عقیق: چهره حاج شیخ عباس قمی با کتاب مفاتیح الجنان نزد شیعیان شناخته شده و آشنا است، اما نکته قابل تامل در مورد حاج شیخ عباس قمی آن است که ایشان دارای کتب و تالیفات بسیار دیگری نیز هست.

با توجه به تالیفات فراوان شیخ می توان وی را فردی پر کار و دارای قدرت تحریر بالا دانست؛ حجم تالیفات شیخ عباس قمی تا آن جا گسترده است که در میان معاصرین منحصر به فرد و نایاب است.

موضوع و محتوای تالیفات شیخ را می توان در ادعیه، زندگانی ائمه (ع)، معرفی علما و بزرگان شیعی و عقاید اسلامی دسته بندی کرد.

شیخ عباس قمی خود فردی اهل دعا و تجهد بوده است و به جا ماندن اثری چون مفاتیح الجنان از آن بزرگوار عجیب نیست.

مرحوم علی دوانی در کتاب حاج شیخ عباس قمی مرد فضیلت و تقوا این گونه ذکر می کنند؛ «حاج شیخ عباس قمی در تمامی طول سال در چهار فصل حداقل یک ساعت قبل از طلوع فجر بیدار و مشغول نماز و تجهد بود.به عبادت اخر شب و قبل از سپیده دم اهمیت بسیاری می داد و معتقد بود بهترین اعمال مستحبی، عبادت و تجهد است.»

از تالیفات شیخ عباس قمی می توان به «نفس المهموم»؛ در کربلا چه گذشت؟، «بیت الاحزان»؛ بر فاطمه زهرا چه گذشت؟، «کحل البصر»؛ بر پیامبر چه گذشت؟، «علم الیقین فی معرفه اصول الدین» که این کتاب بر گرفته از حق الیقین مرحوم علامه مجلسی است که در آن به مباحثی همچون اثبات وجود صانع و صفات او، عدالت صانع، نبوت و تفصیلا به بحث امامت و مطاعن خلفاء و رجعت و معاد جسمانی می پردازد، «الفوائد الرضویه فی احوال العلماء جعفریه» به تذکره علماء و بزرگان شیعه پرداخته است، «منتهی الامال» که به زندگانی چهارده معصوم و سیره آن بزرگواران پرداخته است.

شیخ عباس قمی دارای تالیفات و رسائل دیگری نیز هست مانند «چهل حدیث»، «منازل الاخره»، «شرح صد کلمه قصار» و «نزهه النواظر» که گستردگی تالیفات وی را خاطرنشان می کند.

با نگاهی گذرا به تالیفات گسترده شیخ عباس قمی و تنوع موضوعات کتب و رسائل می توان ایشان را عالمی بزرگ دانست که در زمینه تاریخ، عقاید دینی، اعمال و آداب مذهبی و اصول سیاسی شیعه تبحر خاصی داشته است.

یکی از کتب معروف حاج شیخ عباس قمی پس از «مفاتیح الجنان»، کتاب «نفس المهموم» شیخ است که با عنوان فارسی «در کربلا چه گذشت» ترجمه شده است.

شیخ عباس قمی در مقدمه این کتاب ارادت و علاقه خود را به خاندان عصمت و طهارت خاطر نشان می کند و در ادامه می گوید: «مدت ها در دل داشتم، رساله مختصری در مقتل مولای ما حسین(ع) بنگارم و اخبار معتبره ای که از موثقین رسیده و سند روایت من بدان پیوسته جمع آوری کنم تا در ردیف نوحه سرایان سید مظلومین ابی عبدالله علیه آلاف التحیه و الثنائ در آیم.»

با توجه به مقام علمی شیخ، تاکید خاص ایشان به ارزش نوحه و گریاندن برای امام حسین (ع) روشن کننده نظام ارزشی فکری ایشان است، هرچند که این تفکر منشاء در آموزه های اهل بیت و توجه خاص آن بزرگواران به اشک و اندوه برای امام حسین (ع) دارد، اما بیان کننده سیره علماء ما در توجه و تعظیم نوحه و گریستن برای اهل بیت(ع) دارد.

شیخ عباس قمی در مقدمه نفس المهموم از هجده عنوان کتاب به عنوان مرجع و منبع تالیف نفس المهوم نام می برد و توفیق نوشتن این کتاب را مرهون عنایات امام رضا (ع) می داند و می گوید: «موانعی در بین بود و شواغلی در میان، حائل می شد تا به زیارت سلطان ابو الحسن علی بن موسی بن جعفر (ع) نصیب شد و از آن حضرت خواستم که مرا به آرزوی نوشتن این کتاب موفق کند.»

یکی از ویژگی های کتاب نفس المهموم که آن را از باقی مقتل ها شاخص می کند منابع و مراجع معتبری است که حاج شیخ عباس قمی به وسیله آنان توانسته مقتلی جامع و عاری از تحریف را ارائه دهد.

دومین ویژگی مقتل عباس قمی جامعیت آن است بدان معنا که فصول این کتاب تنها به حادثه کربلا نپرداخته است و علاوه بر آن به زندگانی و مبارزات امام حسین(ع) که از تولد حضرت آغاز تا قیام توابین، خروج مختار و مرگ یزید پایان می پذیرد.

این کتاب مشتمل بر یک مقدمه و پنج باب است که باب اول شامل شجاعت، علم و دانش حضرت و ثواب گریستن بر مصیبت حسین (ع) و لعن قاتلین ایشان است.

باب دوم شامل وفات معاویه ابی سفیان و نامه های اهل کوفه به امام حسین(ع) ،ذکر وقایع نعمان بن بشیر هانی بن عروه مسلم بن عقیل، موعظه زهیر بر کوفیان، سخنرانی بربربن خضیر، مقتل نافع بن هلال،شرح حال انصار حسین،شهادت یاران امام حسین و... است.

باب سوم شامل شیون زنان حرم، وقایع عصر عاشورا ،ورود اهل بیت کوفه،خطبه زینب در مجلس یزید، داستان ایلچی پادشاه روم در مجلس یزید لعین و ... است.

باب چهارم: گریه آسمان و زمین و اهل آن برحسین، ناله ملائکه به درگاه خدا، مراثی شاعران در مصیبت سید الشهداء و ... است، باب پنجم شامل فضل زیارت آن حضرت، جور خلفاء بر قبر شریف ایشان و خاتمه ذکر توابین، ورود مختار به کوفه، کشتن شدن عمر بن سعد است.

تالیفات و رسایل شیخ عباس قمی را می توان میراث گرانبهای شیعه دانست.

منبع: خبرگزاری دانشجو

کدخبرنگار: 211001