عقیق: سه مولفه ارزشمند انسان‌های مومن اشاره کنیم هدف از شرح این حدیث ارزشمند در واقع واقف شدن و معرفت پیدا کردن به شاخصه‌های ارزشمند مومنین واقعی می‌باشد.

«مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی أَیُّوبَ عَنْ أَبِی عُبَیْدَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ: إِنَّمَا الْمُۆْمِنُ الَّذِی إِذَا رَضِیَ لَمْ یُدْخِلْهُ رِضَاهُ فِی إِثْمٍ وَ لَا بَاطِلٍ‏ وَ إِذَا سَخِطَ لَمْ یُخْرِجْهُ سَخَطُهُ مِنْ قَوْلِ الْحَقِّ وَ الَّذِی إِذَا قَدَرَ لَمْ تُخْرِجْهُ قُدْرَتُهُ إِلَى التَّعَدِّی إِلَى مَا لَیْسَ لَهُ بِحَقٍ‏.[1]

امام باقر(ع) فرمود: همانا مومن كسى است كه چون راضى و خرسند باشد، رضایتش او را به گناه و باطلى وارد نكند و چون ناراضى شود از سخن حق خارجش نكند، و كسى است كه چون قدرت یابد، قدرتش او را به آنچه حق ندارد نكشاند.»

اولین مولفه و شاخصه‌ای که امام باقر(ع) برای انسان‌های مۆمن بر می شمرند رضایت ضابطه‌مند است؛ به این معنا که یک انسان مومن هرگاه از چیزی یا کسی رضایت و خشنودی داشته باشد این رضایت و خشنودی و دوستی او موجب نزدیک شدنش به گناه نمی‌شود، بلکه این خشنودی و رضایت در دایره شرع و عقل قرار دارد.

به طور ساده تراین مومنین هیچ‌گاه به خود اجازه نمی‌دهد که به گناه و باطلی خشنود شوند. و به ناحقی گرایش داشته باشند در واقع محبت آن‌ها به چیزی موجب کور شدن دید حق بین و بصیرت آن‌ها نمی‌شود حضرت می‌فرماید: « إِنَّمَا الْمُومِنُ الَّذِی إِذَا رَضِیَ لَمْ یُدْخِلْهُ رِضَاهُ فِی إِثْمٍ وَ لَا بَاطِلٍ: همانا مۆمن كسى است كه چون راضى و خرسند باشد، رضایتش او را به گناه و باطلى وارد نكند»

شاخصه دوم: خشم او از حق دور نمی‌کند

در بسیار از موارد انسان‌ها با چیره شدن خشم و غضب بر آن‌ها نمی‌توان حق را آن‌چنان که هست بینند، از این رو خشم و غضب آن‌ها را از دایره‌ی حق خارج  می‌سازد، در واقع این افراد با هوای نفس خود تصمیم می‌گیرند از این رو در آداب و سنن اسلامی بر کنترل خشم تاکید فراوان شده است، چنانکه سفارش شده است در هنگام خشم و غضب هیچ‌گونه تصمیم را اتخاذ نکنید. یا اگر خشمگین شدید خشم شما را از حق دور نسازد « وَ إِذَا سَخِطَ لَمْ یُخْرِجْهُ سَخَطُهُ مِنْ قَوْلِ الْحَقّ: چون ناراضى شود از سخن حق خارجش نكند».

رسولُ اللّه(ص) : إنَّ لِجَهنّمَ بابا لا یَدخُلُها إلاّ مَن شَفا غَیظَهُ بِمَعْصیةِ اللّه ِ تعالى[2] پیامبر خدا(ص) : جهنّم را درى است كه كسى از آن وارد نمی‌شود، مگر آن كه با معصیت خدا خشم خود را فرو نشانده است» .

شاخصه سوم: در هنگام قدرت و توانایی عادل است

از جمله مهم‌ترین و زیباترین شاخصه‌ های رفتاری انسان‌های مۆمن این است که حتی در زمان قدرت و تمکن از عدالت تجاوز نمی‌کنند از این رو رفتارهای خود را بر اساس تقوای الهی و با تکیه بر عدالت تنظیم می‌کنند به طوری که هیچ‌گاه از موازین الهی تعدی نمی‌کنند،لذا امام باقر(ع) در توصیف مومنین واقعی می‌فرماید:

«إِذَا قَدَرَ لَمْ تُخْرِجْهُ قُدْرَتُهُ إِلَى التَّعَدِّی إِلَى مَا لَیْسَ لَهُ بِحَقٍ: كه چون قدرت یابد، قدرتش او را به آنچه حق ندارد نكشاند.»

امام علی(ع) : آفةُ العَدلِ الظّالمُ القادرُ[3] امام على(ع) : آفت عدالت، ستمگرِ قدرتمند است.»

نکته ها:

1-انسان‌های مومن هیچ‌گاه از دایره رضایت الهی قدمی فراتر نمی‌نهند و هیچ‌گاه برای رضایت دیگران خشم خدا را برای خود به جان نمی‌پذیرند.

2-افراد مومن روابط و رفتارهای خود را بر مبنای عدالت و تقوای الهی پایه‌ ریزی می‌کند ازاین رو هیچ‌گاه در زمان قدرت و تمکن از عدالت عدول نمی‌کنند.

3-اساس و رفتار و گفتار خود را بر اساس و مبنای حق و اطاعت و پیروی از حق تنظیم می‌کنند.

پی نوشت ها:

[1]كلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الكافی (ط - الإسلامیة)، 8جلد، دار الكتب الإسلامیة - تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق. الكافی؛ ج‏2 ؛ ص234

[2] تنبیه الخواطر : 1/121

[3] غرر الحكم : 3953

منبع:جام

211008