نگاهي گذرا به شخصيت حضرت زهرا(س)

عقیق:  يادداشت ذيل از دفتر آيت‌الله جوادي آملي گرفته شده و با نگاهي به شخصيت حضرت صديقه طاهره (س) مزين شده است.

شناخت حضرت فاطمه زهرا(س) چونان معرفت قرآن کريم، مشروط به طهارت از لَوْث حس و خيال و رَوث وهم و گمان و فَرث تمثيل و تشبيه و دَم مفهوم و ذهن است؛ زيرا حقيقت آن بانو، هم‎چون ساير اهل‎ بيت عصمت (ع)، همتاي قرآن مجيد است و حديث شريف و متواتر ثقلين شاهد صادق آن است؛ «اِني تارک فيکم الثَقَلين کتابَ اللهِ وعِتْرَتي...» و مساس علمي با قرآن کريم بدون طهارت روح و نزاهت دل ميسور نيست؛ چه اينکه تماس بدني با الفاظ اين کتاب آسماني بدون طهارت ظاهري روا نخواهد بود؛ «إنه لقرآنٌ کريم في کتابٍ مکنونٍ لايمسه اِلاالمطهرون.«

هرچند همه معصومان از دوده طه و يس يعني عترت طاهرين (ع) معادل قرآن کريمند و هر کدام به‎منزله سُوَر و آيات آسماني‎اند که کلام ويژه خداست، ليکن حضرت فاطمه(س) خصيصه‎اي دارد که در ديگر معصومان نبوده و نيست و آن اينکه اين بانو، نه تنها معادل قرآن بود بلکه مصاحب و معاشر و همراه و هم‎آوا با آن بود؛ به‎طوريکه آن حضرت و قرآن با هم از فراطبيعت به طبيعت آمدند و همزمان طبيعت را وداع کردند و عمر طبيعي آن‎‎ها منقطع شد؛ اگرچه حقيقت آن‎‎ها مخصوصا قرآن براي ابد باقي است. توضيح آنکه عمر شريف آن حضرت همزمان با نزول قرآن کريم آغاز شد و با انقطاع وحي و پايان پذيرفتن آن خاتمه يافت؛ زيرا عمر گران‎مايه آن بانو هرچند کمتر از 20 سال بود و مدت نزول قرآن مجيد تقريبا 23 سال بود ليکن اوايل نزول قرآن مجيد، معراج رسول اکرم (‎صلي‎ الله ‎عليه ‎و آله‎ و سلم) شروع شد که در آن سفر الهي، زمينه تکون ماده اولي و ريشه انعقاد چيزي که بعدا به‎صورت نطفه حضرت فاطمه (سلام ‎الله‎ عليها) ظهور مي‎کرد، فراهم شد. يعني مدتي که از نزول قرآن سپري شد و حضرت فاطمه (سلام‎ الله ‎عليها) متولد نشد، براي اين بود که مقدمه ميلاد مسعود آن حضرت به برکت قرآن در معراج فراهم گردد. 

پس در اين فاصله، تمام شرايط سپهري و زميني مهيا شد تا آن بانوي عرشي، از عرش به فرش تنزل کند و آن غذاي ملکوتي شب معراج، به‎صورت ملکي تجلي يابد و لحظه به لحظه همزمان با نزول آيات و سور قرآن مجيد به تمام و کمال خود برسد تا هنگامي که قرآن کريم به نصاب خاص خويش نائل شد و آيه کريمه «اَلْيومَ اکملتُ لکم دينَکم و اَتْمَمْتُ عليکم نعمتي وَ رَضيتُ لکم الاسلامَ دينا» نازل شد و خورشيد وحي در کرانه غرب عمر نبوي(‎ص) افول کرد، نوبت ارتحال سريع آن بانو فرا رسيد و طولي نکشيد که آن حضرت به بدرقه قرآن مجيد بار هجرت بست و خاموش شد و با قدر مجهول و قبر مخفي، چنين ليله القدري از جامعه جاهلي عصر خويش که جز ليله القبر نبودند، جدا شد و آن را وداع کرد. البته حقيقت ولايت آن حضرت همراه با قرآن ابدي بوده و همسفر با کلام زنده و جاويد سرمدي خواهد بود. همان‎طوري که تهمت تحريف قرآن کريم دعواي فايل و خيال آفِل است، ادعاي «حَسْبُنا کتابُ الله» نيز تأريب دين و تمثيل اسلام است که هرگز نتيجه نخواهد داد. 

کسي که جناح عترت را از مرغ باغ ملکوت دين اِربا اِربا نمايد، کسي که بال ولايت را از سيمرغ رَوضه جبروت اسلام مثله کند، هرگز از دين مورد ادعاي خويش بهره‎اي نبرده و از اسلام مطمح نظر خود طرفي نخواهد بست. غرض آنکه هرچند بقاي معنوي ولايت و عصمت و حجت بالغه بودن حضرت فاطمه (س) هم‎چون قرآن کريم تضمينشده است ليکن عمر ظاهري قرآن ناطق و صامت در آغاز و انجام مقارن بوده؛ به‎طوري که تقريبا با هم نزول کردند و با هم عروج نمودند. معرفت آن ذات نوراني، گذشته از صبغه اعتقادي مستلزم جنبه اخلاقي، حقوقي، فقهي و اجتماعي است؛ زيرا آن انسان کامل، اسوه همگان در معارف علمي و احکام عملي بوده و خواهد بود. لذا ارائه برخي از بيانات سودمند آن حضرت درباره مسائل اخلاقي و حقوقي و مانند آن لازم است وگرنه اثر عملي بر شناخت حضرت فاطمه (عليها ‎السلام) مترتب نمي‎شود. 

»نشان ناشناسي ناسپاسي است/ شناساي حق اندر حق‎شناسي است«
آن حضرت درباره اخلاص در عمل و آثار گران‎بهاي آن چنين فرمود: «مَنْ اَصْعَدَ اِلي اللهِ خالصَ عبادَتِهِ اَهْبَطَ اللهُ عزوجل اليه اَفْضَلَ مصلحته/ هرکس عبادت خالصانه خود را به‎سوي خداوند صاعد نموده و بالا ببرد، خداوند بهترين مصلحت وي را به‎سوي او گُسيل داشته و نازل مي‎فرمايد». اين کلام فاطمي، مأخوذ از وحي نبوي(‎ص) است؛ «اليه يصْعَدُ الکلم الطيبُ وَ الْعملُ الصالحُ يرْفَعُه .«

البته اعتقاد طيب، خُلق طيب و عمل صالح هرگز از انسان طاهر جدا نيست تا بهتنهايي صعود کند و صاحب خود را که متقوم به اوست، ر‎ها نمايد؛ بلکه در صحابت انسان طاهر معتقد و متخلق و عامل بالا مي‎رود و بالا رفتن به‎سوي خداي سبحان با بالندگي و برازندگي همراه است. حتما چنين انسان مهاجري که هجرت او به لقاي الهي منتهي مي‎شود، اسوه‎اي چونان حضرت فاطمه (ع) دارد و ره‎توشه‎اي معقول و مقبول خواهد داشت که نياز‎هاي سفر طولاني معاد وي را تامين مي‎نمايد. 

هم‎چنين آن حضرت در کيفيت بهره‎مندي از دنيا چنين رهنمودي دارد: «اِني اُحِب من دُنياکم ثلاثا الانفاقُ في سبيل اللهِ و تلاوه کتابِ الله و النظرُ الي وجه ابي رسول ‎الله (ص)». هر نعمتي زکاتي دارد که تأديه آن، انفاق در راه خداوند محسوب مي‎شود.بخشي از آن، واجب است و برخي از آن، مستحب. زکات شجاعت، جهاد براي حفظ دين و ميهن اسلامي است. زکات جمال، عفاف و صيانت از آلودگي است. منبع همه اين مآثر الهي قرآن کريم است که تلاوت، تدبر و تفسير آن توصيه شده است.

نگاه به شخصيت حقيقي و حقوقي رسول اکرم(ص) جاذبه دلپذيري دارد که انديشه‎‎هاي علمي را به انگيزه‎‎هاي عملي مي‎رساند. اگر جامعه کنوني از نظر به شخص عنصري پيامبر گرامي اسلام محروم است، از نظريه‎پردازي محققانه در مکتب حيات‎بخش آن حضرت ممنوع نيست.*