عقیق: «خسف
بیداء» یکی از نشانه های ظهور امام مهدی (ع) می باشد که در بسیاری از روایات از آن
سخن گفته شده است. این نشانه از دو واژه «خسف» و «بیداء» تشکیل شده است. واژه خسف
در لغت به معنای فرو رفتن است و واژه «بیداء» به معنای بیابانی است که در آن چیزی
نباشد. امام مقصود از این واژه و بلکه کاربرد آن در روایات منطقه ای میان مکه و مدینه
است. (جزری،ج1، 171)
مقصود از خسف بیداء این است که یکی از لشکرهای سفیانی که
آهنگ شهادت حضرت مهدی (عج) را دارد در سرزمین بیداء در زمین فرو می رود و از رسیدن
به هدف خود ناکام می ماند، به نحوی که نصرت الله آیتی می نویسد: در طول تاریخ دو
سپاه جنگی وجود داشته و خواهند داشت که در مسیر مکه به شکل اعجازآمیز و با دخالت
نیروهای غیبی نابود می شوند؛ نخستین سپاه، لشکر ابرهه بود که به هدف ویران سازی
کعبه به بلایی آسمانی نابود شد و سپاه دوم سپاه سفیانی است که به هدف کشتن روح و
حقیقت کعبه، بدان سو حرکت می کند و در میانه راه به بلایی زمینی گرفتار می شود.
این مشابهت می تواند دارای این نکته باشد که در جریان یورش سپاه سفیانی به سمت مکه،
به شخصیتی سوء قصد شده است که حداقل شأنی هم طراز کعبه دارد؛ شخصیتی که با کشته
شدنش همان اتفاقی خواهد افتاد که با ویران شدن کعبه که نماد توحید و یگانه پرستی
است رخ می داد.
خسف
بیداء؛ نشانه ظهور
در این باره که یکی از نشانه های ظهور امام زمان (عج)
خسف بیداء است یا این رخداد از وقایعی است که پیش از ظهور رخ می دهد روایات متعددی
وجود دارد به نحوی که ابوبصیر می گوید به امام صادق (ع) عرض کردم فدایت شوم خروج
قائم چه زمانی است؟ امام فرمودند:
ای ابومحمد، ما خاندانی هستیم که وقت تعیین نمی کنیم و
محمد (ص) فرمود: آنان که تعیین وقت می کنند دروغ می گویند. ای ابومحمد، پیش از این
امر پنج نشانه است: اولین آن ها ندایی در ماه رمضان است و خروج سفیانی و خروج
خراسانی و کشته شدن نفس زکیه و خسف بیداء. (الغیبه نعمانی: 301، باب 16)
و باز از آن حضرت چنین روایت شده است:
خَمسُ عَلَاماتٍ قَبلَ قِیامِ القائِمِ: الصَّیحَةُ وَ
السُّفیَانِیُّ وَ الخَسفُ و قَتلُ النَّفسِ الزَّکِیَّةِ وَ الیَمانِیُّ؛
پیش از قیام قائم پنج نشانه است: ندا و سفیانی و خسف و
کشته شدن نفس زکیه و یمانی. (الکافی، ج8: 310)
خسف
و حتمیت
پاره ای از نشانه های ظهور افزون بر ویژگی علامت بودن،
در روایات به حتمیت نیز توصیف شده اند. درباره حادثه خسف بیداء نیز این پرسش وجود
خواهد داشت که یا این پدیده از نشانه های حتمی ظهور است یا از نشانه های غیرحتمی
آن. در پاسخ این پرسش باید گفت در میان مجموعه احادیث مربوط به این موضوع سه حدیث وجود
دارد که خسف بیداء را از نشانه های حتمی ظهور برشمرده است. روایات یاد شده بدین
قرارند:
در روایت معتبری از امام صادق (ع) پرسیده شد آیا سفیانی
از محتومات است؟ آن حضرت فرمودند:
نَعَم و قَتلُ النَّفسِ الزَّکیَّة مِنَ المَحتوم و
القائمُ مِنَ المَحتومِ و خَسفُ البَیداءِ مِنَ المَحتومِ و کَفٌ: تَطلُعُ مِن
السَّماءِ مِن المَحتومِ و النَّداءُ مِن السَّماء؛
بله و کشته شدن نفس زکیه از حتمیات است و قائم از حتمیات
است و خسف بیداء از حتمیات است و دستی که از آسمان نمایان می شود از حتمیات است و
ندای آسمانی نیز از حتمیات است. (الغیبه نعمانی: 265، باب 14)
و در حدیث دیگری از آن حضرت چنین روایت شده است:
مِن المَحتومِ الذی لَا بُدَّ أن یَکونَ مِن قبلِ قیامِ
القائمِ: خَروجُ السُّفیانِیِّ وَ خَسفٌ بِالبَیداءِ و قتلُ النَّفسِ الزَّکیَّةِ،
وَ المُنادِی مِن السَّماء؛
از حتمیاتی که به ناچار پیش از قیام قائم خواهد بود خروج
سفیانی و خسف بیداء و کشته شدن نفس زکیه و ندا دهنده ای از آسمان خواهد بود.
(الغیبه نعمانی: 272، باب 14)
و در روایت سوم چنین فرمودند:
قَبلَ قیامِ القائِمِ خَمسُ عَلاماتٍ مَحتُوماتٍ
الیَمانِیُّ، وَ السُّفیانِیُّ، والصَّیحَةُ، و قَتلُ النَّفسِ الزَّکیَّةِ، و
الخَسفُ بِالبَیداء؛
پیش از قیام قائم، پنج نشانه حتمی خواهد بود: یمانی و
سفیانی و ندا و کشته شدن نفس زکیه و خسف بیداء. (کمال الدین: 65، باب 57)
جهت
حرکت سپاه خسف
در این باره که سپاه خسف در حال حرکت به کدام
سو به بیداء می رسد و در زمین فرو می رود ظاهراً پاره ای از روایات جهت حرکت را
شهر مکه معرفی کرده اند به نحوی که از امام علی (ع) در این باره روایت شده است:
... ثُم یَسیر ذلک الجَیش إلی مَکة، وَ إنی لأعلم اسم
أمیرهُم وَعدتهُم وَ أسمائهُم وَ سَمات خیُولهُم، فَإذا دخلوا البیداء وَ استُوت بهم
الأرض خُسف الله بهم...؛
... سپس این سپاه به سوی مکه روانه می شود و من نام
امیرشان و تعدادشان و نام های آن ها و نشانه های اسبانشان را می دانم. پس چون وارد
بیداء شدند و زمین آن ها را فراگرفته و به اذن خداوند آنان را در زمین فرو می
برد... . (کتاب سلیم بن قیس: 309)
و در روایت دیگری از آن حضرت چنین نقل شده است:
... و سپاهی را به دنبال مردی از خاندان محمد روانه می
کند که مردمانی مستضعف که امیرشان مردی از غطفان است در مکه گردش جمع شده اند و
چون به سنگ های سفید در بیداء رسیدند در زمین فرو می روند و از آن ها جز یک نفر
باقی نمی ماند... . (مختصر بصائر الدرجات: 199)
رخدادی
اعجازآمیز
پس از آن که سپاه سفیانی به قصد ترور امام
مهدی (ع) عازم مکه می شود در میانه راه و در منطقه بیداء این لشکر در زمین فرو می
رود و به جز دو یا سه نفر، کسی از آن ها زنده نمی ماند. این رخداد حادثه ای
اعجازآمیز است که با اراده خداوندی و دخالت نیروهای غیبی انجام می پذیرد.
اعجازآمیز بودن این رخداد از تعدادی از روایات قابل استنباط است. تعبیر پاره ای
روایات این است که منادی آسمانی ندا می دهد و به زمین دستور فرو بلعیدن لشکر
سفیانی را می دهد. از جمله این که امام باقر (ع) می فرمایند:
قال: فَیَنزلُ أمیرَ جیشِ السُّفیانیِّ البَیداءَ
فَیُنادی مُنادٍ مِن السَّماءِ: یا بَیداءُ، أبیدِی القَومَ، فَیَخسِفُ بهم، فلا
یفلِتُ مِنهُم إلّا ثَلاثَةُ نَفَرٍ...
؛
پس فرمانده سپاه سفیانی در بیداء فرود می آید و ندادهنده
ای از آسمان ندا می دهد ای بیداء، این جماعت را نابود کن! پس در زمین فرو می روند
و جز سه نفر کسی از آن ها باقی نمی ماند... . (الغیبه نعمانی: 289، باب 14)
تعبیر برخی دیگر از روایات این است که خداوند به بیداء
دستور می دهد لشکر سفیانی را فرو بلعد. از جمله در حدیث معتبری از امام باقر (ع)
چنین روایت شده است:
چون به بیداء برسد سپاه سفیانی به سویش روانه می شود. پس
خداوند به زمین دستور می دهد و زمین آن ها را می گیرد... . (تفسیر قمی، ج2: 205)
البته از آن جا که اقدام جبرئیل به امر خداوند سبحان انجام می پذیرد در یک روایت خسف به خداوند نسبت داده شده و در روایت دیگر به جبرئیل و از این نظر این دو روایت مضمونی همسو و هماهنگ دارند. به هر روی گذشته از نکته یاد شده، دستور مستقیم خداوند و دخالت جبرئیل در این ماجرا به روشنی بر این مطلب دلالت دارد که حادثه یاد شده امری خارق العاده و اعجازآمیز است. آن چه باعث می شود که این رخداد معجزه آسا اتفاق بیافتد این است که وقتی سپاه خسف در دل زمین فرو می رود یا زمانی است که حضرت مهدی (عج) در شرف حرکت جهانی خود هستند یا از اعلان عمومی آن چیزی نگذشته است و جمعیت انبوه مؤمنان جهان فرصت پیوستن به آن حضرت را پیدا نکرده اند. به همین دلیل آن حضرت از نظر عِده و عُده در ضعف به سر می برند و هنوز در شرایطی نیستند که بتوانند از جان خودشان محافظت نمایند و در این شرایط اگر یک سپاه نیرومند با ابزار و ادوات نظامی که قصد کشتن ایشان را داشته و به مکه وارد شود به راحتی خواهد توانست به هدف شوم خود برسد و روشن است که با کشته شدن آن حضرت تمام برنامه های الهی برای تشکیل حکومت عدل جهانی به هم خواهد ریخت. از این رو آن شرایط ویژه و اضطراری که مجوز تحقق معجزه است در این موقعیت فراهم خواهد بود و در نتیجه اعجاز نیز شکل خواهد گرفت و با دخالت اراده الهی لشکر سفیانی به شکل معجزه آسا در دل زمین فرو خواهد رفت.
منبع:قدس
211008
