عقیق: میوه «به» در فرهنگ اسلام جایگاه ویژه ای دارد. امام رضا(ع) درباره جایگاه ممتاز این میوه بهشتی در حدیثی از پیامبر مکرم اسلام (ص) می فرماید: لما اسری بی الی السماء اخذ جبرییل بیدی و اقعدنی علی درنوک من درانیک الجنه، ثم ناولنی سفر جله فانا اقبلها اذا انفلقت، فخرجت منها جاریه حوراء لم ار احسن منها، فقالت: السلام علیک یا محمد، فقلت: من انت؟ قالت: انا الراضیه المرضیه، خلقنی الجبار من ثلاثه اصنفا اسفلی من مسک، و وسطی من کافور و اعلای من عنبر و عجننی من ماء الحیوان، و قال لی الجبار: کونی! فکنت خلقنی لا خیک ابن عمک علی بن ابی‌طالب (ع)؛ آن شی که مرا به آسمانها (معراج) بردند جبرییل دست مرا گرفت و بر فرشی از فرشهای بهشتی نشاند. آنگاه یک دانه « به » به من داد. من آن را در دستان خود می‌گرداندم که به ناگاه شکافت و حوریه‌ای از آن بیرون آمد که من نیکو روی‌تر از آن ندیده بودم.- آن حوریه مرا مخاطب ساخته- گفت: ای محمد! بر تو سلام باد. من گفتم: تو کیستی؟ گفت: من راضیه‌ی مرضیه هستم که خداوند مرا از سه چیز آفریده است. بخش زیرین از مشک و میانه‌ی مرا از کافور و بالای مرا از عبیر، و با آب حیات مرا خمیر کرد و خداوند جبار مرا گفت میباش و من وجود یافتم. او مرا از برای برادر و پسر عم تو، علی بن ابی‌طالب آفریده است.(1)
طب سنتی هم «به» را میوه ای با طبیعت معتدل دانسته و بر این باور است که نوع شیرین و خوب رسیده‌ی آن مفرح و مقوی قلب و اعصاب و نشاط‌آور و مدر است. کارشناسان امور تغذیه هم میوه به را برای درمان اسهال، ناراحتی‌های گوارشی، تب، تقویت معده و روده، سوختگی و درمان خشکی پوست بسیار موثر می دانند. . امام رضا (ع) درباره خواص این میوه مفید می فرماید: علیکم بالسفرجل، فإنه یزید فی العقل؛ برشما باد به استفاده از میوه به چراکه آن باعث فزونی عقل و خرد می گردد. (2)
در همین راستا امام رضا(ع) به نقل از پدرانش به نقل از حضرت علی (ع) می فرماید: دخلت علی رسول الله(ص) یوماً و فی یده سفرجله فجعل یأکل و یطعمنی و یقول کُلْ یا علی فانّها هدیة الجبّار الیّ و الیک قال فوجدت فیها کل لذّة فقال لی یا علی من اکل السفرجل ثلاتة ایام علی الریق صفا ذهنه و امتلأ جوفه حلماً و علماً و رقی من کید ابلیس؛ روزی بر رسول خدا وارد شدم در دست او «به» بود ایشان «به» را خورد و به من هم داد و فرمود: بخور یا علی! «به» هدیه خداوند برای من و توست. من در آن همه لذت را یافتم. پس فرمود: یا علی کس که سه روز ناشتا «به» بخورد ذهنش پاک می شود و دلش از صبر و علم پر می شود و از حیله شیطان و لشکرش حفظ می شود. (3)
در صحیفه الرضا (ع) هم حدیثی از پیامبر(ص) درباره عظمت و ویژگی منحصر به فرد «به» آورده است که آن حضرت فرمود: "رائحةُ الأنبیاء رائحةُ السَّفَرْجَل، وَ رائحَةُ الْحُورِ الْعَیْنِ رائحَةُ الآس، وَ رائحَةُ الْمَلائکَةِ رائحة الْوَرْدِ، وَ رائحة اِبْنَتِی فاطِمَةَ الزَّهْراء رائحةُ السَّفَرْجَلِ والآس وَالْوَرْدِ؛ بوی پیامبران همچون بوی "بِه" است، بوی بانوان بهشت، همچون بوی درخت مورد (شبیه درخت انار که برگ و گل خوشبو دارد) می‏باشد، بوی فرشتگان همچون بوی گل سرخ است، و بوی دخترم زهرا(س) همچون بوی به و مورد و گل سرخ است."(4)
پیامبراکرم (ص) همچنین فرمودند: « کلوا السفرجل و تهادوا بینکم، فانه یجلوا البصر و ینبت الموده فی القلب و اطعموا حبالاکم فانه یحسن اولادکم»؛ به را بخورید وبه عنوان هدیه بین خودتان بفرستید، زیراچشم راجلا می دهد، دوستی و مودّت را در قلب قرار می دهد، به زنان حامله نیز بدهید زیرا باعث نیکویی و خوبی اولاد شما می شود.
به گفته کارشناسان میوه به دارای ترکیبی به نام پکتین است که نوعی فیبر می‌باشد‌، پکتین در کاهش کلسترول خون و تنظیم قند خون بسیار موثر بوده و برای تقویت قلب مفید است. امام رضا (ع) به نقل از پدران گرامی اش می فرماید: «دخل طلحة بن عبید اللّه على رسول اللّه (ص) وفی ید رسول اللّه (ص) سفرجلة قد جی‏ء بها إلیه فقال: خذها یا أبا محمّد فإنّها تجمّ القلب»؛ درحالی که پیامبر(ص) خدا یک به در دست داشت، طلحة بن عبدالله بر ایشان وارد شد . پیامبر آن را به طلحه داد و فرمود: آن را بخور که قلب را آرامش و آسایش می‌دهد. (5)

پی نوشت ها:
1. عیون اخبار الرضا(ع) ، ج 2، ص 9، ح 7
2. مکارم الأخلاق: ص172 فی السفرجل
3. عیون اخبار الرضا(ع) ، ج 2 ص 132 ح 340
4. بحار الأنوار: ج63 ص178 ب8 ح39
5. مستدرک الوسائل: ج16 ص400 ب69 ح20319

 منبع:قدس

211008