دو نیروی لازم برای پرورش انسان

عقیق: قرآن حکیم در آیات 57 و 58 سوره اعراف می فرماید: "وَ هُوَ الَّذِى یُرْسِلُ الرِّیَاحَ بُشْرَا بَینْ‏َ یَدَىْ رَحْمَتِهِ حَتىَّ إِذَا أَقَلَّتْ سَحَابًا ثِقَالًا سُقْنَاهُ لِبَلَدٍ مَّیِّتٍ فَأَنزَلْنَا بِهِ الْمَاءَ فَأَخْرَجْنَا بِهِ مِن کلُ‏ِّ الثَّمَرَاتِ کَذَالِکَ نخُْرِجُ الْمَوْتىَ‏ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ * وَ الْبَلَدُ الطَّیِّبُ یخَْرُجُ نَبَاتُهُ بِإِذْنِ رَبِّهِ وَ الَّذِى خَبُثَ لَا یخَْرُجُ إِلَّا نَکِدًا کَذَالِکَ نُصَرِّفُ الاَْیَاتِ لِقَوْمٍ یَشْکُرُونَ / و اوست که پیشاپیش رحمت خود بادها را به بشارت مى‏فرستد. چون بادها ابرهاى گرانبار را بردارند، ما آن را به سرزمینهاى مرده روان سازیم و از آن باران مى‏فرستیم و به باران هر گونه ثمره‏اى را مى‏رویانیم. مردگان را نیز اینچنین زنده مى‏گردانیم شاید پند گیرید. و سرزمین پاکیزه و شیرین، گیاه آن به فرمان پروردگارش مى‏روید، و زمین بد جز اندک گیاهى از آن پدید نمى‏آید. براى مردمى که سپاس مى‏گویند آیات خدا را اینچنین گونه‏گون بیان مى‏کنیم"
اما "اقلت" فعل ماضی، اقلّ به معنای حمل کردن و برداشتن است. "ثقال" جمع ثقیل به معنای سنگین است. "طیب" یعنی پاک، مقصود سرزمینی است که خاک آن پاکیزه بوده و آماده کشت باشد و زراعت در آن به آسانی رشد کند.

"خبث" سرزمین شوره زار است که چیزی در آن نمی روید واگر چیزی هم بدهد به سختی می دهد و ناچیز است. "نکد" به معنی بخیل و ممسک که به آسانی چیزی نمی دهد و اگر هم داد بسیار بی ارزش خواهد بود، و سرزمین های شوره زار حال چنین انسانی را دارد که یا ثمر نمی دهد و اگر هم داد کم ارزش است.
شش نکته در دو آیه
آیه نخست از مقدمات تشکیل باران گزارش می دهد. اول آن که برخی از بادها پیشاپیش از آمدن باران خبر می دهند. چنان که می فرماید: " وَ هُوَ الَّذِى یُرْسِلُ الرِّیَاحَ بُشْرَا بَینْ‏َ یَدَىْ رَحْمَتِهِ" این بادها با رطوبت خفیفی همراهند و از در راه بودن باران گزارش می دهند.
دوم این که باران یک پدیده طبیعی است و مشیت الهی بر آن تعلق گرفته که بادها از اقیانوس ها برخیزند و ابرها سنگین بار و پرآب را با خود حمل کنند چنان که می فرماید: "حَتىَّ إِذَا أَقَلَّتْ سَحَابًا ثِقَالًا / این بادها که حامل ابرهای پرآبند"

سوم: آن ها را به سوی سرزمین های خشک و مرده می آورند و از این طریق، آبیاری آن اراضی صورت می پذیرد چنان که می فرماید: "سُقْنَاهُ لِبَلَدٍ مَّیِّتٍ فَأَنزَلْنَا بِهِ الْمَاءَ"
چهارم: در این موقع زمین ها بر دو نوع اند؛ زمین قابل و آماده قهرا در پرتو ریزش باران و استعداد زمین همه نوع گیاه در آنجا می روید چنان که می فرماید: "فَأَخْرَجْنَا بِهِ مِن کلُ‏ِّ الثَّمَرَاتِ"
پنجم: اگر زمین مرده به وسیله ریزش باران، حیات نو پیدا می کند و خاک تیره بار دیگر زنده می شود انسان نیز در روز قیامت در پرتو مشیت الهی زنده شده و غبار مرگ از چهره خود می شوید بنابراین نباید در امکان حیات مجدد شک و تردید کرد. چنان که می فرماید: "کَذَالِکَ نخُْرِجُ الْمَوْتىَ‏ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ"
ششم: برای پرورش انسان دو نیرو لازم است: مربی لایق و شایستگی در طرف. تنها عامل نخست کافی در پرورش نیست، پیامبران که در کمال آنان سخنی نیست از تربیت ابوجهل و ابوسفیان ها عاجز ماندند، قرآن نیز به این حقیقت در آیه دوم اشاره می کند و می فرماید: "وَ الْبَلَدُ الطَّیِّبُ یخَْرُجُ نَبَاتُهُ بِإِذْنِ رَبِّهِ وَ الَّذِى خَبُثَ لَا یخَْرُجُ إِلَّا نَکِدًا کَذَالِکَ نُصَرِّفُ الاَْیَاتِ لِقَوْمٍ یَشْکُرُونَ"

در باغ لاله رویاند و در شوره زار، خس
قرآن حکیم در آیه دوم تمثیلی را مطرح می کند و آن این که قلب مؤمن مانند سرزمین پاک و پاکیزه است اما قلب کافر بسان سرزمین شوره زار بی حاصل. کلمات انبیا و اولیا بسان بارانی که در زمین آماده موثر است در قلب مؤمن اثر می گذارد ولی همین کلمات بسان ریزش باران که در شوره زار جز خس نمی رویاند در قلب کافر جز گمراهی اثر به بار نمی آورد. همچنان که سعدی به زیبایی می گوید: "باران که در لطافت طبعش خلاف نیست / در باغ لاله روید و در شوره زار خس"
اسلام همچنین در مسأله زناشویی به جامعه مردان و زنان سفارش می کند که در انتخاب همسر، طهارت و نجابت و عفت خانواده را مورد دقت قرار دهند. رسول گرامی (ص) می فرمایند: : "انظر فی ای شی ء تضع ولدک فان العرق دساس / ببینید نطفه خود را در چه محلی مستقر می سازید زیرا رگ انتقال دهنده اخلاق پدران به فرزندان هستند"
ایشان در انتخاب همسر می فرمایند: "ایاکم و خضراء الدمن، قیل یا رسول الله و ما خضراء الدمن؟ قال: المرأه الحسناء فی منیت سوء / مردم از "خضراء الدمن" بپرهیزند، عرض شد مقصود چیست؟ فرمودند: زن زیبا که در خاندان بد و پلید متولد شود".
امام علی (ع) به مالک درباره انتخاب کارمندان و مدیران می فرماید: " و توخّ منهم اهل التجربه و الحیاء من اهل البیوتات الصالحه و القدم فی الاسلام المتقدمه فانهم اکرم اخلاقا و اصلح اعراضا و اقلّ فی المطامع اشرافا وابلغ فی عواقب الامور نظرا / مردان باتجربه و عفیفی که از خانواده های شریف بوده و به حریم مقدس اسلام زودتر قدم گذارده اند به کارمندی اداری ات انتخاب کن زیرا آنان اخلاقی کریم تر و روشی پسندیده تر دارند و همچنین بی طمع و مآل اندیشند."