مفاتیح الحیات؛
سه چیز است که مردم هر شهری به آن نیاز دارند تا در امور دنیا و آخرت خود به آن پناه ببرند و اگر این سه را نداشته باشند به نابسامانی در زندگی گرفتار می شوند...
عقیق: تشکیل نظام اسلامی از ضروریات دین اسلام و مذهب تشیع است. چرا که بدون حکومت اسلامی، اجرای احکام اسلامی در امور سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، امنیتی، نظامی و حتی امور فردی و مذهبی مسلمانان معطل و مختل خواهد شد. تجربه تاریخی و عینی این حقیقت را به وضوح ثابت می کند از این رو پیامبر گرامی اسلام (ص) پس از هجرت به مدینه در اولین فرصت به تاسیس نظام و حکومت اسلامی پرداخت.اهمیت نیاز به حاکم عادل
وجود حاکم عادل در راس حکومت اسلامی نیز از مسلمات این دین است و در متون اسلامی به آن تصریح و بر آن تاکید شده است.
امام صادق (ع) فرمودند:... سه چیز است که مردم هر شهری به آن نیاز دارند تا در امور دنیا و آخرت خود به آن پناه ببرند و اگر این سه را نداشته باشند به نابسامانی در زندگی گرفتار خواهند شد: فقیه دانای پرهیزگار، فرمانروای نیکوکاری که مردم از وی پیروی کنند و پزشک آگاه مورد اعتماد.(تحف العقول، ص 319)
اوصاف حاکمان اسلامی
در متون اسلامی حاکمان و کارگزاران به خصلت هایی وصف شده اند که برخی از آنها در این جا اشاره می شود.
1. عدالت محوری: با دقت در کلام معصومان (ع) در این باره محوریت این موضوع بوضوح آشکار می گردد چرا که در بیشتر موارد، وصف عدالت برای امام و نیز برای کارگزاران به کار رفته است. رسول خدا (ص) فرمودند: یک لحظه امام عادل از عبادت هفتاد سال برتر است.(الکافی، ج 7، ص 175)
امیر مومنان (ع) نیز می فرمایند: عدالت سپر نگهبان حکومت ها است. (غررالحکم، ص 340)
از امام رضا (ع) درباره پیروی از اولوالامر چنین نقل شده است: اگر گفته شود چرا خدای متعال اولوالامر را نصب کرد و اطاعت از او را به همگان فرمان داد؟ در پاسخ گفته می شود: برای علت های بسیار، از جمله اینکه مردم با مجموعه ای از بایدها و نبایدها محدود شده اند و نباید از این محدوده تجاوز کنند و چون تعدی از آنها موجب فساد آنها است، این التزام و رعایت حدود، اجرا نمی شود و پایدار نمی ماند مگر آن که خدا والی امینی را بر مردم برگزیند تا آنان را از این تجاوز باز دارد.(عیون اخبارالرضا، ج 2، ص 100)
2. مسوولیت پذیری: در نظام اسلامی همه اقشار و طبقات مردم در قلمرو کار و ماموریت خود باید مسوولیت پذیر باشند و این ویژگی در حاکمان و کارگزاران نظام اهمیتی فزون تر دارد.
پیامبر (ص) می فرمایند: آگاه باشید همه شما در برابر تعهدات خود، نگهبان و مسوولید. پس حاکم و کارگزار در مقابل مسوولیتی که بر عهده دارد در برابر مردم مسئول و متعهد است.(ارشاد القلوب، ج 1، ص 184)
از آن گرامی آمده است که هر کس رهبری قومی را بر عهده داشته باشد، روز قیامت در حالی می آید که دو دستانش به گردنش بسته شده است، پس اگر میان مردم به امر خدا رفتار کرده بود، خدای سبحان او را آزاد می کند و اگر ظالم باشد در آتش دوزخ افکنده می شود و تحولی بد و بازگشتی زشت است.(الفقیه، ج4، ص 18)
3. خیرخواهی برای مردم: امام علی (ع) در خطبه ای خطاب به مردم می فرمایند: ای مردم! به راستی من بر شما حقی دارم و شما نیز بر من حقی دارید؛ اما حق شما بر من این است که خیرخواه شما باشم.(خطبه 34 نهج البلاغه)
4. مهربانی با مردم: امام سجاد (ع) می فرمایند: حاکم باید همانند پدری مهربان برای مردم باشد.(الفقیه، ج2، ص 621)
5. بخشندگی: امیرمومنان (ع) فرمود: برترین حاکمان و کارگزاران کسانی اند که سه ویژگی به آنها داده باشند: مهربانی، بخشش و عدالت.(تحف العقول، ص 319)
6. ساده زیستی: ساده زیستی حاکمان و کارگزاران موجب آرامش و اعتماد امت اسلامی به رهبران می شود، از این رو حضرت امیر مومنان (ع) در بخشی از نامه تاریخی خویش به عثمان بن حنیف فرماندار بصره چنین می نگارند:
... پیشوای شما (علی بن ابی طالب) از دنیا دو لباس کهنه و از خوراک به دو قرص نان بسنده کرده است. آگاه باشید که شما هرگز توان آن را ندارید؛ ولی با زهد و پارسایی و تلاش و پاکی و استواری مرا یاری کنید. به خدا سوگند من از دنیای شما طلا و نقره نیندوخته و از غنایم و ثروت های آن، ذخیره نکرده و برای این لباس کهنه ام بدلی آماده نساخته ام و از زمین آن یک وجب به خود اختصاص نداده و از این دنیا جز خوراک ناچیز بهره ای نبرده ام.(نهج البلاغه، نامه45)
پی نوشت:
برگرفته از کتاب مفاتیح الحیاة، اثر آیت الله جوادی آملی
منبع:شبستان
