چه هنگام مهلت خواهی ظالمان از خداوند بی پاسخ می ماند؟

عقیق: قرآن حکیم در آیات 44 و 45 سوره ابراهیم می فرماید: "وَ أَنذِرِ النَّاسَ یَوْمَ یَأْتِیهِمُ الْعَذَابُ فَیَقُولُ الَّذِینَ ظَلَمُواْ رَبَّنَا أَخِّرْنَا إِلىَ أَجَلٍ قَرِیبٍ نجُِّبْ دَعْوَتَکَ وَ نَتَّبِعِ الرُّسُلَ أَ وَ لَمْ تَکُونُواْ أَقْسَمْتُم مِّن قَبْلُ مَا لَکُم مِّن زَوَالٍ * وَ سَکَنتُمْ فىِ مَسَاکِنِ الَّذِینَ ظَلَمُواْ أَنفُسَهُمْ وَ تَبَینَ‏َ لَکُمْ کَیْفَ فَعَلْنَا بِهِمْ وَ ضَرَبْنَا لَکُمُ الْأَمْثَالَ / و مردم را از روزى که عذاب الهى به سراغشان مى‏آید بترسان. آن روز که ظالمان مى‏گویند: پروردگارا! مدّت کوتاهى ما را مهلت ده، تا دعوت تو را بپذیریم و از پیامبران پیروى کنیم.امّا پاسخ مى‏شنوند: مگر قبلًا سوگند یاد نکرده بودید که زوال و فنایى براى شما نیست؟آرى شما بودید که در منازل و کاخهاى کسانى که به خویشتن ستم کردند، ساکن شدید و براى شما آشکار شد چگونه با آنان رفتار کردیم و براى شما مثلها از سرگذشت پیشینیان زدیم باز هم بیدار نشدید"
تاریخ بشر گواهی می دهد در روی زمین، ملت هایی می زیسته اند که از نظر شرایط و امکانات زندگی در حد بسیار بالایی بودند. آنان به جای این که در برابر این نعمت ها سپاسگذار باشند و هر نعمتی را در جای خود مصرف کنند از این نعمت ها سوء استفاده کرده و سرانجام عمری را به فساد و تبهکاری سپری می کنند.
قرآن در برخی از آیات نوع کیفرها را بیان می کند. از آن جمله در آیه 40 سوره عنکبوت می فرماید: "فَکُلاًّ أَخَذْنَا بِذَنبِهِ فَمِنْهُم مَّنْ أَرْسَلْنَا عَلَیْهِ حَاصِبًا وَ مِنْهُم مَّنْ أَخَذَتْهُ الصَّیْحَةُ وَ مِنْهُم مَّنْ خَسَفْنَا بِهِ الْأَرْضَ وَ مِنْهُم مَّنْ أَغْرَقْنَا وَ مَا کَانَ اللَّهُ لِیَظْلِمَهُمْ وَ لَاکِن کَانُواْ أَنفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ"
این آیه از چهار نوع کیفر در جهان درباره ملت های عصیانگر گزارش می دهد و می فرماید: گروهی را سنگباران و گروهی را با صیحه آسمانی نابود کردیم. گروهی را زمین به کام خود فرو برد. گروهی را در دریا غرق کردیم.
آیاتی که بیانگر کیفربینی اقوام پیشین است فزون تر از آن است که در اینجا منعکس شود. اندیشه عبرت گیری از حوادث ایجاب می کرد که ملت های بعدی با چشم و گوش باز به تاریخ اقوام پیشین بنگرند و از آن ها درس عبرت بگیرند و از تبهکاری و فساد اجتناب ورزند اما متأسفانه بسیاری از ملت ها که غرق در فساد بودند از تاریخ درس عبرت نگرفته و به تبهکاری خود ادامه می دادند. آن گاه که عذاب الهی آن ها را در این جهان فراگرفت، دچار ندامت و پشیمانی مقطعی شدند و به راز و نیاز پرداخته و از خدا خواستند آنان را مهلت دیگری بدهد تا دعوت انبیا را بپذیرند و گرد گناه نگردند.
این حقیقت در این آیه آمده است: "وَ أَنذِرِ النَّاسَ یَوْمَ یَأْتِیهِمُ الْعَذَابُ فَیَقُولُ الَّذِینَ ظَلَمُواْ رَبَّنَا أَخِّرْنَا إِلىَ أَجَلٍ قَرِیبٍ نجُِّبْ دَعْوَتَکَ وَ نَتَّبِعِ الرُّسُلَ"
در چنین هنگامی، دو پاسخ به آن ها داده می شد: اول آن که مگر شما همان ها نبودید که برای قدرت و مکنت خود زوالی نمی اندیشیدید و سوگند یاد می کردید که بر اریکه قدرت و استمرار فساد باقی خواهید بود؟

دوم این که آیا شما نبودید که در خانه های ستمگران پیشین که به عذاب الهی هلاک شده بودند سکنی می گزیدید؟ چرا از این منازل و منازل خالی از صاحبان خویش عبرت نگرفتید؟
با توجه به این دو پاسخ محکم و استوار، خدا حال ملت های پسین را که عذاب الهی را دیدند و مهلت خواستند ولی پاسخ منفی شنیدند و سرانجام نابود شدند به احوال ملت های پیشین تشبیه می کند که آنان نیز در عین قدرت و مکنت، غرق فساد بودند و به هنگام نزول عذاب، خواهان مهلت شدند ولی پاسخ مثبت به آنان داده نشد.
در اینجا سوالی مطرح است: چرا به مهلت خواهی آنان پاسخ مثبت داده نشد در حالی که بر خدای رحیم شایسته بود به آنان مهلت دهد تا راه اصلاح را در پیش گیرند.پاسخ این سوال روشن است. این نوع اظهار ندامت و پشیمانی و درخواست مهلت برای قرار گرفتن در ردیف صالحان یک امر مقطعی است، یعنی شرایط زندگی حکم می کند که پشیمانی رخ دهد تا از این طریق نجات یابند ولی اگر شرایط دگرگون گردد و عذاب الهی به رحمت تبدیل شود افراد فرومایه به همان زندگی پیشین بازمی گردند و پیام های الهی را فراموش می کنند.
حتی این گروه در آخرت نیز درخواست چنین مهلتی و به تعبیر بهتر تقاضای بازگشت به دنیا را مطرح می کنندولی قرآن یادآور می شود که اگر این گروه گنهکار به زندگی دنیوی بازگردند باز از کارهای زشت خود دست برنمی دارند، چنان که در آیه 28 سوره انعام می فرماید: .".. و لو ردوا لعادوا لما نهوا عنه و انهم لکاذبون / اگر روزی به زندگی دنیوی بازگردند باز به آنچه که از آن نهی شده اند بازگشت می کنند و به آن ها دروغ می گویند"