سلام بر چشم و چراغ شیعه

عقیق: نوزدهم اردیبهشت هر سال به نام بزرگداشت شیخ کلینی در تقویم جمهوری اسلامی ایران ثبت شده است؛ شخصیتی که کتاب کافی را تالیف کرد و کتاب او در ردیف مهمترین آثار حدیثی شیعه قرار گرفت.

نامش ابوجعفر محمدبن یعقوب کلینی رازی معروف به کلینی است که با القاب شیخ کلینی و ثقه الاسلام کلینی معروف است. صاحب کتاب گرانقدر کافی و مشهورترین دانشمند و فقیه و محدث نامی شیعه در نیمه اول قرن چهارم هجری است.

کلینی از روستای کلین در 38 کیلومتری شهرری و نزدیک حسن آباد قم بود که در زمان امام عسگری (ع) در همین روستا به دنیا آمد. وی مراحل ابتدایی علوم اسلامی را نزد پدر و دایی خود، علی بن محمد بن ابراهیم علان استاد حدیث، گذراند.

بعد از دوران کوتاهی که با منابع رجالی و حدیثی آشنا شد، برای ادامه تحصیل به شهرری رفت. در آن موقع هر چند شهرری بیشتر مردمانش شافعی و حنفی مذهب بودند اما به خصوص روستاهای آن شیعیان دلباخته اهل بیت و مرکز شیعه نشین بود و اکثر اهل تسنن آن شهر، به دلیل اخلاق و رفتار اسلامی شیعیان، همیشه تحت تاثیر آنان بودند. از این رو، ری به شهر شیعه نشین معروف بود.

فرقه اسماعیلیه هم با انگیزه ی تسلط بر ایران بیشتر از همه در این نقطه بودند و به ترویج تفکر و آرای خود پرداخته بودند و لذا شهرری، مرکز برخورد آرا و اندیشه های فرقه اسماعیلیه، حنفی، شافعی و شیعه شده بود.

شیخ کلینی در این زمان، در کنار گذراندن تحصیلات و علوم خود، ضمن آشنایی با اندیشه های دیگر مذاهب، پی برد که بعضی از این فرقه ها می خواهند تشیع را از مسیر واقعی خود خارج کنند.

او درد را شناخت و برای درمان آن، هدفش را انتخاب و تصمیم گرفت که به نوشتن احادیث بپردازد. کلینی درمحضر ابوالحسن محمد بن اسدی کوفی ساکن ری حدیث را آموخت و همان زمان که قرمطیان با عقاید التقاطی خود که مخلوطی از عقاید زرتشت، مانوی و اسلامی بود و به مبارزه با عقاید و مقدسات مسلمین پرداخته بودند، آنها را به نقد کشید و کتاب «الرد علی القرامطه» را نوشت و در دسترس شیعیان گذاشت.

کلینی برای تکمیل علوم و اهدافش، سپس راهی قم شد. در آنجا از هر مسجد و حسینیه ای که راویان و محدثان، نقل حدیث می کردند، حدیث می شنید. او با بسیاری از آخرین افرادی که از زبان امام عسگری (ع) و یا امام هادی (ع) بدون واسطه حدیث شنیده بودند، ملاقات کرد و از محضر استادان بزرگی بهره ها برد.

بار دیگر این مرد بزرگ، برای ناشنیده ها و کسب علوم دیگر از قم به کوفه هجرت کرد. زیرا کوفه در آن زمان یکی از مراکز بزرگ علمی بود که اشخاص برای تبلیغ مذهب و قیده خود آزادنه به آنجا می رفتند.

کلینی سپس به بغداد رفت و چون دیگر فردی گمنام نبود و تصویری از یک شیعه واقعی در اذهان مردم هر دیار گذاشته بود لذا در مدتی کوتاه شیعه و سنی در مشکلات دینی به او مراجعه می کردند و در فتاوا به او روی می آوردند و در این خصوص مورد وثوق و اعتماد هر دو فرقه بود ، همین سبب شد که به او لقب ثقه الاسلام دادند.

شیخ کلینی در زمان امام حسن عسگری (ع) به دنیا آمد و با چهار سفیر و نایبان خاص امام زمان(عج) معاصر بود و با آنکه آن بزرگواران از فقها و محدثین بزرگ شیعه بودند ولی به دلیل محدویت ها و ممنوعیت های اجتماعی، مسئولیت فرهنگی و علمی تشیع بر دوش کلینی بود که می توانست به طور آشکار به ترویج مذهب شیعه امامیه و نشر معارف و فضایل اهل بیت بپردازد.

کلینی اندوخته های سال ها رنج و مشقت و تلاش را در مجموعه ای گرد آوری کرد و با غایب شدن امام زمان (ع) و دسترسی نداشتن همه شیعیان به نواب خاص حضرت، احادیث پیامبر و ائمه معصومین (ع) را جمع آوری و شیوه نامه و کتاب ارزشمندی در کنار قرآن تالیف کرد که این کتاب را طی 20 سال تلاش خستگی ناپذیر تالیف کرد.

کتاب کافی، مهم ترین و نفیس ترین کتاب از مجموعه کتب چهارگانه حدیثی (کتب اربعه) مذهب تشیع است. مجموعه این کتاب شامل اصول کافی 2 جلد، فروع کافی در پنج جلد و روضه کافی یک جلد که در بردارنده 16 هزار و 199 حدیث از پیامبر و ائمه اهل بیت (ع) است.

شیخ کلینی، در زمانی به تبیین ارزش های اخلاقی و اسلامی پرداخت که اروپاییان دوران بربریت و وحشی گری را می گذراندند.

سرانجام این محدث عظیم الشان که در دنیای آن روز چشم و چراغ شیعه و سند افتخار دانشمندان بغداد، اعم از شیعه و سنی بود، در سال 328 هـجری قمری، مصادف با مبدا غیبت کبرای امام زمان (ع) در سن 70 سالگی در بغداد از دنیا رحلت کرد و آرامگاه او در باب الکوفه در بغداد، امروز در ناحیه شرقی نهر دجله کنار پل قدیم بغداد، زیارتگاه شیعیان و دوستداران اهل بیت(ع) است