقولوا ما لاتَعلَمون.[22]
ای کسانی که ایمان آورده‌اید چرا چیزی می‌گویید که بدان عمل نمی‌کنید این عمل که سخنی بگویید و خلاف آن کنید بسیار سخت خدا را به خشم می‌آورد.
*نکته
* روایات دینی ما نجات و رهایی را در راست‌گویی و کلید همه گناهان را دروغ‌گویی دانسته است.[23]
پیامبر اكرم(ص) فرمود: اِذا جائَکُم مِن تَرضَونَ خُلقُهُ وَ دینُهُ فَزَوِّجوهُ وَ اِن لاتَفعَلوهُ تَکُن فِتنَةَ فی اَلارضِ وَ فَسادٌ کَبیر.[24]
وقتی كسی كه به خواستگاری می‌آید و اخلاق و دینش مایه رضایت است به او زن دهید كه اگر چنین نكنید، فتنه و فساد زمین را پر خواهد كرد.
*نکته
* در مورد اخلاق خواستگار و عواقب بد اخلاقی او بعد از ازدواج امام علی(ع) می‌فرمایند: هر کس بد اخلاق باشد اهل و عیالش او را سرزنش و ملامت می‌کنند.[25]
از امام صادق(ع) در مورد ازدواج در سال‌های پایین سوال شد فرمود: اِذا زَوِجوا وَ هُم صَغارٌ لَم یَکادو اَن یَاتَلِفوا.[26]
اگر در سال‌های پایین به آنان همسر داده شود بعید و مشکل است به توافق و سازگاری برسند.
*نکته
* جبرئیل به پیامبر(ص)فرمود هر گاه دوشیزگان آن‌چه را که زنان درک کرده‌اند آنان نیز درک کنند برایشان دوایی جز همسر وجود ندارد.[27]
پیامبر اكرم(ص) فرمود:
هر جوانی كه در دوره جوانی خود ازدواج كند، شیطانش فریاد بر آورد كه: وای بر او دین خود را از گزند من حفظ كرد.[28]
*نکته
* دوشیزگان چونان میوه‌ی روی درختند هنگامی که برسند و چیده نشوند نور خورشید آنان را از بین می‌برد و بادها آنان را به این سو و آن سو می‌برند.[29]
امام باقر(ع) فرمود: مردی خدمت رسول خدا(ص) آمد و در امر ازدواج كسب تكلیف و اجازه كرد، حضرت فرمود: آری ازدواج كن و بر تو باد به زنان متدین، خدا خیرت دهد.[30]
*نکته
* در احادیث اسلامی این هشدار آمده است که: کسی که دختر عزیز و با کرامتش را به فردی فاسق شوهر دهد روزی هزار بار نفرین بر او فرود می‌آید.[31]
پیامبر اكرم(ص) فرمود: با زن به خاطر چهار چیز ازدواج می‌شود: مال و ثروتش، زیبایی‌اش، دینداری‌اش و اصل و نسب خانواده‌اش؛ و تو با زنان متدین ازدواج كن.[32]
*نکته
* پیامبر اکرم(ص) نهی فرموده‌اند که زنی را برای مال و جمالش بگیرند زیرا مالش موجب طغیان و جمالش موجب تباهی اوست و باید دین و ایمان زن در نظر گرفته شود[33]
امام حسن(ع) فرمود: به مردی كه با ایشان درباره ازدواج دختر خود مشورت كرد، فرمود: او را به مردی با تقوا شوهر ده؛ زیرا اگر دختر تو را دوست داشته باشد گرامیش می‌دارد و اگر دوستش نداشته باشد به وی ستم نمی‌كند.[34][34]
*نکته
* تقوا ضامن امنیت دو زوج است چرا که خداوند آن را تضمین کرده است: "خداوند محبت مؤمنان نیکوکار و با تقوا را در قلب‌های یکدیگر قرار می‌دهد".[35]
امام رضا(ع) فرمود: با كسی كه اخلاقش بد است وصلت نكنید.[36]
*نکته
* یکی از مسلمانان به نام حسین ابن بشار باسطی نامه‌ای به امام رضا(ع) نوشت و درباره خواستگاری که برای دخترش آمده بود کسب تکلیف کرد امام در جواب نوشتند اگر بداخلاق است دخترت را به او نده.[37]
وَ مِنَ النّاسِ مَن یَشتَری لَهوَ الحَدیثَ لِیُضِلَّ عَن سَبیلِ اللهِ بَغَیرِ عِلمٍ وَ یَتَّخِذُها هُزُواً اولئِکَ لَهُم عَذابَ مُهین.[38]
عده‌ای از مردم گفتارهای سرگرم کننده را فراهم می‌کنند تا مردمان را ندانسته از راه خدا منحرف کنند اینان عذابی خفت بار دارند.
*نکته
* مراد از گفتار سرگرم کننده همان غنا است و به تفسیر امام صادق(ع) بندگان خدای رحمان کسانی هستند که در محفل باطل حاضر نشوند.[39]
جابر بن عبد الله گوید: شب عروسی حضرت زهرا(ع) پیغمبر(ص)، علی(ع) را طلبید و طرف راست خود نشانید سپس فاطمه را طلبید و طرف چپ نشاند آن‌گاه سر آن‌ها را بهم نزدیک کرد سپس هر سه از جا برخاستند و به طرف منزل علی حرکت کردند. جبرئیل در میان فرشتگان تکبیر گفت و پیغمبر و مسلمانان تکبیر گفتند و این نخستین تکبیری بود که شب عروسی گفته شد و منشا یک رسم اسلامی گردید.[40]
*نکته
* اسلام به جشن عروسی بدون گناه تاکید دارد. مکتب اسلام هرگز با جشن و شادی مخالف نیست. رسول خدا(ص) در جشن ازدواج حضرت فاطمه(ع) و علی(ع) فرمودند: شادی کنید اما کاری که مورد رضای خدا نیست انجام ندهید.[41]
وَ لیَستَعفِفِ اَلذینَ لایَجدونَ نِکاحاً حتی یُغنیَیهُمُ اللهُ مِن فَضلِه.[42]
عفت پیشه کنند آن‌هایی که امکانی برای ازدواج نمی‌یابند تا این‌که خداوند از فضل خویش آن‌ها را بی‌نیاز کند.
*نکته
* پیامبر اکرم(ص) فرمودند: هر کس عاشق شود پس آن را کتمان کند و عفت بورزد چنانچه بمیرد شهید است.[43]
امام علی(ع) فرمود: اِنَّ النُّفُوسَ اِذا تَناسَبَت اِستَئلَفَت.[44]
همانا چنانچه نفوس متناسب هم باشند بینشان الفت ایجاد می‌شود.
*نکته
* امام صادق(ع) در مورد فهمیده بودن دو زوج می‌فرمایند: زن فهمیده فقط کنار مرد فهمیده قرار می‌گیرد.[45]
پی نوشت ها:
2. نسا، 4
3. تحریرالوسیله، ج2، ص297
4. وسائل الشیعه، ج15، ص6
5. بحار، ج103، ص348
6. مستدرک الوسائل، ج15، ص380
7. مکارم الاخلاق، ص197
8. مکارم الاخلاق، ص234
9. من لایحضره الفقیه، ج3، ص254
10. وسائل الشیعه، ج15، ص11
11. مستدک الوسائل، ج15
12. وسائل الشیعه، ج14، ص64
13. وسائل الشیعه، ج14، ص65
14. مستدرک الوسائل، ج14، ص198
15. وسائل الشیعه، ج14، باب37
16. من لایحضره الفقیه، ج3، ص262
17. وسائل الشیعه، ج14، باب37
18. من لایحضره الفقیه، ج3، ص263
19. وسائل الشیعه، ج14، ص82
20. بحار الانوار، ج76، ص85
21. وسائل الشیعه، ج7، ص9
22. صف، 2 و 3
23. اصول کافی، ج2، ص339
24. بحار، ج100، ص373
25. بحارالانوار، ج75، ص53
26. وسائل الشیعه، ج14، ص72
27. وسائل الشیعه، ج14، ص39
28. کنز العمال، ج4
29. وسائل الشیعه، ج20، ص55
30. وسائل الشیعه، ج14، ص21
31. مستدرک الوسائل، ج5، ص279
32. کنزالعمال، ج2، ص446
33. مستدرک الوسائل، ج14، باب13
34. مکارم الاخلاق، ج1، ص446
35. مریم، 96
36. وسائل الشیعه، ج5، ص10
37. وسائل الشیعه، ج14، ص54
38. لقمان، 6
39. ازدواج در اسلام، ص86
40. وسائل الشیعه، ج14، باب99
41. مستدرک الوسائل، ج14، ص198
42. نور،33
43. کنزالعمال
44. غررالحکم و دررالکلم، ص216
45. اصول کافی، ج5، ص350
منبع:حوزه
211008
گزارش خطا
