حج چه کسانی مقبول نمی‌شود؟

عقیق: حجت‌الاسلام والمسلمین شهاب‌الدین مشایخی با اشاره به روایتی از پیامبر اکرم(ص) مبنی بر اینکه حج دو نوع است که یکی برای خدا و دیگری برای مردم به جا آورده می‌شود، افزود: کسی که حج را برای خدا انجام می‌دهد ثوابش را از خدا می‌گیرد و بهشت ثواب آن حج است، اما کسی که برای مردم حج انجام می‌دهد باید ثوابش را از مردم بگیرد و نباید توقعی از خدا داشته باشد.

وی خاطرنشان کرد: رسول خدا (ص) در روایت دیگری می‌فرمایند در آخرالزمان سه گروه هستند که به حج می‌روند، اما به سه دلیل حج‌شان غیرالهی و غیرعبادی است و این دسته باید ثوابشان را از غیرخدا طلب کنند.

این استاد حوزه و دانشگاه در تشریح این سه گروه با بیان این‌که «بعضی از مردم برای تفریح و تفرج به حج می‌روند» گفت: صبغه و رنگ حج آنها جنبه توریستی دارد همانند اینکه به کشورهای دیگری سفر کرده باشند. چنین حجی غیرعبادی است در حالی که نباید به حج نگاه توریستی و تفرجی داشت.

مشایخی ادامه داد: گروه دوم کسانی هستند که حج به جای می‌آورند، اما به خاطر کسب سود و تجارت است و در کنار آن اعمال حج را نیز انجام می‌دهند یعنی اولویت با نیت و انگیزه تجارت است. البته اشکالی ندارد انسان به نیت حج به سرزمین وحی برود و در کنار آن کاسبی هم بکند نه اینکه به نیت تجارت برود و در کنار آن حج انجام دهد. این حج نیز مطلوب و مقبول خداوند نیست.

وی گروه سوم افرادی که به حج می‌روند را کسانی دانست که حج‌شان منجر به نوعی «تبختر» و «خود بزرگ‌بینی» می‌شود، افزود: یکی از آفات عبادت‌کنندگان این است که به عبادت خود مغرور شوند و بگویند چون خداوند ما را دوست داشته به اینجا دعوت کرده است و با این سخن دل دیگران را بسوزانند در واقع این تبختر به دیگران که شما نتوانستید به حج بروید به نحوی که باعث شود طرف مقابل احساس تحقیر و شکست کند از آفات این نوع حج است.

این پژوهشگر و محقق علوم دینی تصریح کرد: باید به نحوی برخورد کنیم که رنگ و بوی اعمال عبادی ما رنگ غرور و خودبزرگ‌بینی نداشته باشد، بلکه بعد از عبادت‌ها و عملی همچون حج باید تواضع و بندگی ما بیشتر شود تا باز بتوانیم مهمان خدا باشیم.

مشایخی همچنین با اشاره به این‌که «در بسیاری از روایات شرط قبولی حج دوری از کبر و غرور و خودشیفتگی است» گفت: بعد از بازگشت از سفر حج باید اخلاق و روحیه انسان متفاوت با قبل باشد یعنی نباید با خودبرتربینی زندگی کند، زیرا اینها باعث می‌شود نور حج به ظلمت تبدیل شود بنابراین یک عمل عبادی با چنین پشتوانه منفی و خانمان‌سوز نمی‌تواند مقبول بوده و نوری باشد که ما را از ظلمت دیگر اعمال نجات دهد.

وی با طرح این موضوع که از حج به عنوان کفاره گناهان در روایات یاد شده است، خاطرنشان کرد: حج و زیارت خانه خدا باید به گونه‌ای باشد که پس از بازگشت انگار تازه از مادر متولد شده‌ایم، زیرا یکی از کارکردهای حج پاک کردن گناهان است اما اگر حاجی تبختر داشته باشد سعی نمی‌کند گناهانش از بین برود و این حج عامل زدودن گناهان او نمی‌شود.

این استاد حوزه و دانشگاه با بیان این‌که «هر عمل عبادی یک مغز و یک پوسته دارد» گفت: مغز حج تواضع، تقوا، حلم، صبر و حسن معاشرت با مردم است که اگر این مغز را نداشته باشد پوسته آن پس از مدتی می‌شکند و از بین می‌رود پس باید مغز اعمال عبادی را در یابیم و بدانیم که هر عمل عبادی ما باید معنا و مفهوم و پیامی داشته باشد.